بازار کرمان را دریابید

از سوی دیگر نبودن تعامل و همکاری بین سازمان میراث فرهنگی و برخی از دستگاه‌های ذی‌ربط، روند مرمت و حفظ این بنای تاریخی را با مشکل مواجه کرده است.

این در حالی است که خطر آتش‌سوزی نیز این بازار و اهالی آن و گردشگران را به طور جدی تهدید می‌کند.

بازار تاریخی شهر که در دوره تیموریان ساخته شده است، طی دهه‌ها با احداث مجموعه‌ها و کاروانسراهای متعدد در کنار آن، به یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های تاریخی کشور تبدیل شده و مجموعه‌ای کامل از بناهای تاریخی شامل آب‌انبارها، مسجد، حمام‌ها، چایخانه‌ها، موزه‌ها، کاروانسراها و بازارچه‌های متعدد را در دل خود جای داده است، اما متاسفانه در چند سال اخیر عوامل طبیعی همچون زلزله و بالاآمدن سطح آب‌های زیرزمینی در کنار عوامل انسانی همچون دخل و تصرف‌های برخی از بازاریان در مرمت و بازسازی حجره‌ها، مغازه‌ها و آتش‌سوزی‌های متعدد به دلیل نامناسب بودن تاسیسات برق بازار و تبدیل برخی از کارونسراهای بازار به انبار نگهداری مواد قابل اشتعالی همچون پارچه و پنبه باعث تخریب برخی از کاروانسراهای تاریخی این بازار همچون کاروانسرای «جر» شده است.

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان با اشاره به ساختار قدیمی و تاریخی بازار کرمان می‌گوید: این بازار از بدو تشکیل شهر کرمان شکل گرفته، ولی متاسفانه امروزه از آن کالبد تاریخی و قدیمی‌اش چیزی باقی نمانده است.

محسن موحدی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: قدیمی‌ترین بخش بازار کرمان متعلق به دوره آل‌مظفر است که شامل بازار مظفری و مسجد جامع شهر کرمان بوده و بخش‌های دیگر متعلق به دوره قاجار و پهلوی اول است.وی با بیان این‌که به دلیل قدمت متفاوت بخش‌های مختلف بازار، میزان آسیب‌پذیری آنها متفاوت است، تاکید می‌کند: به همین دلیل این بازار به‌طور مستمر نیاز به مرمت و بازسازی دارد.

موحدی با بیان این‌که مرمت بخش‌های آسیب‌دیده بازار کرمان با توجه به میزان بودجه اختصاص یافته صورت می‌گیرد، می‌گوید: اکنون کارگاه مرمت در بازار زرگرها با مشارکت کسبه فعال است و بخش‌هایی از این بازار با حمایت‌های مادی این کسبه مرمت شده است.

تاسیسات برق و مخابرات نامناسب

یکی از معضلات اصلی بازار شهر کرمان که در کنار بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی، سیمای این بازار زیبای تاریخی را مخدوش کرده، تاسیسات نامنظم برق و وجود سیم‌ها و کابل‌های برقی است که به روش‌های مختلف به داخل مغازه‌ها و حجره‌های بازار کشیده شده است و علاوه بر مخدوش کردن زیبایی‌های ظاهری این بازار، خطر آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی را افزایش داده و جان کسبه بازار و گردشگران را تهدید می‌کند. خطری که با آتش‌سوزی برخی از کاروانسراهای تاریخی این بازار همچون کاروانسرای «جر» در دو سال گذشته بیشتر احساس می‌شود.سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان کرمان با بیان این‌که تاسیسات بازار کرمان از جمله برق و مخابرات در وضع نابسامانی قرار دارد، می‌گوید: این وضع از گذشته تاکنون وجود داشته است.

موحدی با اشاره به این‌که برای انتقال تاسیسات، کانال‌های استانداردی وجود نداشته، ناگزیر سیم‌ها و کابل‌های برق و مخابرات روی بدنه ‌بازار نصب شده است، می‌افزاید: به همین منظور در چند سال گذشته سه کانال در بازار بزرگ و قلعه محمود احداث شده و اکنون این سه کانال آماده ‌انتقال انشعابات برق و مخابرات به داخل بازار است.

نبود اعتبار برای انتقال تاسیسات بازار

این مسئول با بیان این‌که در مکان‌هایی از مسیر این کانال‌ها، دریچه‌هایی تاسیس شده که برای انتقال تاسیسات به درون این کانال‌ها آماده است، می‌گوید: در راسته‌ بازار اصلی از میدان ارگ تا بازار اختیاری یک کانال واحد و بزرگ کف بازار اجرا شده است که امیدواریم شرکت‌های خدماتی از جمله شرکت‌های برق و مخابرات در برنامه‌های آتی خود به این موضوع رسیدگی و هرچه سریع‌تر به انتقال این انشعاب‌ها به داخل کانال‌ها اقدام کنند.موحدی با اشاره به این‌که دستگاه‌های خدمات شهری برای انتقال این تاسیسات به داخل کانال به اعتباری خاص نیاز دارند و تاکنون به دلیل نبود اعتبار لازم این کار صورت نگرفته است، خاطرنشان می‌کند: در صورت تامین اعتبار با انتقال تاسیسات بازار در این بخش‌ها، در بخش‌های دیگر بازار هم انتقال تاسیسات داخل کانال‌ها همزمان با تعمیرات و کف‌سازی انجام خواهد شد.

سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، با بیان این‌که به دلیل نامناسب بودن تاسیسات برق بازار کرمان، خطر آتش‌سوزی این بازار را تهدید می‌کند؛ به آتش‌سوزی سال گذشته در کاروانسرای «جر» اشاره می‌کند و می‌گوید: متاسفانه در اثر این آتش‌سوزی، یک انبار پشم و شیشه به دلیل رعایت نکردن نکات ایمنی در آتش‌سوخت و باعث شد این کاروانسرای فرسوده، بیش از پیش تخریب شود.این مقام مسئول با تاکید بر این‌که اداره ‌کل میراث فرهنگی همکاری لازم را درباره مشاوره برای بازسازی این کاروانسرا انجام خواهد داد، ابراز امیدواری می‌کند با اختصاص اعتبار و همکاری کسبه و اداره‌ کل اوقاف، کاروانسرای «جر» مجددا بازسازی شود.

موحدی هزینه ‌مرمت و بازسازی بناهای تاریخی همچون بازار کرمان را بسیار زیاد عنوان می‌کند و می‌افزاید: با توجه به انجام کارهای کارشناسی، تحقیقاتی و پژوهشی برای مرمت بناهای تاریخی و ضرورت حفظ اصالت بنا، مرمت و بازسازی بناهای تاریخی علاوه برهزینه‌بر بودن، زمان‌بر است.وی با تاکید بر این‌که یگان حفاظت اداره‌کل میراث فرهنگی به طور دائم در حال کنترل و مراقبت از بازار است، یادآور می‌شود: با توجه به این‌‌که مسئولیت هرگونه خسارت و آتش‌سوزی به‌عهده ‌خود بازاریان است، کسبه باید مسائل ایمنی را رعایت کنند.وی از کسبه ‌بازار خواست ضمن همکاری با این اداره کل، از هرگونه دخل وتصرف بی‌رویه در این بنای باارزش تاریخی خودداری کنند.

اینجا کانون خطر است

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرمان نیز با اشاره به این‌که بازار کرمان به علت دارا بودن سیستم‌های قدیمی و فرسوده‌ برق وسازه‌های غیرایمن و انبارهای غیراصولی، به عنوان کانون خطر در این شهر به شمار می‌رود، می‌گوید: باید اقدامات لازم برای جلوگیری از هرگونه حادثه در این مکان صورت گیرد.

محمدحسین مومنی به اجرای طرح ایمنی در بازار کرمان اشاره می‌کند و می‌افزاید: در این طرح نقاط حادثه‌خیز بازار با استفاده از مطالعات کارشناسی مشخص و برای رفع مشکل به سازمان میراث فرهنگی ابلاغ شده است.

وی می‌افزاید: برای تسهیل در کار، راه‌های خروجی و ورودی در این طرح شناسایی شده تا در زمان بروز حادثه، سازمان آتش‌نشانی بتواند به ارائه خدمات بهتر بپردازد.

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر کرمان از توزیع 200 کپسول آتش‌نشانی با 50 درصد تخفیف بین بازاریان کرمان خبر می‌دهد و می‌گوید: متاسفانه بعضی از مغازه‌داران و دستفروشان با قراردادن جنس‌های خود در راسته‌ بازار کرمان، سد معبر می‌کنند که این امر در هنگام بروز حادثه، امدادرسانی را با مشکل مواجه می‌کند.

تونلی با درهای آهنی

وضع بازار تاریخی شهر کرمان به گونه‌ای است که چندی پیش استاندار کرمان نیز در اظهار نظری متفاوت بازار کرمان را به تونلی با در‌های آهنی تشبیه کرد.

اسماعیل نجار افزود: این مجموعه مرا به یاد تونلی می‌اندازد که در دوطرف آن درهای آهنی قرار دارد؛ در حالی که مجموعه بازار با معماری منحصربه‌فرد و خیره‌کننده خود، می‌تواند بهترین مرکز جذب گردشگر داخلی و خارجی باشد.

حکمت قاسم‌خانی / جام‌جم کرمان