از ورود اولین هواپیما تا تاسیس نخستین خط هوایی ایران

در ازای این برنامه، دست‏اندرکاران این هواپیما با فروش مبلغ گزاف بلیت، نمایش مختصری داده بودند.

تا سال‏ها بعد، پروازها غالبا نمایشی بود و هواپیماها برای این منظور به ایران می‏آمدند. همچنین تا نیمه سال 1301 شمسی در تهران زمین مشخصی برای فرود و برخاستن هواپیما وجود نداشت تا آن که در پی درخواست دولت انگلستان برای فرود هواپیما، دولت ایران زمینی در جنوب تهران برای این کار اختصاص داد. پس از مدتی خطوط هوایی ایجاد شد و پس از انجام مذاکراتی با شرکت‏های اروپایی، اولین سرویس هوایی آذر 1303 شمسی دایر شد. به دنبال آن نخستین گام برای تاسیس هواپیمایی ملی ایران برداشته شد.

تاسیس ایران ایر

گروهی از بازرگانان ایرانی سال ۱۹۴۲، نخستین شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران را با نام «ایرانین ایرویز» تأسیس کردند. این شرکت به جابه‌جایی مسافر و بار در مسیرهای داخلی و منطقه‌ای می‌پرداخت و علاوه بر آن یک پرواز هفتگی باری نیز به اروپا انجام می‌داد. ناوگان آن از تعدادی هواپیمای داگلاس دی‌سی ۳ تشکیل شده بود. بعدها تعدادی هواپیمای دی‌سی ۴ و ویسکانت نیز به ناوگان ایرانین ایرویز اضافه شد.

سال ۱۹۵۴، یک شرکت هواپیمایی خصوصی دیگر به نام «پرشین ایرسرویسز» (پاس) در تهران تشکیل شد. پاس فعالیت‌های خود را در زمینه حمل بار آغاز کرد و بعدها به حمل مسافر در مسیرهای داخلی منتهی به تهران نیز پرداخت. این شرکت سال ۱۹۶۰ پروازهای بین‌المللی خود را در مسیرهای اروپایی آغاز کرد. این مسیرها شامل تهران ـ لندن، تهران ـ پاریس، تهران ـ ژنو و تهران ـ بروکسل می‌شد. این پروازها با استفاده از هواپیماهای دی‌سی ۷ اجاره شده از شرکت سابنا انجام می‌گرفت.

بیست‌و‌چهارم فوریه سال ۱۹۶۲، دو شرکت ایرانین ایرویز و پرشین ایرسرویسز در یکدیگر ادغام شده و شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما)، با نام بین‌المللی ایران ایر (IRAN AIR) تأسیس شد. این شرکت ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت. در همان زمان نشان هما برای این شرکت تازه تأسیس طراحی شد.

هما پروازهای خود را با بهره‌گیری از هواپیماهای داگلاس دی‌سی ۳، دی‌سی ۶، ویکرز ویسکونت و آورویورک آغاز و سال ۱۹۴۶ به عضویت کامل یاتا درآمد.

لوگوی هما، برتر در جهان

طراحی آرم شرکت هما پاییز ۱۳۴۰ برگرفته از سرستون پرنده‌نمایی در تخت جمشید که سه خصلت متفاوت داشت، سر عقاب، گوش‌های گاو و یال‌های اسب، توسط ادوارد زهرابیان انجام شد. رنگ‌آمیزی هواپیماهای هما به این شکل است که بدنه‌ای کاملا سفید با کلمه ایران ایر به رنگ آبی پررنگ بالای پنجره مسافران و نشان هما به رنگ آبی پررنگ روی دم هواپیما که یک نوار آبی رنگ بالای آن قرار دارد. مدل هواپیماهای هما توسط یک شرکت آلمانی تهیه شده است. آژانس خبری حمل و نقل هوایی (skift) در گزارش سال ۲۰۱۳ خود، ۳۰ لوگوی برتر شرکت‌های هوایی دنیا را معرفی کرد. در این بین لوگوی هواپیمایی ملی ایران «هما» به دلیل جذابیت، سادگی و رسا بودن پیام به عنوان برترین لوگوی شرکت‌های هوایی جهان انتخاب شد.

اولین پرواز

اولین پرواز هما با هواپیماهای جت سال ۱۹۶۵ با استفاده از یک فروند بوئینگ 100-727 در مسیر تهران ـ بیروت انجام شد. پس از آن این شرکت تصمیم به تبدیل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت. با شروع دهه ۷۰ عصر طلایی هما نیز آغاز شد. سال ۱۹۷۱ تعدادی بوئینگ 100-737 و سال ۱۹۷۴ تعدادی بوئینگ 200-727 وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گرانقیمت بوئینگ ۷۴۷ از نوع ۱۰۰ و ۲۰۰ و اس پی از سال ۱۹۷۵ آغاز شد.

در میانه دهه 70 میلادی، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به طور روزانه به قاره اروپا انجام می‌داد، در این دوره هواپیمایی ملی ایران فقط در مسیر تهران ـ لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به فرودگاه جان اف کندی نیویورک سال ۱۹۷۵ با بهره‌گیری از بوئینگ ۷۰۷ و با یک توقف در فرودگاه هیث‌رو لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷ اس‌پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران ـ نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه‌اندازی کرد.

هشتم اکتبر ۱۹۷۲ هما قرارداد خرید دو فروند هواپیمای مافوق صوت کنکورد را با کنسرسیوم انگلیسی-فرانسوی آن به امضا رساند. البته این هواپیماها هرگز به ناوگان هما وارد نشدند. سال ۱۹۷۸ هما شش فروند ایرباس مدل آ-۳۰۰ را برای به‌کارگیری در مسیرهای محلی از شرکت اروپایی ایرباس خریداری کرد و نخستین بهره‌بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت. در پایان این سال هما به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از پکن و توکیو تا نیویورک به طور روزانه پرواز می‌کرد و در حال راه‌اندازی خطوط هوایی جدیدی به مقصد لس‌آنجلس و سیدنی بود.

سال‌های پایانی دهه 70، هواپیمایی ملی ایران به عنوان رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان شناخته می‌شد و در عین حال یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین و پردرآمدترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا نیز به شمار می‌رفت. سال ۱۹۷۶ هما پس از شرکت استرالیایی کوانتاس ایمن‌ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت.