روش کاهش چاقی و ریزش مو در مبتلایان به کم‌کاری تیرویید

تیرویید یک غدهٔ درون ریز است که در قسمت عرضی حنجره و جلوی گلو قرار دارد. این غده دو هورمون مختلف به نام‌های T۴ (تیروکسین) و T۳ (تری یودوتیرونین) ترشح می‌کند که مسئولیت تنظیم متابولیسم بدن را بر عهده داشته و سرعت واکنش‌های بدن را کنترل می‌کند. بدن ما با این دو هورمون پیام‌هایی برای سوزاندن انرژی و تنظیم متابولیسم دریافت می‌کند به این ترتیب تیرویید مسئول توانمندی بدن در سوزاندن چربی‌ها، تنظیم وزن و مدت زمان خواب است.

زمانی که غده تیرویید کم کار می‌شود متابولیسم بدن کند شده و منجر به بروز علایمی نظیر چاقی، خستگی دایم، شکننده شدن و یا ریزش مو، نفخ، شکننده شدن ناخن‌ها، گزگز پوست، بی‌حالی و بدخلقی، اختلالات حافظه و فراموشی، افسردگی، گرفتگی عضلات به خصوص در دست‌ها و مشکلات پوستی (خشکی پوست، لکه‌های پوستی) در فرد مبتلا می‌شود.

کم کاری تیرویید با یک آزمایش خون ساده قابل تشخیص است و داروهایی هم برای کمک به تنظیم عملکرد این غده وجود دارد.

به طور کلی می‌توان گفت اختلالات تیروییدی مانند سایر اختلالات اندوکرین طیف وسیعی از علایم را ایجاد می‌کنند که به علت نقش گسترده آن‌ها در ارگان‌های مختلف بدن و تنظیم متابولیسم است.
ریزش مو از جمله اختلالات شایع و گسترده‌ای است که یکی از دلایل آن می‌تواند اختلالات تیرویید به علت برهم خوردن تعادل برخی هورمون‌ها و از بین رفتن فولیکول‌های مو باشد. اولین گام برای درمان این عارضه تشخیص علت آن توسط پزشک است زیرا با توجه به گستردگی علل ریزش مو ارتباط آن با مشکلات تیروییدی باید به خوبی بررسی شود. به عنوان مثال ریزش مو می‌تواند تحت تاثیر استرس، رژیم غذایی نامناسب، برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های پوستی و سیستم ایمنی، برخی دارو‌ها مانند داروهای ضد افسردگی و سرطان‌ها، افزایش سن، بارداری قرار گیرد.

تاثیر رژیم‌های غذایی بر ریزش مو

کمبودهای غذایی خاص مانند کمبود پروتیین، آهن و روی می‌تواند از علل ریزش مو باشد. آن دسته از اختلالات ریزش مو که با کمبودهای غذایی همراه هستند معمولا در افراد دارای تغذیه نامناسب به همراه اختلالات خوردن و رژیم‌های غذایی ناسالم مشاهده می‌شوند. اختلالات جذب گوارشی و برخی بیماری‌ها نیز ممکن است بر دریافت ناکافی مواد مغذی موثر باشند. در صورتی که فرد به علت اختلالات تغذیه‌ای به ریزش مو مبتلا شده باشد در درجه اول اصلاح رژیم غذایی توصیه می‌شود.

با صلاحدید متخصصان مربوطه استفاده از مولتی ویتامین یا برخی مکمل‌های خاص ممکن است در بهبود شرایط موثر باشد.

شایع‌ترین علت ریزش مو در خانم‌ها کمبود آهن و روی است

کمبود آهن که اغلب اوقات همراه با کمبود سایر مواد مغذی مانند روی است از شایع‌ترین علل ریزش مو در خانم‌ها محسوب می‌شود که برای حل این مساله افزایش کیفیت پروتیین باید مورد توجه قرار گیرد. انواع گوشت‌ها، غذاهای دریایی، تخم مرغ، حبوبات و لبنیات کم چرب باید به تناوب مورد استفاده قرار بگیرد. مصرف مناسب اسیدهای چرب ضروری مانند چربی‌های امگا ۳ از طریق غذاهای دریایی، روغن‌های گیاهی و مغز‌ها نیز توصیه می‌شوند.

برای تامین مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت مو‌ها انواع ویتامین‌ها، پروتیین‌ها، مواد معدنی و استفاده از مواد متنوع در همه گروه‌های غذایی شامل غلات کامل، گوشت‌ها و لبنیات، میوه‌ها و انواع سبزی‌های تازه به افراد توصیه می‌شود. همچنین خودداری از رژیم‌های کاهش وزن ناگهانی و مصرف بیش از حد و خودسرانه ویتامین‌ها به علت اثرات نامناسب بر سلامت مو‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.

تاثیر کم کاری تیرویید بر اضافه وزن

بیماران مبتلا به کم کاری تیرویید به علت کاهش میزان متابولیسم یا سوخت و ساز بدن با افزایش وزن روبرو می‌شوند و کاهش وزن نیز در آن‌ها با دشواری بیشتری همراه است.
اختلالات اندوکرین بسیار پیچیده است و در مواردی مانند کم کاری تیروییدی معمولا بیمار تنها با دریافت دارو قادر به بازیابی وزن گذشته خود نمی‌باشد بنابر این تنظیم برنامه غذایی و افزایش فعالیت بدنی در کنار دارو و درمانی‌های رایج باید مورد توجه قرار بگیرد.

دریافت انرژی متناسب با نیازهای بدن در درجه اول حایز اهمیت است. در چارچوب یک رژیم غذایی با انرژی متعادل، تغییر نوع مواد غذای نیز دارای اهمیت است. جایگزینی گروه‌های غذایی سالم و غنی از مواد مغذی مانند انواع میوه‌ها و سبزی‌ها، غلات حاوی سبوس و پروتیین‌های با کیفیت بالا و کم چرب به جای مصرف مقادیر بالا چربی‌های اشباع و ترانس، غذاهای بیش از حد شور و شیرین، نوشیدنی‌های ناسالم و فست فود‌ها به کنترل وزن در همه افراد کمک می‌کند.
افزایش فعالیت بدنی و ورزش منظم نیز به تنظیم تعادل انرژی دریافتی و مصرفی کمک می‌کند، همچنین توصیه می‌شود افراد به ورزش‌هایی با شدت متوسط در اکثر روزهای هفته بپردازند.

تاثیر کلسیم بر کاهش وزن

اگر چه اثرات کلسیم بر توده چربی بدن و تنظیم وزن در برخی مطالعات مورد توجه قرار گرفته است اما باید توجه داشت که میزان کلسیم مصرفی نیز باید در حد متعادل باشد و از سهم‌های روزانه لبنیات تجاوز نکند.
لبنیات مصرفی نباید از نوع پرچرب باشند و به طور کلی رعایت همه اجزا رژیم غذایی سالم و در واقع یک الگوی غذایی مناسب دارای اهمیت بیشتری نسبت به یک ماده مغذی خاص مانند کلسیم است که این مساله در افراد دارای متابولیسم غیرطبیعی مانند اختلالات تیروییدی اهمیت بیشتری دارد.

عنصر ید برای تولید هورمون‌های تیرویید لازم و ضروری است از این رو مصرف کافی ید و کاهش مواد غذایی که با جذب آن تداخل دارند برای مبتلایان به کم کاری تیروئید حایز اهمیت است. منابع غنی ید شامل نمک یددار به شرط مصرف در میزان نرمال، غذاهای دریایی و مغز‌ها همچنین دریافت مقادیر کافی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی به ویژه ویتامین‌های گروه B (ب) به این بیماران توصیه می‌شود.
مصرف برخی سبزی‌های خام مانند انواع کلم‌ها (بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل) و اسفناج می‌توانند با جذب ید تداخل داشته باشد. (دکتر مهدی شادنوش - متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی/ ایرنا)