گفتم بدوم با تو همه فاصله‌ها را

وقتی هنر عامیانه و بخصوص داستان‌ها و فیلم‌های پاپ ایرانی را از گذشته تا امروز به‌عنوان منابعی برای بررسی تعلقات و سیر تحول فرهنگی بررسی کنیم با اهمیت میزان عشق و علاقه ایرانی‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد. چه بسیار داستان‌های واقعی که در مجلات زرد و پاورقی‌ها و سنگ صبورها براساس عشق به خواندن و خوانندگی به نگارش درآمد. سینمای ایران چه پیش از انقلاب اسلامی و چه پس از آن، بیش از آن‌که به دنبال ساختارهای بصری باشد، درصدد جذب مخاطب با صدای خوش بوده‌ است. چه زمانی که در هر فیلم قهرمان تمام اصول ساختار دراماتیک را درهم می‌شکست و زیر آواز می‌زد و چه امروز که به بهانه‌ها و دستاویزهای متفاوت‌تر این عمل صورت می‌گیرد. از همین‌رو سخنی به گزاف نیست اگر بگوییم موسیقی (باکلام) تیتراژ فیلم‌ها و سریال‌ها به مراتب بیشتر از خود این آثار مورد توجه قرار گرفته و حتی در اذهان علاقه‌مندان باقی می‌ماند. به همین دلیل قوانین نانوشته و البته منحصربه‌فردی در تولید آثار نمایشی (در اینجا سریال‌های تلویزیونی) به وجود آمده که همان‌طور که گفته شد تبدیل به عرف شده‌ است. مثل این موضوع که برخلاف اصول سریال‌سازی در جهان، موسیقی اصلی تیتراژ در سریال‌های ایرانی نه در ابتدا که در انتهای سریال پخش می‌شود.

درواقع در فیلم‌ها و سریال‌هایی که در دیگر نقاط جهان ساخته می‌شود، این تیتراژ ابتدایی است که از اهمیت بیشتری برخوردار است، چراکه تیتراژ یک اثر حکم کلید نت در موسیقی را دارد.

درواقع در تیتراژ ابتدایی است که بسیاری از اطلاعات لازم و ضروری در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد و از همین‌رو اگر قرار است موسیقی باکلام یا بی‌کلامی در تیتراژ وجود داشته باشد، در ابتدای سریال خرج می‌شود، اما خب همه چیز در پیچ و تاب فرهنگ‌های مختلف شکل خاص خود را می‌یابد و تیتراژ نیز از این قاعده مستثنی نیست.

از این‌رو تیتراژ ابتدایی سریال‌ها و فیلم‌ها‌ی ایرانی عملا کارکرد خود را به تیتراژ انتهایی واگذار کرده‌ است. هرچند در این شکل تیتراژ کارکرد درست و دراماتیک خود را از دست می‌دهد، اما در عوض نه‌تنها خود به عنصری قوی در جذب مخاطب تبدیل می‌شود، بلکه هویتی کاملا مستقل از خود اثر یافته و حتی باعث ماندگاری سریال ـ فیلم ـ می‌شود.

عشق مفرط ایرانی‌ها به آواز ـ که باعث شده اقشار مختلف از ستاره‌های ورزش و سینما تا دیگر حوزه‌های هنر و خارج از هنر حتی بیش از حرفه اصلی خود که با آن به شهرت رسیده‌اند!

به دنبال خواندن باشند ـ تولیدکنندگان آثار را متقاعد کرده است که برای تیتراژ پایانی آثار خود به فکر ساخت موسیقی‌های خواننده‌محور باشند. باتوجه به حجم آثار تولید شده و علاقه روزافزون مخاطبان به ترانه‌های تیتراژ، کار خوانندگان و البته آهنگسازان به‌عنوان یکی از عناصر اصلی تولید آثار نمایشی نیز مشمول رونق فزاینده‌ای شده است، به طوری که باتوجه به ساختار تجاری موسیقی در ایران، امروز خواندن تیتراژ یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و برنامه‌های خوانندگان سرشناس و جوانان جویای نام شده است. با وجود این و باتوجه به این‌که اصولا تعداد آثار تولید شده به مراتب کمتر از تعداد خوانندگان علاقه‌مند به حضور در تیتراژهاست، حتی رقابت برای تصاحب تیتراژ یک سریال تلویزیونی در مقاطعی به موضوعی چالش‌برانگیز در جامعه موسیقی تبدیل شد، اما آنچه بیش از حواشی اهمیت دارد رشد و ارتقای سطح موسیقی‌های باکلام تیتراژ در سریال‌ها و فیلم‌ها‌ی ایرانی است.

امروز تیتراژ یک سریال می‌تواند به پرمخاطب شدن و حتی ماندگاری یک اثر منجر شود. چنین اتفاقی به درک اهمیت این بخش توسط تولیدکنندگان آثار انجامیده و نه‌تنها باعث رونق که موجب رقابتی سازنده میان آهنگسازان و خواننده‌ها شده است.

امروز ـ در بسیاری موارد ـ موسیقی تیتراژ یک سریال با کمال تعجب حتی از بازیگران یک مجموعه برای مخاطبان از اهمیت بیشتری برخوردار است.