جذابیت‌های پنهان انیمیشن

بنابراین به‌طور معمول داستان‌هایی برای ساخته شدن در قالب انیمیشن انتخاب می‌شود که تولیدشان در دنیای واقعی امکان‌پذیر نباشد، اما مرکز پویانمایی صبا به‌عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مرکز تهیه و تولید انیمیشن در کشور، آثار زیادی تولید کرده که در میان آنها تعداد انیمیشن‌هایی با داستان‌های واقعی کم نیست. انیمیشن‌هایی مانند دلاوران دوران، پهلوانان، شجاعان، موزه‌ها، مروارید سرخ، حبیب بن مظاهر(ع)، معلم عشق، مشاهیر و... آثاری هستند که داستان‌های واقعی را به نمایش می‌گذارند و شاید این طور به نظر برسد که تولید آنها به صورت انیمیشن ضرورتی نداشته باشد. به‌عنوان نمونه پهلوانان انیمیشنی درباره زندگی پوریای ولی است که در مرکز صبا تولید شده و از شبکه پویا نیز به نمایش درآمده اما قرار است مسعود جعفری جوزانی داستانی درباره همین پهلوان افسانه‌ای را در قالب یک سریال تاریخی برای سیما فیلم کارگردانی کند!

صرفه‌جویی در تولید

با در نظر گرفتن قابلیت خیالپردازی در انیمیشن، می‌توان گفت تولید آثار واقعی در قالب انیمیشن چندان منطقی نیست، اما حسین ساری، رئیس مرکز پویانمایی صبا و مدیر شبکه پویا در این باره نظر دیگری دارد.

او می‌گوید: انیمیشن و کارتون ظرفیت قابل توجهی برای پرداختن به موضوع‌های تخیلی و فانتزی دارد و ما در مرکز پویانمایی صبا از این قابلیت انیمیشن کاملا آگاهیم و آن را مد نظر قرار می‌دهیم، اما این موضوع به معنای توجه صرف به عنصر خیال در انیمیشن‌های این مرکز نیست. در انتخاب فیلمنامه‌ برای تولید انیمیشن مولفه‌های متعددی مد نظر قرار می‌گیرد که خیال و فانتزی یکی از آنهاست.

در ساخت انیمیشن با هر تکنیکی که باشد باید 24 فریم برای هر ثانیه تولید شود؛ در شیوه کامپیوتری این اتفاق با سرعت بیشتری رخ می‌دهد و در شیوه‌های دیگر به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین تولید انیمیشن چندان ارزان و ساده نیست. با این همه به گفته ساری برخی از داستان‌ها چنانچه به صورت انیمیشن ساخته شوند ارزان‌تر تمام خواهند شد. وی در این باره توضیح می‌دهد: انیمیشن‌های مرکز صبا بطور عمده برای کودکان ساخته می‌شود و هدف ما در تولید آنها بالا بردن دانش بچه‌ها درباره مسائل مختلف و آموزش آنهاست. بنابراین فیلمنامه‌های تاریخی و آثاری درباره بزرگان این مرز و بوم نیز در دستور کار ما قرار دارد، اما فیلمنامه‌های تاریخی ازجمله آثاری هستند که برای تولید آنها به صورت واقعی باید هزینه‌های زیادی صرف شود، این آثار به لوکیشن‌های وسیع، طراحی و ساخت دکور‌های عظیم، ابزار صحنه و لباس نیاز دارند، باید از تعداد زیادی بازیگر دعوت به همکاری شود و تجهیزات فنی و امکانات خاص خودشان را می‌طلبند؛ بنابراین اگر قرار باشد یک داستان تاریخی به شیوه انیمیشن تولید شود ارزان‌تر خواهد بود.

به گفته ساری، فیلم‌ها و سریال‌هایی که قصد معرفی بزرگان تاریخ به بچه‌ها را دارند از مهم‌ترین آثار مرکز پویانمایی صبا هستند که داستانی واقعی را به شیوه انیمیشنی عرضه می‌کنند. وی در این باره توضیح داد: یکی از مهم‌ترین اهداف و برنامه‌های تلویزیون برای کودکان و نوجوانان این است که شخصیت‌های بزرگ تاریخی و قهرمان‌های ملی و مذهبی را به آنها معرفی کند. برای این منظور شیوه‌های مختلفی وجود دارد که انیمیشن یکی از آنها و البته بهترین و ارزان‌ترین شیوه برای معرفی بزرگان به کودکان است.

دنیای کودکی و جذابیت‌های آن

به گفته رئیس مرکز پویانمایی صبا، بخش قابل توجهی از تولیدات این مرکز از عنصر خیال و فانتزی برخوردارند، اما حتی بدون عنصر خیال هم انیمیشن برای کودکان جذاب است.

ساری در این باره توضیح می‌دهد: دنیای انیمیشن حتی اگر بسیار شبیه به واقعیت طراحی و ساخته شود باز هم به دلیل سبک و سیاق تصاویر، رنگ‌ها و حرکت‌ها، برای بچه‌ها جذاب است و به همین دلیل حتی اگر داستانی مانند زندگی پوریای ولی به صورت واقعی هم ساخته شده باشد یا قرار باشد ساخته شود، می‌توان آن را در قالب انیمیشن ساخت و از جذابیت‌های انیمیشن برای جلب نظر کودکان بهره برد.

ساری معتقد است به علت کمرنگ شدن سنت قصه‌گویی در خانواده‌های ایرانی، بسیاری از بچه‌های امروز نیاز دارند در جایی دیگر و به شیوه‌ای دیگر با قهرمان‌های واقعی و افسانه‌ای کشورمان آشنا شوند. وی درباره نقش انیمیشن در معرفی قهرمان‌های واقعی و اسطوره‌ای به بچه‌ها می‌گوید: چه امکانی بهتر از انیمیشن می‌تواند در فضایی کاملا تعریف شده و به شیوه‌ای جذاب، بچه‌ها را با مفاخر و بزرگان این سرزمین و داشته‌های فرهنگی‌اش آشنا کند. بنابراین تولید انیمیشن درباره داستان‌های واقعی بدون بهره‌مندی از عنصر خیال هم می‌تواند برای بچه‌ها جذاب و دیدنی باشد به شرط آن که فیلمنامه‌ای تخصصی از این داستان‌ها برای ساخت انیمیشن نوشته شود. خوشبختانه همکاران ما در مرکز پویانمایی صبا به این موارد توجه دارند.

دنیایی آموزنده و کنترل شده

تعریف یک داستان از نوع واقعی یا فانتزی به هر زبانی لطف خاص خودش را دارد و طرح آن به زبان انیمیشن علاوه بر جذب مخاطب، می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. مخاطب کودک برای تاثیر گرفتن از اثری که درباره داستان‌ها و شخصیت‌های واقعی ساخته شده، نیاز به دقت و تمرکز دارد، بنابراین باید با داستان‌ها همراه شود و ذهنش کاملا هوشمندانه به سمت پیام داستان سوق داده شود.

حسین ساری معتقد است این کار به کمک انیمیشن بهتر از هر روش دیگری صورت می‌گیرد. وی در این باره توضیح می‌دهد: طراحان و سازندگان انیمیشن می‌دانند چطور نماها را طراحی کنند که تمام عناصر بصری موجود در یک نما اعم از تصویر اشیا، افراد، رنگ‌ها و... ذهن کودک را به سمت موضوع اصلی هدایت کند و در دنیایی کاملا کنترل شده نکات مهم و اصلی را به آنها ارائه کند و جلوی درگیری مخاطب با حواشی و فرعیات را بگیرد.

ساری معتقد است: انیمیشن در کنار خیالپردازی قابلیت‌های دیگری هم دارد که می‌توان از همه آنها به بهترین شکل بهره گرفت و تصاویری خلق کرد که طیف قابل توجهی از کودکان، نوجوانان و حتی بزرگ‌ترها را به تماشا و پیگیری داستان‌های ارزشمند و آموزنده مشتاق کند.

انتخاب با چند مولفه

در هر دوره زمانی تعداد زیادی فیلمنامه برای ساخت انیمیشن به مرکز پویانمایی صبا ارائه می‌شود و لازم است مدیران این مرکز از میان آثار رسیده بهترین‌ها و مناسب‌ترین‌ها را انتخاب کنند.

ساری درباره مولفه‌های انتخاب فیلمنامه برای تولید انیمیشن در مرکز پویانمایی صبا می‌گوید: تمام مواردی که در این گفت‌وگو به آنها اشاره کردیم در انتخاب فیلمنامه به ما کمک می‌کند. تلاش می‌کنیم براساس اهداف و اولویت‌های تعریف شده برای این مرکز فیلمنامه‌هایی را انتخاب کنیم که تولید آنها به شیوه انیمیشن بهترین کار باشد و بهترین نتیجه را در پی داشته باشد. زمانی که یک فیلمنامه به مرکز ارائه می‌شود قبل از هر چیز بررسی می‌کنیم که قابلیت تولید به شیوه‌های دیگر را دارد یا چه ضرورت‌هایی باعث می‌شود آنها را در قالب انیمیشن بسازیم؟ اگر پاسخ این پرسش‌ها قانع‌کننده بود، آن وقت فیلمنامه مورد نظر را تائید خواهیم کرد.

حسین ساری مرکز پویانمایی صبا را جایی برای تولید انیمیشن‌های آموزنده و فرهنگساز می‌داند و درباره انتخاب فیلمنامه‌ها براساس این دیدگاه می‌گوید: طبیعی است که مرکز پویانمایی صبا بخواهد آثاری تولید کند که در صنعت سرگرمی‌‌ و انیمیشن‌سازی دنیا به آنها توجهی نمی‌‌شود. برای ما ساخت انیمیشن‌هایی با داستان‌های مذهبی و ملی در اولیت قرار دارد و خواسته‌ها و نیازهای بچه‌های امروز را مد نظر قرار می‌دهیم.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون