ساخت بزرگ‌ترین شبکه عصبی مصنوعی در دانشگاه استنفورد

بتازگی محققان دانشگاه استنفورد ایالات متحده موفق شده‌اند شبکه عصبی مصنوعی بسازند که 5/6 برابر بزرگ‌تر از شبکه‌ای است که سال گذشته شرکت گوگل ساخته و قادر به‌یادگیری و حتی شناخت گربه‌ها در فیلم‌های ویدئویی موجود در سایت یوتیوب بود. این دستاوردی بزرگ در ساخت ابزارهای هوشمند و ربات‌هایی محسوب می‌شود که در آینده نزدیکی از رفتار و کردار ما خواهند آموخت!

درست یک سال پیش در تابستان 2012، کارشناسان گوگل ایکس که بخش تحقیق و توسعه این کمپانی فناوری به شمار می‌رود، موفق شدند با همکاری متخصصان دانشگاه استنفورد پروژه‌ ساخت شبکه‌ عصبی گوگل را با استعداد 7/1 میلیارد الگوی محاسباتی، عملیاتی کنند. طرحی که برای نمونه می‌تواند بیاموزد و موارد موجود در تصاویر ویدئویی را تشخیص داده و نشان‌گذاری کند. حال آندرا انجی، مسئول آزمایشگاه هوش مصنوعی این دانشگاه به کمک همکارانش پا را فراتر گذاشته و شبکه‌ای ترتیب داده که بیش از 2/11 میلیارد الگوی محاسباتی دارد و در حقیقت 5/6 برابر بزرگ‌تر از نمونه‌ قبلی است.

گفتنی است، شبکه‌های عصبی مصنوعی می‌توانند کارکردهای مغز انسان را با استفاده از مدل‌های ریاضی و محاسبات پیچیده شبیه‌سازی کنند؛ البته توان خروجی پیشرفته‌ترین این سیستم‌ها هنوز فاصله‌ زیادی با قابلیت‌های ذهنی کودکان دارد. با وجود این امکاناتی نظیر یادگیری ماشینی و تفکر به شیوه‌ای مشابه انسان را تا حدودی میسر کرده‌اند. درواقع این شبکه‌های عصبی مصنوعی را می‌توان روایت رقومی‌سازی شده‌ای از قابلیت‌های ذهنی بشر به شمار آورد که در ابزارهای دقیق و سامانه‌های خودکار به کار گرفته خواهند شد.

البته سامانه‌ای که متخصصان استنفورد تدارک دیده‌اند، نیازمند توان‌پردازشی بسیار بالایی حدود 16 سرور قدرتمنداست. این سرورها باید از نظر تجهیزات سخت‌افزاری بخصوص پردازنده اصلی، پردازنده گرافیکی و قابلیت‌های محاسباتی بسیار پیشرفته‌تر از رایانه‌های پرتوان گوگل باشند؛ به طوری که توان محاسباتی معادل 16 هزار رایانه نیاز است. شایان ذکر است، این دستاورد دانشگاه استنفورد، نخستین بار هفته گذشته در کنفرانس جهانی یادگیری ماشینی در شهر آتلانتای آمریکا رونمایی شد.

از منظر هوش مصنوعی، فاصله زیادی تا ساخت ربات‌ و پهپادهای (هواپیماهای بدون سرنشین) با هوشی در حد انسان فاصله نداریم. گرچه 11 میلیارد شبکه‌ عصبی مصنوعی موجود این سامانه در مقایسه با 100 تریلیون شبکه‌ عصبی که در مغز تک‌تک ما وجود دارد، رقمی بسیار ناچیز است؛ اما به هر روی دستاوردی بزرگ برای بشر امروز به شمار می‌رود. نباید از یاد برد، کاربرد این شبکه‌های عصبی و هوش مصنوعی تنها به ساخت ربات‌هایی شبیه آنچه در فیلم‌های علمی ـ تخیلی وجود دارد، محدود نمی‌شود.

می‌توان از چنین قابلیتی در کنترل ابزارهای بسیار دقیق و حساس نظیر نیروگاه‌های تولید انرژی هسته‌ای، خطوط انتقال نیرو، پایگاه‌های کنترل سامانه‌های مخابراتی، فضایی و نظامی بهره برد. در کل می‌توان به کمک این شبکه‌های عصبی مصنوعی کنترل بهتری بر سیستم‌های حساس داشته و از بروز خطای انسانی تا حد زیادی کاست. به عبارت دیگر تاثیر مستقیم چنین شبکه‌های عصبی مصنوعی را می‌توان به طور مستقیم در زندگی روزمره لمس کرد.

حسین ملک‌محمدی

منابع: پاپیولار ساینس، نشریه ویرد