تیپ‌سازی هنر است

گویندگی به جای کدامیک دشوار است؛ انیمیشن، فیلم یا سریال؟

بی‌شک گویندگی در کارتون و انیمیشن به مراتب دشوارتر از دوبله فیلم‌ها و سریال‌هاست؛ چون شما در این آثار به جای شخصیت‌هایی حرف می‌زنید که زنده نیستند و طوری صدای خودتان را با این کاراکترها باید تطبیق دهید که آنها را باورپذیر جلوه دهید. از طرفی سینک کردن هم در دوبله انیمیشن بسیار دشوار است.

یکی از ویژگی‌های صدای شما بویژه درباره کارهای کودک، تیپ‌سازی است. چگونه این توانایی را در خود تقویت کرده‌اید؟

به نظرم یکی از ویژگی‌های گوینده خوب این است که بتواند صداسازی کند. به همین علت، من از بدو ورودم به عرصه دوبله، تلاش زیادی کردم تا بتوانم از قابلیت‌های صدایم بهره ببرم و به نوعی تیپ‌سازی کنم. هر وقت هم که قرار است به جای شخصیتی صحبت کنم، سعی می‌کنم بارها تصویر او را در ذهن خود تجسم کنم و آن را با صداهای مختلف تست کنم تا ببینم با کدامیک همخوانی دارد؛ اما گاهی که مجبور می‌شوم در یک اثر به جای چند شخصیت با صداهای مختلف حرف بزنم، واقعا به صدایم فشار وارد می‌شود، اما چاره‌ای نیست.

چرا کارتون‌هایی که امروز از تلویزیون پخش می‌شود، مثل گذشته در جذب مخاطب، موفق ظاهر نمی‌شوند؟

شاید چون در گذشته کارتون‌هایی که ساخته می‌شدند، احساس زیادی داشتند و می‌کوشیدند به بچه‌ها و حتی بزرگ‌ترها، اخلاق‌گرایی و خانواده دوستی را آموزش دهند. از طرفی بیشتر کارهایی که از طریق تلویزیون خریداری و پخش می‌شد، از لحاظ کیفی سطح بالایی داشتند و به همان نسبت، دوبله‌های خوبی هم انجام می‌شد و بسیاری از بزرگان دوبله ما در این آثار گویندگی می‌کردند؛ ولی امروزه شرایط به طور کامل تغییر کرده و سطح کارها با افت همراه است.

این افت کیفیت در بخش دوبله هم وجود دارد؟

بله و شاید به این علت باشد که متاسفانه به دلیل دستمزدهای ناچیزی که در این عرصه پرداخت می‌شود، دوبلورهای باتجربه دیگر تمایل ندارند با این عدد و رقم‌ها کار کنند، در نتیجه جوان‌های کم‌تجربه دوبله، این کارها را قبول می‌کنند و چون درآمدشان کم است برای جبران به نوعی سری‌کاری دچار می‌شوند؛ یعنی همزمان دوبله کارهای مختلف را قبول می‌کنند و چون در زمینه تیپ‌سازی صدا هم آموزش ندیده‌اند، دچار نوعی تکرار می‌شوند. در هر حال، همه این عوامل دست به دست هم می‌دهد تا ما دیگر کمتر شاهد ارائه کارهای خوب در این عرصه باشیم. از طرفی باید بگویم متاسفانه روندی که ما در دوبله در پیش گرفته‌ایم، باعث شده نه‌تنها پیشرفتی در این زمینه نداشته باشیم، بلکه دچار نوعی عقبگرد هم بشویم. گزینشی که در مدت اخیر اعمال شده، چندان مطلوب نبوده و به همین علت آنها نتوانسته‌اند جای خالی نسل گذشته را پر یا در کنار آنها، ترکیب متناسبی ایجاد کنند. از طرفی در گذشته، عشق و علاقه خاصی برای کار کردن وجود داشت، به طوری که دوبلورها همه مشکلات را به جان می‌خریدند تا بتوانند کار خوبی ارائه کنند.

به موضوع جالبی اشاره کردید؛ این‌که دوبلورهای پیشکسوت و جوان نتوانستند به ترکیب مناسبی در ارائه کار برسند.

به نظرم این ترکیب، نقشی تعیین‌کننده در آینده دوبله دارد، چون اگر تعامل خوبی میان این دو نسل وجود داشته باشد ما می‌توانیم در مسیر درستی گام برداریم، در حالی که اکنون چنین شرایطی وجود ندارد. شما اگر فیلم‌ها و سریال‌هایی را که در چند سال اخیر با همین شرایط دوبله شده‌اند مرور کنید، متوجه خواهید شد تناسب نداشتن صداها باعث می‌شود کلیت کار دچار افت شود، چون اکثر کارهای امروزی دچار نوعی شتابزدگی است. شاید با این شرایط پیشکسوتان بتوانند از پس نقش‌هایی که به آنها واگذار می‌شود برآیند، اما جوان‌ها نمی‌توانند خودشان را با این شرایط تطبیق دهند.

به نظر شما برای حل این مشکل چه باید کرد؟

باید مسئولان بهای بیشتری به دوبله بدهند و بدانند یک دوبله خوب تا چه حد می‌تواند سبب موفقیت یک اثر تلویزیونی شود. از طرفی آنها باید شرایطی ایجاد کنند که جوانان بعد از ورودشان به این عرصه، امنیت شغلی داشته باشند، نه این‌که حس کنند هر لحظه ممکن است کنار گذاشته شوند وقت کافی برای آن نگذارند و بعد از مدتی این حرفه را رها کنند. در حال حاضر کار ما نسبت به گذشته افت داشته است که می‌توان این خلأ را با ورود گویندگان خوب و جوان جبران کرد. گویندگان جوان باید کنار پیشکسوتان کارآموزی کنند و بدون آموزش شروع به رل‌خوانی نکنند. در دوبله، شما زمانی که پله پله مسیر ترقی را طی کنید، می‌توانید به موفقیت و ماندگاری دست یابید.

چه باید کرد که دوبله تلویزیونی رو به ارتقا باشد؟

در انتخاب فیلم‌ها، سریال‌ها و ممیزی باید باسلیقه و هوشمندی بیشتری عمل کرد و کوشید ترجمه کارها در سطح بالایی قرار داشته باشد. به همه اینها فشردگی کارها را نیز اضافه کنید که باید مانع این شد که این سرعت و زمان فشرده به کیفیت کارها لطمه بزند. یک نکته دیگر هم مطرح است و آن این که پخش سریال‌های تلویزیونی خارجی (البته سریال‌های مناسب) همیشه مخاطبان زیادی داشته است. به نظرم، مردم در کنار تماشای سریال‌های ایرانی به دیدن سریال‌های خارجی ـ بویژه کمدی و پلیسی ـ علاقه دارند. این دسته کارها به دوبلورها هم فرصت می‌دهد ارتباط بیشتری با مخاطب برقرار کنند و فعالیتشان در ذهن مخاطب نقش ببندد.

نگار حسینی