پاکسازی 100 غار گردشگری از زباله​ها

پاکسازی غارها هر سال در اولین جمعه ماه مهر با همت غارنوردان و اعضای انجمن غارشناسی ایران، فعالان و علاقه‌مندان محیط‌زیست و جوامع محلی‌ انجام می‌شود و امسال نیز پاکسازی صد غار در دستورکار قرار گرفته است.

به گفته مدیرعامل انجمن غارنوردان و غارشناسان، این پاکسازی در غارهایی انجام می‌شود که بیشترین آلودگی را دارند. بر این اساس شیراز با 15 غار، بیشترین تعداد غار را در برنامه پاکسازی غارها از زباله‌ دارد. پس از آن خراسان رضوی با 9 غار صدرنشین است و غارهای استان‌هایی مانند چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان نیز چون غارنوردان بیشتری در آن حضور دارند تمیز است و فقط یک غار نیاز به پاکسازی دارد؛ در دیگر استان‌ها مانند تهران نیز دو غار برای پاکسازی انتخاب شده است.مدیرکل موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز با بیان این‌که این صد غار به طور نمونه از بین غارهای مهم کشور انتخاب شده است، در گفت‌وگو با جام‌جم یادآور می‌شود که آیین نمادین این مراسم جمعه، چهارم مهر با حضور مسئولان محیط‌زیست و میراث فرهنگی کشور و همچنین غارنوردان در غار نخجیر استان کرمانشاه برگزار می‌شود.

فرشاد فتاحی با اشاره به این‌که حدود 2000 غار در کشور شناسایی شده که بیشتر آنها به انواع زباله به‌جا مانده از غارنوردان، شکارچیان و گردشگران آلوده شده است، می‌افزاید: علاوه بر زباله‌های معمولی و خوراکی که توسط گردشگران و غارنوردان به درون غار برده می‌شود، تجهیزات غارنوردی زیادی نیز توسط غارنوردان و به دلیل سختی بیرون آوردن آنها هنگام بازگشت از برخی غارها، در همان مکان جا مانده که باید خارج شود تا جلوی آسیب رسانی بیشتر به غارها گرفته شود.

یک میلیون تن زباله در یک غار

وی به پاکسازی غار «پراو» در استان کرمانشاه به طور ویژه و اختصاصی در روزهای هفتم تا سیزدهم مهر اشاره می‌کند و می‌افزاید: پیش‌بینی شده در این غار که عمودی است و با 750 متر عمق به «اورست غارهای جهان» معروف است، حدود یک تن زباله انباشته شده باشد که بخشی از آن به دلیل عمق زیاد و پیچیدگی غار قابل خارج کردن نیست و از سوی دیگر به دلیل دمای بسیار پایین در غار، تجزیه هم نمی‌شود.

به گفته فتاحی، این غار بیش از آن‌که برای ما ایرانیان شناخته شده باشد، شهرت جهانی دارد، به طوری که انگلیسی‌ها، روس‌ها، فرانسوی‌ها و لهستانی‌ها آن را بخوبی می‌شناسند و حتی کتابی درباره آن در انگلستان نگاشته شده و انجمنی نیز به نام «انجمن غار پراو» در انگلستان تاسیس شده که به تمام غارهای جهان تجهیزات و اعتبار می‌دهد، اما نام خود را از نام غار پراو در ایران گرفته است.مدیرکل موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در تشریح اهمیت پاکسازی غارها و رها نکردن زباله در آنها می‌گوید: بسیاری از این زباله‌ها تجزیه نمی‌شود و گاهی باعث تغییر ترکیب آب و اسیدی شدن آن و محیط غار شده و به موجودات غارزی و ساختار غار آسیب می‌زند.

فتاحی با اشاره به تنوع زیستی غارها و با بیان این‌که سه نوع موجودات غارنشین، غاردوست و غار رو، در این مکان‌ها زندگی می‌کنند، می‌افزاید: موجودات غارنشین همچون ماهی کور، کرم‌های پهن و برخی باکتری‌ها، فقط می‌توانند در غار زندگی کنند و آسیب رساندن به غار در واقع تهدید مستقیم زندگی این موجودات نیز هست که برخی از آنها نظیر ماهی کور فقط در غار «ماهی‌کور» در بخش پاپی استان لرستان زندگی می‌کنند و مشابه آن در هیچ نقطه دیگر دنیا نیست و هم‌اکنون نیز به دلیل تعرضاتی که به این غار می‌شود، در حال انقراض است.

به گفته وی، مارمولکی به نام «جکو» نیز در غارهای غرب ایران زندگی می‌کند و دارای این ویژگی است که اگر دمش قطع شود، همچون شاخه درختان دوباره جوانه زده و رشد می‌کند. ژاپنی‌ها اکنون در حال مطالعه روی این خاصیت ژنتیکی برای رشد اعضای قطع شده بدن و جبران نقایص عضوی هستند، در حالی که ما در کشورمان این گونه را براحتی و به دلیل آگاه نبودن به قدر و اهمیت آنها، از بین می‌بریم. سمندر غارزی نیز یکی دیگر از این موجودات است که فقط در غار می‌تواند زندگی کند، اما در سال‌های اخیر عده‌ای سودجو به صید و فروش آن در ایام عید و برای سفره هفت‌سین اقدام می‌کنند.

قابلیت گردشگری غارها

این کارشناس مسئول با اشاره به غارهای پراو، علیصدر، قوری قلعه (بزرگ‌ترین غار آبی آسیا)، نخجیر، سهولان و غار ششم به عنوان برخی از مهم‌ترین غارهای کشور می‌افزاید: غارها علاوه بر اهمیت زیست‌شناسی و طبیعی، دارای اهمیت باستان‌شناسی هم هستند، زیرا سیر تکاملی بشر را نشان می‌دهند و به طور مثال اولین اسکلت به جا مانده از «انسان هوشمند ابزارساز» در غار «اکشف» استان کرمانشاه شناسایی شده است که قدمت آن به حدود 9 تا ده هزار سال پیش برمی‌گردد.

فتاحی با اشاره به این‌که معرفی غارهای مهم کشور که قابلیت گردشگری و بهره‌برداری علمی دارد، در دستور کار کارگروه غارشناسی ایران است، تاکید می‌کند: غارها میراث ملی طبیعی کشور هستند و حفظ آنها ضروری است، به همین دلیل در نظر داریم ابتدا مردم را از اهمیت و ویژگی‌های آنها مطلع کرده و سپس به توسعه گردشگری در این بخش با همکاری میراث فرهنگی مبادرت کنیم.

وی با بیان این‌که کارگروه غارشناسی نیز با همین هدف و به منظور تدوین دستورالعمل بهره‌برداری صحیح و حفاظت موثر از غارها تشکیل شده است، خاطرنشان می‌کند: این کارگروه پیگیر تخصیص اعتباری برای حفاظت از غارهاست و اکنون نیز در حال تهیه و تدوین دستورالعمل مذکور است تا به این وسیله ویژگی‌های زیستی، اهمیت غارها و دلایل این اهمیت و نحوه حفاظت از آنها تدوین و به مردم اطلاع‌رسانی شود که این مهم برای اولین بار امسال در حال تحقق است و تا پیش از این دستورالعملی در این زمینه وجود نداشت.

رئیس انجمن غارنوردان و غارشناسان نیز با اشاره به این‌که امسال کارگروه غارشناسی کشور نیز در برگزاری روز غار پاک همکاری دارد و حمایت بیشتری از غارها خواهد کرد، یادآور می‌شود: طبق دستوری که اداره آموزش محیط‌زیست به استان‌ها داده‌، قرار است یک میلیون تومان از بودجه آموزش برای غارهای استان هزینه کنند که با توجه به وجود 31 استان، در مجموع 31 میلیون تومان برای حفاظت از غار پاک هزینه خواهد شد.

جواد نظام‌دوست با اشاره به توجه امسال سازمان جهانی جهانگردی به جوامع محلی، یادآور می‌شود: بر همین اساس تصمیم گرفتیم جوامع محلی را نسبت به حساسیت و آسیب‌پذیری غارها آگاه کنیم تا خودشان به اهمیت غارها پی برده و در نگهداری آن بکوشند تا بتوانیم با همکاری آنها برای غارهایی که امکان توسعه و توریستی شدن دارد، فعالیت‌هایی انجام دهیم.

وی به رونمایی از نقشه غار کلهرود اصفهان به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های روز غار پاک اشاره می‌کند و می‌افزاید: نقشه این غار به طول 4400 متر با همکاری گروه غارنوردی نقش جهان انجام شده‌ است که در روز غار پاک با حضور مسئولان استان اصفهان رونمایی می‌شود.