خار پاشنه،‌ موذی و دردناک

درد زیر پاشنه پا که به خار پاشنه معروف است چنین مشخصاتی دارد و با برداشتن اولین قدم‌ها و نیز هنگام بالارفتن از پله یا راه‌رفتن روی نوک پنجه شدیدتر می‌شود.

البته درد پاشنه پا اغلب بتدریج پدید می‌آید، اما امکان این‌که به طور ناگهانی و بشدت ایجاد شود نیز وجود دارد. همچنین گاهی هر دو پا را گرفتار می‌کند، اما معمولا خار پاشنه اغلب در یکی از پاها روی می‌دهد که با خم‌کردن پا به بالا از بین می‌رود و در صورت ایستادن یا نشستن طولانی‌‌ عود می‌کند.

دکتر مجتبی کامیاب، متخصص ارتوپد و جراحی استخوان با اشاره به این که در زیر پوست کف پای هر فرد یک نیام (سطح زیرین کف پا) وجود دارد که در عقب به استخوان پاشنه و در جلو به پایه انگشتان می‌چسبد، می‌گوید: گاهی فشار‌های مکرر باعث پارگی‌های خیلی ریز در محل اتصال این نیام به استخوان پاشنه شده که در آن محل، کلسیم رسوب می‌کند و در عکس رادیوگرافی به شکل خار دیده می‌شود.

خار پاشنه ممکن است در هر فردی روی دهد، ولی با افزایش سن شایع‌تر می‌شود، زیرا قوس کف پا شروع به کم‌شدن می‌کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام جم می‌افزاید: درد پاشنه در زنان شایع‌تر از مردان است و در میانسالی بیشتر اتفاق می‌افتد. همچنین در افرادی با وزن بیشتر و افرادی که دارای مشکل در قوس کف پا به صورت کاهش یا صافی کف پا یا افزایش این قوس هستند، بیشتر اتفاق می‌افتد.

کفش پاشنه بلند، بلای جان پاها

به گفته دکتر کامیاب، افرادی که از کفش نامناسب استفاده می‌کنند، یعنی کفش‌هایی که یا ارتفاع پاشنه آن بیشتر از سه سانتی‌متر یا کمتر از یک سانتی‌متر است، می‌پوشند بیشتر در معرض ابتلا به خار پاشنه پا قرار می‌گیرند. همچنین کفش‌هایی که پاشنه آنها باریک است و یا دیواره‌های آن بسیار نرم است نمی‌تواند از راستای پا حفاظت کند، فرد را مستعد ابتلا به خار پاشنه می‌کند.

این متخصص تاکید می‌کند: درد پاشنه‌ای که به دلیل خار پاشنه اتفاق می‌افتد صبح‌ها و هنگام برداشتن اولین قدم‌ها احساس می‌شود، درد معمولا شدید و تیرکشنده است. درد خار پاشنه در مراحل پیشرفته، حتی بعد از مدتی نشستن یا بی‌حرکت بودن، در شروع حرکت احساس می‌شود.

نکته مهم آن است که اثرات درد پاشنه نه‌تنها کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه نگرانی از احساس درد مجدد، اثرات روحی برای فرد ایجاد می‌کند و با ایجاد نگرانی از تجربه دوباره درد، امکان استراحت از فرد گرفته می‌شود.

چرا مبتلا به خار پاشنه می‌شویم؟

به گفته دکتر کامیاب، انجام فعالیت‌های تکراری در فردی که به طور معمول به ورزش نمی‌پردازد، اما به طور مقطعی پیاده‌روی طولانی انجام می‌دهد، بخصوص اگر از کفش مناسب استفاده نکند، ممکن است عامل بروز این مشکل باشد.

البته ممکن است بعد از مواجهه با این مشکل، فرد از گذاشتن پاشنه روی زمین اجتناب کند که همین مساله نیز باعث اعمال فشار بیشتر بر نیام کف پایی و تشدید بیماری می‌شود.

این متخصص ارتوپدی تاکید می‌کند: به خاطر داشته باشید که اضافه وزن زیاد، پوشیدن کفش‌هایی که اندازه پا نیست، داشتن ناهنجاری‌های پا و داشتن فعالیت‌هایی که فشار اضافه‌ای را بر پا وارد می‌کند، خطر ایجاد التهاب در ناحیه نیام کف پا و ابتلا به خار پاشنه را زیاد می‌کند.

دردی با درمان غیر جراحی

در 20 درصد موارد، التهاب نیام کف پایی خودبه‌خود خوب می‌شود و در 90 درصد موارد، درمان‌های غیرجراحی در رفع این عارضه موثر است.

دکتر کامیاب با اشاره به درمان‌های غیر جراحی خارپاشنه می‌گوید: درمان‌های غیرجراحی با استفاده از کفش مناسب، کاهش وزن و انجام ورزش‌های خاصی شروع می‌شود.

استفاده از یخ نیز به صورت غلت دادن پا به روی بطری حاوی یخ، چند بار در روز، انجام تمرینات کششی، استفاده از اسپلینت شبانه وسیله‌ای که از سوی متخصصان ارتوز و پروتز تعبیه می‌‌شود تا پای بیمار را طی شب بالا و در راستای مناسب نگه دارد و فیزیوتراپی از دیگر درمان‌های غیر جراحی این عارضه است.

این متخصص می‌افزاید: البته اثربخش نبودن این درمان‌ها بیمار را کاندید جراحی می‌ کند.

نکته قابل توجه آن است که تعدادی از بیماران به تصور خود از کفی‌های ژله‌ای استفاده می‌کنند تا بستری نرم در زیر محل درد ایجاد کنند، اما تحقیقات نشان داده است که این روش، فاقد اثربخشی است.

به خاطر داشته باشید که مهم‌ترین اصل در درمان خار پاشنه استفاده از کفش مناسب و پرداختن به ورزش‌ها و نرمش‌ها به طور روزانه است.

همچنین ضروری است که در مواجهه با این مشکل قبل از آن که وارد مرحله مزمن شود و درمان سخت‌تری را طلب کند برای درمان به متخصصان مراجعه شود.

پونه شیرازی ‌/‌ گروه سلامت