مارلیک گیلان سند تمدن کهن ایران

گیلان نامی است که از کلمه گیل گرفته شده و به معنی پهلوان است این نام در اوستا به صورت ارنا به کار برده شده است

کد خبر: ۵۶۲۷

از همین رو مشخص است که استان گیلان دارای سابقه تاریخی بسیار کهنی است و از سالهای دور مرکز باستانی اقوام و تیره های مختلفی بوده که معروف ترین آنها دو قوم گیل و دیلم بوده اند.مورخان عقیده دارند که بخشهای کوهستانی بویژه در بخشهای شرقی سفید رود - قلمرو دیلمها بوده ودیلمان یا دیلمستان نام داشته و اراضی دلتایی و حوزه دشت گیلان در غرب سفید رود نیز محل استقرار گیلها بوده و به گیلان معروف شده است . از همین رو گیلان یکی از شاخص ترین حوزه های فرهنگی ، تاریخی ایران است که در گوشه و کنار دشتها و کوههایش تمدنی مدفون شده را می توان بازیافت . تپه مارلیک که حفاری های علمی در سالهای 1340 و1341 عظمت تمدنی و تاریخی آن را مشخص کرد، یکی از این مناطق تاریخی قابل توجه است.در کرانه جنوبی سفیدرود، نزدیک شهر رودبار، دره زیبایی به نام گوهررود وجود دارد که به علت حاصلخیزی خاک ، ملایمت آب و هوا، رطوبت و بارندگی کافی ، یکی از بهترین نقاط منطقه رحمت آباد رودبار محسوب می شود. در دره گوهررود تپه های بزرگ و کوچکی به چشم می خورد که مربوط به دوره های باستانی است و تپه مارلیک یکی از مهمترین آنهاست . این تپه در محلی که به نام "چراغعلی تپه " شهرت یافته ، قرار گرفته است تپه های باستانی گوهر رود از جمله مارلیک ، بقایای تمدن باستانی فراموش شده ای را در دل خود مدفون کرده اند که از میان این تپه ها، پنج تپه از همه مهمتر و غنی تر به نظر می رسند که عبارتند از: مارلیک ، زینب ، بیجار، دوربیجار پیلاقلعه و جازم کول . آثار و علایم موجود در این پنج تپه بنا به عقیده باستان شناسان ، بستگی آنها را به یکدیگر و روابط نزدیک آنها را هنگامی که آباد و محل سکونت اقوام باستانی بوده اند، بخوبی روشن میسازد.برای روشن شدن چگونگی زندگی مردم این منطقه در سال 1340 و طی بررسی های اولیه باستانی تکه های بسیاری از ظروف شکسته سفالی یافت شد. تکه های مختلف سفالها در سطح دره ها پراکنده شده بودند.در کاوشهای بیشتر، اشیای دیگری کشف شدند که برخی از آنها به قرار زیر است : دو مجسمه کوچک گاو مفرغی ، دو مهر استوانه ای ، چهارده دکمه طلا، تبر مفرغی دو سر، تعداد زیادی سرپیکان های مفرغی ، ظرف نقره ای با لوله بلند طلا و نقوش افسانه ای ، ظروف سفالین ، دکمه های تزیینی ، انواع سرگرز، شمشیر، خنجر، مجسمه های برنزی ، کلاهخود، مجسمه های سفالی ، سرنیزه ، مچ بندهای رزمی ، تیردان مفرغی و... صدها قطعه ارزشمند تاریخی دیگر.همچنین در این منطقه پارچه ها و منسوجات نیز به دست آمدند که باتوجه به بافت ظریف آنها، نشانه پیشرفت صنعت نساجی هزاران سال قبل در ایران و بویژه گیلان است . قبل از حفاری مارلیک ، نمونه هایی چنان ظریف و ارزنده که معرف بلوغ و پیشرفت صنعت نساجی در ایران باشد، دیده نشده بود. در حفاری مارلیک حدود یازده عدد مهر به دست آمد که دارای خطوط و نقوش جالبی هستند؛ از جمله مهری که روی آن خط میخی حک شده یا مهر دیگری که مجلس شکار را نشان می دهد. این مهرها بیانگر آن هستند که حداقل این تپه دارای سابقه تمدنی3 هزار ساله است.آثار و علایم خطوط نقره و همچنین نقشهای مختلف و طرز حکاکی آنها روی مهرها نشاندهنده پیشرفت تمدن در این نقطه گیلان و آشنایی ساکنان آن با خط و هنر نقاشی و حکاکی در حدی پیشرفته و قابل توجه است.برخی از مهره های به دست آمده در مارلیک از جنس سنگهای سخت و نیمه قیمتی هستند و این خود تبحر و مهارت هنرمندان و استادان آن زمان را می رساند؛ زیرا حکاکی بر روی سنگهای مزبور بسیار مشکل است.به هر حال وجود این مهره ها در مارلیک ثابت می کند که منطقه گیلان حداقل در بیش از3 هزار سال پیش با خط و سواد در مرحله تکاملی آن آشنایی داشته است.از جمله آثار ارزنده ای که در حفاری مارلیک به دست آمده ، تعداد قابل ملاحظه ای از جامهای طلا، نقره ، مفرغ ، موزاییک ، چینی و بدل چینی است.جامها از نظر نقوشی که بر روی آنها به وجود آمده و تکنیک ساخت و سایر خصوصیات ، نمونه های جالبی از هنر اصیل ایرانی هستند. در میان جامهایی که از این حفاری به دست آمد، نمونه هایی وجود دارد که منحصر به فرد هستند و در هیچیک از حفاری های علمی جهان نظیر آن پیدا نشده است.یکی از مهمترین آنها جام معروف به "جام مارلیک " است که از زر ناب ساخته شده است . ارتفاع این جام 18 سانتی متر و وزن آن 316 گرم است . سازنده جام جنس آن را از طلای خالص انتخاب کرده تا نرم باشد و او بتواند سر حیوانات را در حدود2 سانتی متر از سطح جام با کوبیدن و چکش زدن بالا بیاورد.نقش جام در وسط عبارت است از درخت زندگی که به صورتی کاملا تزیینی ساخته شده است . در دو سوی درخت ، دو گاو بالدار دیده می شوند که در حال بالا رفتن از درخت هستند. نمایش بدن حیوان به حالت نیمرخ و سر آن از رو به رو از جمله خصوصیات هنر اصیل ایرانی است و هویت جام و هنرمند سازنده آن را بخوبی نشان می دهد. این جام نمونه خوبی از بلوغ و تکامل هنرهای زیبا و بویژه نقاشی و مجسمه سازی در ایران باستان و بخصوص منطقه گیلان است.آثار باستانی و تاریخی گیلان چه از نظر علمی ، چه اجتماعی وچه هنری ارزشهای بسیاری دارند که متاسفانه بخوبی معرفی نشده اند. در صورت معرفی و بهره برداری مناسب ، این منطقه می تواند به یک قطب گردشگری تاریخی در کنار فضای زیبای طبیعی تبدیل شود.