چگونه در جوانی، تصمیماتی درست و پخته بگیریم؟

همه ما روزانه برای انجام هر کاری حتی ساده‌ترین رفتارمان مجبور به تصمیم‌گیری هستیم و بسیاری از کارها را به صورت خودکار و از روی عادت انجام می‌دهیم، اما برخی کارها حتی گفته‌ها و واکنش‌های ما به تصمیم‌گیری درست، آن هم به موقع و به جا نیاز دارد، زیرا گاهی با یک تصمیم اشتباه مجبور می‌شویم تاوان سنگینی بپردازیم.

مهارت تصمیم‌گیری، یکی از مهارت‌هایی است که به نوجوانان و جوانان کمک می‌کند تا موقعیت‌های تصمیم‌گیری درباره اقدام یا انصراف از رفتارهای پرخطر را شناخته و پیامدهای هر اقدامی را قبل از انجام آن دریابند تا بتوانند تصمیم درستی بگیرند و سلامت خود را تضمین کنند. پس چه بهتر است که راه درست تصمیم‌گیری را بدانیم تا در هنگام مواجهه با مسائل کوچک و بزرگ زندگی از نحوه گذراندن اوقات فراغت، خرید، پس انداز، ماندن در یک رابطه عاطفی تا مسائل مربوط به تحصیل، شغل، ازدواج و... دچار بلاتکلیفی و شک و تردید نشویم و در عین حال از نتیجه تصمیم خود راضی و خشنود باشیم.

مراحل تصمیم‌گیری

وقتی جوانان در شرایطی قرار می‌گیرند که نمی‌دانند چگونه بهترین تصمیم را بگیرند بی‌شک مجبور به تحمل فشار روانی زیادی خواهند شد و طبیعی است که قرار گرفتن در چنین شرایطی می‌تواند سلامت جسم و روان آنها را به خطر بیندازد.

تصمیم‌گیری مراحلی دارد که رعایت آنها ما را مطمئن می‌سازد که کار درست را انجام داده‌ایم. این مراحل عبارتند از: مشخص کردن موضوع یا مساله، تعیین همه گزینه‌های احتمالی حتی آنهایی که به نظر ساده و بدیهی می‌آیند، مشخص کردن ویژگی‌های مثبت و منفی هر گزینه، مشورت و نظرخواهی از افراد آگاه و مطلع و بالاخره تفکر و ارزیابی همه جانبه موضوع براساس اطلاعات به دست آمده و تصمیم‌گیری نهایی. البته اهمیت دادن به غریزه و احساسات در تصمیم‌گیری نیز می‌تواند موجب احساس رضایت بیشتر از نتیجه کار بشود.

مزایای تصمیم‌گیری صحیح

وقتی از پس تصمیمات مهم و حیاتی برمی‌آیید، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنید و آسان‌تر تصمیم می‌گیرید، البته به شرطی که بتوانید پیامد تصمیمات خود را به درستی ارزیابی کرده و تخمین بزنید. هر تجربه موفقی در این زمینه به افزایش مهارت تصمیم‌گیری شما کمک می‌کند. برای کسب چنین مهارتی باید ویژگی‌های دیگری مثل خودآگاهی، مسئولیت‌پذیری و کنترل هیجانات خود را نیز تقویت کنید. هر چه بیشتر و بهتر خود را بشناسید و بدانید که چه می‌خواهید و چه اهدافی دارید تصمیم‌گیری برایتان راحت‌تر می‌شود.

افرادی که مسئولیت‌پذیر هستند می‌توانند آگاهانه مسئولیت پیامدهای تصمیم‌هایشان را خود به عهده بگیرند. خودآگاهی آنها نسبت به خود و احساسات‌شان نیز باعث می‌شود تا هیجانات و احساسات نامناسب خود را بهتر کنترل کنند و احساسی تصمیم نگیرند. خوب است که والدین نیز به فرزندان نوجوان خود فرصت تصمیم‌گیری، بخصوص در رابطه با مسائل مرتبط با خودشان را بدهند تا شهامت و قدرت تصمیم‌گیری آنها تقویت شود. آنها با تکرار و تمرین و توجه به پیامدهای مثبت و منفی مسائل و تشخیص آنها یاد می‌گیرند که مثبت‌نگرتر باشند.

فراموش نکنید که آنها برای یادگیری شیوه درست تصمیم‌گیری باید از تصمیم‌های کوچک شروع کنند و با تمرین می‌توانند چنین توانایی را به دست بیاورند. به این ترتیب یاد می‌گیرند که تحت تاثیر فشار همسالان و گروه‌ها، تبلیغات رسانه‌ها، جامعه و... دچار گیجی و سردرگمی نشوند و با تصمیم‌گیری درست بهترین عملکرد را داشته باشند.

اگر شما همیشه به جای آنها تصمیم بگیرید نوجوان‌تان کم‌کم به فردی بی‌خیال و بی‌توجه تبدیل می‌شود و زمانی که باید تصمیمی بگیرد، می‌گوید: «نمی‌دانم، برای من فرقی نمی‌کند، هر چی شما بگید...» و این یعنی بی‌تفاوتی نسبت به زندگی آینده، انگار که آموختند هرگز تصمیم نگیرند یا دیگران برایشان تصمیم بگیرند و آنها در نقطه امن خود باقی بمانند و بیش از حد محافظه‌کارانه رفتارمی‌کنند. در نتیجه، این یعنی بی‌تفاوتی نسبت به زندگی آینده که شور ونشاط و انگیزه را به مرور در فرد کمرنگ می‌کند. (چاردیواری، ضمیمه دوشنبه روزنامه جام جم)