تنگنای دروازه‌بانی در فوتبال ایران

این قانون سال 87 از روی کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس الگوبرداری شد تا به این ترتیب بستری برای رشد و معرفی پدیده‌های جدید در این رشته فراهم شود، اما با گذشت زمان این طرح بیشتر از آن که به تحقق این هدف منجر شود باعث افزایش بی‌رویه قیمت دروازه‌بان داخلی، ایجاد رقابت کاذب بین چند دروازه‌بان خاص و افزایش ضریب اطمینان دروازه‌بان‌های ایرانی به دلیل نداشتن رقیب خارجی در لیگ برتر شد. در هفته‌های گذشته از لیگ یازدهم حتی عملکرد چند دروازه‌بان نسبتا خوب این رقابت‌ها با افت مواجه شده، به طوری که خیلی از باشگاه‌ها ضرورت تجدیدنظر در این قانون را احساس کردند تا شاید با ورود دوباره دروازه‌بان خارجی به لیگ برتر فوتبال کشورمان، علاوه بر رفع نیاز برخی باشگاه‌ها این اوضاع تا حدی بهبود پیدا کند.

این قانون با هدفی که دنبال می‌کرد ابتدای کار موافقانی هم داشت، اما به مرور زمان تعداد مخالفان بیشتر از موافقان شد، مخالفانی که برای مخالفت و نقد خود از این قانون البته دلایل موجهی نیز داشته و دارند.

در طول این سه سال چند دروازه‌بان جدید با توانایی‌های قابل توجهی به فوتبال ما معرفی شده‌اند؟ عملکرد دروازه‌بان‌های نام‌آشنا راضی‌کننده است؟ چند مسابقه در این فصل با اشتباهات دروازه‌بانی به ضرر یک تیم رقم خورده است؟ این سوال‌ها زمینه‌ای برای تهیه این گزارش بود؛ نظراتی که نشان می‌دهد با اجرای این قانون اوضاع دروازه‌بانی در ایران نه‌تنها بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است.

کریم بوستانی که تجارب زیادی در زمینه دروازه‌بانی دارد به «جام‌جم» می‌گوید: اگر دروازه‌بان‌های خارجی در طول این سه سال در ایران می‌ماندند همین چند دروازه‌بان داخلی که فرصت حضور پیدا کردند را هم نداشتیم، اما واقعیت این است که فوتبال ما به همین چند دروازه‌بان خلاصه شده و باشگاه‌ها کمتر به نفرات جدید و جوان اعتماد می‌کنند.

بازیکنان هم رغبتی برای حضور در پست دروازه‌بانی در رده‌های سنی پایین‌تر ندارند، سیستمی که دروازه‌بان تربیت می‌کند و تحویل فوتبال ما می‌دهد درست نیست و از پایه در این زمینه مشکل داریم.

اما بعد از تصویب و اجرای این قانون چه اقداماتی برای پرورش نسل جدیدی از دروازه‌بانان صورت گرفته است، این نکته‌ای است که اسماعیل اردلان، مربی دروازه‌بانی به‌ آن اشاره می‌کند و می‌گوید: این طرح اگر روی اصول اجرا شود اتفاقا می‌تواند موثر باشد،‌ اما مشکل اینجاست که شرایط اجرای این طرح فراهم نشده است. در طول این مدت باشگاه‌ها یا حتی کمیته آموزش و جوانان فدراسیون فوتبال قدمی برای راه‌اندازی یک آکادمی ویژه پرورش دروازه‌بان برنداشته‌اند. در شرایطی که وقتی حضور دروازه‌بان خارجی را در لیگ برتر منع کردیم باید برای معرفی دروازه‌بان جدید داخلی به فوتبال ایران کاری می‌کردیم که نکردیم و حالا بین همین دروازه‌بان‌های شناخته شده هم بعضا افت مقطعی را شاهد هستیم.

بوستانی هم این موضوع را تایید کرده و اضافه می‌کند: اگر قانونی را گذاشتند باید بستری را هم فراهم کنند تا بازیکنان جدید رشد کنند، جای رشد بازیکنان هم در لیگ برتر نیست بلکه در لیگ دسته اول باید این فضا فراهم شود، این مسابقات می‌تواند محلی برای رشد و پرورش دروازه‌بان‌های جوان باشد که متاسفانه قانون اصولی نیست و دروازه‌بان‌های خارجی در این لیگ حضور دارند. این مساله باعث شده تا موضوع دروازه‌بانی در ایران لطمه‌های دیگری نیز بخورد.

کربکندی به یکی از این ضررها اشاره می‌کند و به «جام‌جم» می‌گوید: با وجود این که دروازه‌بان‌های جوان در طول این سال‌ها فضای بیشتری برای رقابت داشتند اما از آن استفاده نکردند، در حال حاضر و در آستانه بازی‌های حساس مقدماتی جام‌جهانی بجز رحمتی به کدام دروازه‌بان می‌توان اعتماد کرد، اگر برای او اتفاقی بیفتد نفر دومی نداریم در حالی که باید حداقل 2 دروازه‌بان ملی‌پوش مطمئن در طول این مدت پیدا می‌کردیم. اصولا برای رفع نیازها و نقاط ضعف هیچ برنامه‌ای نداریم و از برخی راهکارها هم بدون پشتوانه مثل مسکن استفاده می‌کنیم.

کربکندی به برگزار نشدن کلاس‌های آموزشی در زمینه دروازه‌بانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: باید به جای تصویب قانون منع استفاده از دروازه‌بان خارجی از مربیان تراز اول دنیا در زمینه دروازه‌بانی دعوت می‌شد تا با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مربیان داخلی سطح علمی و دانش آنها بالا برود، بعد هم استعدادها شناسایی شده و در جاده پیشرفت قرار گیرند.

در این مدت حقیقی را داشتیم که از نظر فیزیکی خوب بود، اما از نظر فنی مطمئن و ششدانگ نیست، شهاب گردان در مقاطع دیگر افت داشته و با فراز و نشیب بوده است، در مجموع دروازه‌بان‌های ما در این سال‌‌ها تا سطح متوسط بالا می‌آیند ولی متوقف می‌شوند و رشد نمی‌کنند، به نظر من اگر در لیگ‌های پایین‌تر این قانون اعمال شود بهتر نتیجه می‌دهد.

بدون رقیب بودن دروازه‌بان‌های داخلی از دیگر مسائلی است که این قانون ایجاد کرده است، اما ابراهیم میرزاپور این موضوع را قبول ندارد و در این مورد به «جام‌جم» می‌گوید: به نظر من دروازه‌بان‌های خارجی که در فوتبال ایران بودند برتری نسبت به دروازه‌بان‌های داخلی نداشتند جز در یکی دو مورد و آنقدر کارنامه خوبی نداشتند که سطح رقابت بین دروازه‌بان‌ها را بالا ببرند به نظر من این موضوع ضربه‌ای به فوتبال ما نزده است.

خیلی از کارشناسان معتقدند کمبود دروازه‌بان‌ باعث شده تا قیمت دروازه‌بان‌ها نامتناسب با عملکردشان بالا برود. کریم بوستانی در این رابطه توضیح می‌دهد: گرچه برخی از دروازه‌بان‌‌ها حقشان است که نسبت به بقیه کمی بیشتر پول بگیرند، اما برخی هم هستند که بیشتر از حق خود می‌گیرند و در طول فصل نه‌تنها فرشته نجات تیمشان نیستند بلکه در برخی مسابقات اشتباهات ساده‌ای دارند. اشتباه جزئی از دروازه‌بانی است، اما وقتی دروازه‌بان‌ از قرارداد و حقوقش مطمئن باشد تلاشی برای رفع نقاط ضعف خود نمی‌کند.

به کارنامه دروازه‌بان‌های تیم‌های بالای جدول نگاهی می‌اندازیم؛ سپاهان در 26 هفته 19 گل خورده است و با داشتن بهترین خط دفاع آمار خوبی در این زمینه دارد، اما استقلال با داشتن رحمتی در 25 هفته 27 گل دریافت داشته. تراکتورسازی، صبا، نفت تهران، فولاد خوزستان، ذوب‌آهن و پرسپولیس به ترتیب 31، 29، 28، 25، 25 و 36 گل خورده‌اند، در این میان پرسپولیس در طول هفته‌های اخیر با استفاده از معمارزاده و هوشیار گل‌های پرتعدادی دریافت کرده و از این بابت امتیازهایی را نیز از دست داده است تا در مجموع ضعف و افت دروازه‌بان‌ها بیشتر از قبل به چشم بیاید.

عزیز محمدی، رئیس سازمان لیگ برتر پیش‌تر در مورد این موضوع گفته بود اگر بیشتر باشگاه‌های لیگ برتری تمایل داشته باشند در یک جلسه هم‌اندیشی این موضوع را بررسی ‌کنیم تا اگر باشگاه‌ها خواستند بتوانند دوباره از دروازه‌بان‌ خارجی استفاده کنند. با این اوصاف به نظر می‌رسد باشگاه‌ها این ضرورت را احساس می‌کنند. باید ببینیم در لیگ دوازدهم این قانون همچنان اجرا می‌شود یا دوباره پای دروازه‌بان‌های خارجی به لیگ برتر ایران باز می‌شود.