صدای کتاب شنیدنی شد

میثم کطائیان تهیه‌کننده، سردبیر و نویسنده برنامه چاپخانه می‌گوید: حوزه نشر کتاب با چالش‌ها و مشکلات خاصی روبه‌روست و تاکنون در برنامه‌های مختلف صدا و سیما به این موضوع نگاه عمیقی نشده است. برنامه چاپخانه در رادیو کتاب طراحی شد، چون صنعت چاپ به صورت غیرمستقیم بر فرهنگ جامعه تاثیرگذار بوده و مقوله کتابخوانی و مطالعه در ایران مورد توجه همه اندیشمندان است. بنابراین تصمیم گرفته شد با کمک کارشناسان این حوزه، مشکلات و محدودیت‌های صنعت نشر و همچنین عوامل مختلفی که در تدوین و چاپ یک کتاب موثر است؛ ازجمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ناشران، نویسندگان، صحافان و... در زمینه مشکلات حوزه نشر در برنامه چاپخانه بحث و گفت‌و‌گو کنند.

سردبیر برنامه چاپخانه در ادامه می‌گوید: برنامه چاپخانه دوشنبه هر هفته روی موج اف‌ام ردیف 5‌/‌95 مگاهرتز ساعت 21 تا 22 از رادیو کتاب پخش می‌شود.

کطائیان در‌باره موضوعات مورد بحث می‌گوید: ممیزی کتاب، افزایش قیمت کاغذ، چگونگی روند چاپ کتاب و گرفتن مجوز و رعایت اصول فنی ویراستاری در نگارش کتاب‌ها از موضوعات مورد بررسی این برنامه است. ‌اکنون در کشور 4000 انتشاراتی داریم، آیا تمام انتشاراتی‌ها به وظایف قانونی خود در زمینه چاپ کتاب پایبند هستند؟ و چگونه می‌توان با افراد سودجوی این حوزه برخورد قانونی کرد؟ برخی از موضوعات این برنامه است.

دالان اندیشه

یکی از بخش‌های برنامه چاپخانه است که توسط دکتر نصرت‌الله نیک‌روش، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه ادبیات فارسی و نویسنده 22 کتاب ارائه می‌شود. گداره به معنی دالان است در این بخش هفت دقیقه‌ای، دکتر نیک‌روش شرح حال نویسندگان و بزرگان ایران را که در مسیر کتاب کار کرده‌اند در قالب داستان تعریف می‌کند.

دکتر نیک‌روش می‌گوید: در شرایط کنونی که مردم با کتاب بیگانه شده‌اند، نیاز است از طرق مختلف در آنها انگیزه ایجاد کرد. بیان سرنوشت نویسندگان ایرانی در قرون گذشته برای همه شنیدنی است. در برنامه امروز هم به گوشه‌ای از داستان دیدار عطار نیشابوری، شاعر بلندآوازه با مولوی (در آن زمان تقریبا دوازده ساله بوده) و دلیل هدیه کتاب الهی‌نامه عطار به این پسر بیان می‌شود تا این‌که سال‌ها بعد مولانا چنین می‌سراید:

هفت شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم

توسعه همه‌جانبه

اکبر نصراللهی، کارشناس ثابت برنامه می‌گوید: هر جامعه‌ای که فرهنگ مطالعه در آن نهادینه شود، نیل به توسعه از جنبه‌های مختلف در آن افزایش می‌یابد. ارتقاء مباحث فرهنگی افزایش قدرت ملی، کاهش معضلات اجتماعی و توسعه همه‌جانبه را به دنبال می‌آورد. یکی از مشکلات حوزه‌ کتاب در کشور، بحث عرضه و توزیع است.

با توجه به این‌که امروزه نهادهای بسیاری در زمینه تولید کتاب فعالیت می‌کنند، اما به موازات کار تولید در زمینه‌ توزیع و عرضه کتاب، اتفاق مهمی رخ نداده است و به بیان دیگر، پیشرفت چشمگیری صورت نگرفته و دلایل بسیاری در این امر دخیل است. ازجمله جلب نظر متقاضی از اهمیت زیادی برخوردار است. هم از حیث محتوا تامین‌کننده غذای فکری باشد هم از نظر شکلی و صوری (جلد، قطع، نثر، ادبیات، رنگ و...) مطابق با ذوق و سلیقه روز جامعه باشد.

متاسفانه برخی ناشران به این موضوع توجه ندارند. دیگر این‌که نشر و توزیع کتاب دو مقوله جدای از هم است. یکی دیگر از مشکلات حوزه نشر، برخورد سلیقه‌ای با کتاب است. در برنامه چاپخانه تلاش می‌کنیم با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط این مشکلات به حداقل برسد تا شاهد نشر و توزیع مناسب کتاب در مناطق مختلف کشور باشیم.

حاشیه‌سازی

نوید نوروزی، مجری برنامه چاپخانه که پیش از این صدای او را در برنامه‌های تفریحی و اجتماعی شنیده‌ایم در این مورد می‌گوید: هدف سردبیر برنامه، ارائه و بیان مشکلات حوزه نشر به دور از هیاهو و جنجال است تا گامی مفید و سودمند همسو با دیگر دستگاه‌های اجرایی در این زمینه برداشته شود و مشکلات صنعت چاپ و نشر در ایران کاهش یابد.

در این بین نوع ارتباط برقرار کردن مجری با کارشناسان برنامه و رفع نیاز مخاطب برای رسیدن به جوابی واضح و روشن بر کسی پوشیده نیست، به همین دلیل نوع اجرای من نسبت به برنامه‌های دیگر فرق می‌کند. برای بهتر اجرا کردن برنامه می‌کوشم با خواسته و دغدغه‌های ناشرین بیشتر آشنا شوم و اطلاعاتم را درحوزه صنعت چاپ به​روز کنم.

نوروزی معتقد است در چنین برنامه‌هایی مجری باید بحث‌ها را به سمت موضوع برنامه هدایت کند تا برنامه وارد مسائل حاشیه‌ای نشود، زیرا با حاشیه‌سازی مخاطب سر در گم می‌شود.

گزارش‌های مردمی

تهیه‌‌کننده برنامه درباره محتوای آن می‌گوید: برای این برنامه دو نوع گزارش تهیه می‌شود؛ یکی صدای مخفی است که تهیه گزارش برای این بخش از برنامه قدری دشوار است، زیرا به کتابفروشی‌های مختلف و چاپخانه‌ها می‌روم درباره موضوع مورد بحث در برنامه صحبت می‌کنم ـ چون میکروفن را نمی‌بینند ـ در زمینه مشکلات صعنت چاپ راحت صحبت می‌کنند حتی از کارهای اشتباه خودشان نیز سخن می‌گویند، وقتی میکروفن را می‌بینند حرف‌هایشان را سانسور می‌کنند، به همین دلیل از میکروفن مخفی استفاده می‌کنم.

در پایان گفت‌و‌گو به آنها حقیقت را می‌گویم، واکنش آنها عادی است فقط همه معتقد هستند با حرف زدن به جایی نمی‌توان رسید و این‌که بلد نبودیم قشنگ صحبت کنیم.همچنین بخش دیگر برنامه صدای شماست که در مناطق مختلف تهران با مردم در‌باره میزان مطالعه آنها، کتاب‌های مورد علاقه، جایگاه خرید کتاب در سبد خانواده و مسائل روز جامعه که با صنعت چاپ و نشر کتاب مرتبط است، گفت‌و‌گو می‌کنم. سردبیر برنامه چاپخانه ادامه می‌دهد: در این برنامه ضمن بررسی مسائل و مشکلات حوزه نشر با کمک وزارت ارشاد آخرین کتاب‌هایی که مجوز نشر گرفته‌اند معرفی می‌شود.

(سیما پویا/ ضمیمه قاب کوچک)