قیمت ارز افزایش خواهد یافت

دکتر رضا راعی، معاون پیشین ارزی بانک مرکزی در این باره معتقد است، جنس این اظهارنظر که در میان سیاستگذاران معمول نیست، باعث افزایش قیمت ارز می‌شود:

تحلیل شما درباره علت کاهش قیمت ارز در دو هفته اخیر چیست؟

علت کاهش نرخ ارز سیاسی است و به خوشبینی مردم به مذاکراتی که در حال حاضر در نیوریورک در جریان است، برمی‌گردد. اکنون فعالان اقتصادی بازار دست از کار کشیده‌اند و منتظر ثبات نرخ ارز هستند. وقتی کاهش نرخ ارز به صورت روانی رخ می‌دهد، لزوما به این معنا نیست پیش‌بینی‌های خوشبینانه نیز رخ دهد. ممکن است پیش‌بینی خوشبینانه داشته باشیم اما محقق نشود. تصور این است که از این مذاکرات نتیجه خوبی حاصل ‌شود و مثبت بودن مذاکرات می‌تواند نرخ ارز را کاهش دهد. اگرچه یک عده‌ای بالاخره ارز را به بازار عرضه می‌کنند اما باید توجه داشت که این عرضه‌کنندگان غیرحرفه‌ای هستند که باعث می‌شوند نرخ ارز در اندک زمان پایین بیاید. اما با وجود این عرضه‌کننده اصلی ارز در کشور دولت و بانک مرکزی است و دولت هر تصمیمی بگیرد، براحتی قادر به اجرای آن خواهد بود.پس اگر اکنون رئیس کل بانک مرکزی اعلام می‌کند نرخ ارز به کف رسیده، همین بیان ایشان دلیلی برای افزایش خودبه‌خودی نرخ ارز است. این اقدام بانک مرکزی ممکن است به این دلیل باشد که بخواهد به نمایندگی از دولت تامین مالی برخی از بخش‌ها را انجام دهد.

آیا کاهش قیمت ارز حتی در کوتاه مدت همچنان ادامه دارد یا خیر؟

با این گفته رئیس کل بانک مرکزی این امکان حتی در کوتاه مدت نیز وجود ندارد. این بیان یک دلال کف بازار نیست، بیان سیاستگذار ارزی کشور است. گفته یک دلال خرد درباره این‌که نرخ ارز نباید پایین بیاید قابل اعتنا نیست، اما وقتی رئیس کل بانک مرکزی اعلام می‌کند نرخ ارز نباید پایین‌تر از این‌که هست، بیاید، از همین امروز باید انتظار داشته باشید قیمت ارز بالا برود. کسانی که تا دیروز به دنبال این بودند نرخ ارز پایین‌تر بیاید و آن را خریداری کنند، امروز متوجه می‌شوند که با این بیان رئیس کل بانک مرکزی ارز پایین‌تر نمی‌آید و اقدام به خرید ارز می‌کنند که این موضوع خود به خود تقاضا را بالا می‌برد و بالا رفتن تقاضا، افزایش قیمت نرخ ارز را به دنبال دارد.

آیا قیمت‌های فعلی بازار واقعا قیمت‌های کف و حداقلی هستند؟

هیچ کس در کشور ما نمی‌تواند ادعا کند قیمت واقعی ارز 1226 تومان یا 2490 تومان است که بانک مرکزی در مرکز مبادلات ارزی عرضه می‌کند. ما زمانی می‌توانیم بگوییم نرخ ارز واقعی است که به ازای یک دلاری که خرید می‌کنیم در تبدیل ارز به ریال با همان ریال بتوانیم همان مقدار کالا را در ایران بخریم. هیچ کس تا به حال این مطلب را نه محاسبه کرده و نه توانسته است که محاسبه کند. تنوع کالاها زیاد و بازار متنوع است و برخی کالاها نیز وارداتی است. قیمت‌ کالاهای وارداتی به دلیل این‌که با ارز وارد می‌شوند به قیمت‌های جهانی نزدیک‌تر است. با این حال هیچ کس نمی‌تواند بگوید قیمت ارز چند است. اما توجه کنید که این موضوع تا امروز بوده که رئیس کل بانک مرکزی این موضوع را اعلام نکرده اما با این صحبت این محاسبات و تلقی‌ها هم از بین می‌رود.

یعنی شما گفته‌های رئیس کل بانک مرکزی در این باره را که قیمت ارز حداقلی است، تائید می‌کنید یا خیر؟

نه. من تائید نمی‌کنم.

افکار عمومی از کاهش قیمت ارز به دلیل تاثیر در سطح عمومی قیمت‌ها استقبال می‌کنند. حال چرا رئیس کل بانک مرکزی معتقد است این امر برای اقتصاد زیان‌آور بوده و برای جلوگیری از آن اقدام می‌کند؟

جواب این پرسش را باید ازخود ایشان بپرسید؛ اما این‌که آیا بالا یا پایین رفتن قیمت ارز به نفع اقتصاد است یا خیر، باید گفت که در همه جا و هر زمان این پاسخ یکسان نیست. گاهی اوقات این موضوع به نفع اقتصاد کشور و گاهی نیز به ضرر آن است. زمانی ممکن است ما در صادرات دیدگاه‌های محکمی داشته باشیم و بالا رفتن قیمت ارز، صادرات را افزایش دهد و ارز آوری قیمت نفت خوب باشد؛ اما زمانی که زیر ساخت‌های تولید ما قوی نیست، افزایش نرخ ارز و بالا ماندن آن باعث افزایش قیمت کالاها و افزایش نرخ تورم می‌شود.

به نظر شما آیا اظهارات رئیس کل بانک مرکزی برای جلوگیری از کاهش نرخ ارز عجیب نیست؟

این امر معمول نیست. معمولا دخالت بانک مرکزی برای کاهش نرخ صورت می‌گیرد؛ ولی کمتر سابقه دارد که بیاییم و به عنوان سیاستگذار روی نرخ خاصی دست بگذاریم. معمولا ما باید روی سیاست‌هایمان دست بگذاریم. به عنوان مثال هدف ما حفظ ثبات در برابر عرضه یا تک‌نرخی کردن نرخ ارز است، اما اگر بیاییم و اعلام کنیم که نرخ دلار A تومان است و آن را درست بدانیم؛ معمولا کاری نیست که سیاستگذاران انجام می‌دهند.

کتایون مافی - گروه اقتصاد