نقابی‌ که با جراحی به چهره‌ می‌زنیم

حس زیبا شدن به اندازه کافی قوی است تا هر انسانی را مجاب کند برای زیباتر شدن جراحی را تجربه کند و همین امر باعث شده هر روز شاهد افزایش روزافزون افرادی باشیم که به امید زیبایی و بهتر شدن نوع چهره و اندام خود، به سمت مطب پزشکان زیبایی می‌روند. بیشتر این مراجعان را جوانان و بخصوص دختران جوان تشکیل می‌دهند. البته جالب است بدانید که در سال‌های اخیر، آمار پسرانی که اقدام به انجام عمل زیبایی می‌کنند هم روبه افزایش است. به طور کلی در حال حاضر 95 درصد از متقاضیان عمل زیبایی را دختران و زنان 18 تا 45 سال برای عمل بینی و اندام و 5 درصد آنها را مردان و آن هم برای بینی و کاشت مو تشکیل می‌دهد. با نگاهی به آمارها متوجه می‌شوید بیشترین آمار عمل‌های زیبایی در کشور ما صورت می‌گیرد، در میان عمل‌های جراحی زیبایی به ترتیب جراحی بینی، شکم و سینه بالاترین درصد را به خود اختصاص می‌دهند.

به طور کلی جراحی‌های زیبایی به 2 دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول جراحی‌هایی هستند که تنها به منظور زیباتر شدن و بهتر کردن ظاهر و اندام صورت می‌گیرند. دسته دوم جراحی‌های ترمیمی هستند که به منظور رفع عیب یا نقص‌هایی صورت می‌گیرد که در بدن به صورت مادرزادی یا بر اثر سانحه یا هر اتفاق دیگری رخ داده‌اند که از آن جمله می‌توان به سوختگی‌های شدید، آسیب‌ها، ناهنجاری‌های مادرزادی و رشدی، عفونت‌ها یا بیماری‌ها و برداشتن تومور یا غدد سرطانی اشاره کرد. به‌ رغم تاثیرات مثبتی که این گونه اعمال جراحی می‌تواند بر بهبود کیفیت زندگی فرد داشته باشد، در برخی موارد شاهد اثرات منفی زیادی هم هستیم که از اثرات مالی گرفته تا جسمی و روانی را شامل می‌شود.

با وجود تمام گرایشی که افراد به انجام عمل‌های زیبایی دارند، هستند کسانی که بعد از عمل از چهره و اندام خود راضی نیستند و حتی به مراتب احساس ناخوشایندتری نسبت به قبل پیدا می‌کنند. مناسب نبودن نوع عمل جراحی، انتخاب پزشک غیرمتخصص و بسیاری از عوامل دیگر می‌تواند در این نارضایتی دخیل باشد. برای جلوگیری از چنین پیشامدهایی دو موضوع ضروری است؛ یکی مراجعه به روان‌شناس قبل از عمل جراحی که می‌تواند نقش بسزایی در تصمیم فرد برای انجام عمل داشته باشد و دیگری مراجعه به روان‌شناس بعد از عمل که معمولا به درمان افسردگی‌ها و ناراحتی‌های روحی مربوط می‌شود که بیماران به آن دچار می‌شوند.

طبق بررسی‌های صورت گرفته، افرادی که به متخصصان زیبایی مراجعه می‌کنند، بیشتر کسانی هستند که معمولا به دنبال کمال در زیبایی خود هستند. همچنین بیشترین افرادی که بعد از عمل از وضعیت خود ناراضی‌اند هم همین افراد هستند. ولی عموما پزشکان زیبایی بدون در نظر گرفتن وضعیت روانی بیمار اقدام به انجام جراحی می‌کنند که همین موضوع هم می‌تواند تبعات بدی برای بیمار داشته باشد و بعد از عمل او را به انواع افسردگی مبتلا کند. این دسته از افراد کمالگرا به دلیل این که جویای بهترین‌ها هستند بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند و حتی پس از عمل جراحی هم راضی نمی‌شوند چرا که دچار وسواس فکری می‌شوند. این افراد هرگز گزینه مناسبی برای جراحی زیبایی به شمار نمی‌روند.

معمولا نارضایتی از وضعیت بدنی با کاهش عزت نفس، اعتماد به نفس و احساسات خوب در فرد ارتباط دارد. همین احساسات باعث می‌شوند به دنبال چهره یا نوع ظاهر جدیدی از خود باشید، اما تصور نکنید جراحی زیبایی به طور قطع باعث افزایش اعتماد به نفس می‌شود بلکه همان‌طور که گفتیم بسیاری از افراد ممکن است بعد از عمل از ظاهر جدید خود راضی نباشند و اعتماد به نفس آنها از قبل از جراحی هم کمتر شود و اینجاست که مشکلات آغاز می‌شود.

انتظار بیش از حد از عمل جراحی باعث مراجعات بعدی برای رسیدن به تصویر مورد انتظار در ذهن می‌گردد و این تا جایی ادامه می‌یابد که فرد دچار یک نوع وسواس فکری می‌شود، اما اگر شما به عنوان فردی که از ظاهر یا اندام فعلی خود رضایت ندارید و قصد دارید با انجام عمل جراحی، به آن زیبایی رؤیایی که در ذهن دارید برسید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر اقدامی در این زمینه حتما با یک روان‌شناس مشورت کنید تا دید شما نسبت به موقعیت جدیدتان واقع‌بینانه‌تر شود. همین امر مانع از تفکرات وسواسی بعد از عمل می‌شود.

با مراجعه به روان‌شناس پیش از عمل زیبایی، پرسشنامه‌هایی دریافت می‌کنید که در آن سوالاتی مطرح می‌شود که پاسخ به آنها باعث می‌شود تا دید متفاوت‌تری به تغییر یا اصلاح چهره پیدا کنید و با احساس خود بعد از عمل به شیوه بهتری برخورد کنید. چرا که نتیجه همه جراحی‌های زیبایی آن چیزی نیست که شما انتظار دارید و گهگاه پیش می‌آید که فرد با مشاهده نتیجه کار دچار افسردگی شدید ‌شود. این پرسشنامه به شما کمک می‌کند تمام موارد اینچنینی را مدنظر قرار دهید و حتی پیش از عمل هم بدرستی درباره کاری که قرار است انجام دهید فکر کنید و راه درست را با چشمان باز انتخاب کنید. سوالات این پرسشنامه شامل موارد مختلفی می‌شود. انگیزه شما از انجام عمل چیست، دوست دارید بعد از عمل مانند چه کسی شوید، اگر نتیجه عمل آنچنان که دوست دارید نباشد چه عکس‌العملی انجام می‌دهید، آیا فرد دیگری شما را به این کار تشویق کرده است و... از جمله سوالاتی هستند که می‌بایست به آنها پاسخ دهید.

گاهی به علت بروز رفتارهای وسواس‌گونه‌ از آنجا که فرد هنوز به تصویر ذهنی مطلوبی که در ذهن دارد نرسیده، اقدام به انجام عمل‌های دیگر می‌کند و این موضوع تا جایی ادامه می‌یابد که به نوعی به این کار اعتیاد پیدا می‌کند. از طرفی، تحقیقات صورت گرفته روی افرادی که تحت عمل جراحی زیبایی قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد، این گونه افراد بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات روانی هستند.

از آنجا که اقدام برای عمل زیبایی معمولا اقدامی است که بیمار خود برای این کار پیشقدم می‌شود، آگاهی پزشک از موقعیت روانی بیمار، بررسی رفتار و شخصیت کلی بیمار، مشخص کردن انگیزه اصلی، شناختن شاخص‌های تشخیصی و استفاده از روش‌های ارزیابی دقیق در این امر از جمله مواردی است که باید پیش از عمل مد نظر قرار گیرند. نخستین برداشت جراح در طول ارزیابی خود از بیمار اغلب مناسب بودن عمل را برای آن بیمار نشان می‌دهد. ظاهر کلی بیمار، رفتار و حرکات وی هم می‌تواند به عنوان شاخص‌های پنهان اختلال روانی در فرد باشند و چنانچه یک روان‌شناس در کنار جراح قرار گیرد بخوبی می‌تواند این موارد را شناسایی کند. در بررسی‌های قبل از عمل باید تمام علائم مشکلات پنهان شخصیتی و روانی فرد مورد ارزیابی قرار گیرد. عصبی‌بودن در زمان مراجعه به جراح می‌تواند نشانه برخی اختلالات هیجانی در فرد باشد که از شایع‌ترین آن می‌توان به اضطراب اشاره کرد که می‌تواند باعث از کار افتادن حافظه، بیان و درک صحیح اهداف و نیز مشکل در فرآیند جراحی شود.

افراد مختلف رفتارها و خصوصیات اخلاقی و رفتاری متفاوتی دارند. طبقه‌بندی انواع شخصیت‌ها به معنای یک ناهنجاری نیست، بلکه رفتارهایی که با برخی شخصیت‌های خاص ارتباط دارند، مفید و انطباقی هستند، چراکه به شما این اجازه را می‌دهد تا اضطراب و استرس را تحمل کرده، مشکلات را براحتی حل کنید و با استرس‌های مختلف زندگی، خود را تطبیق دهید. به عنوان مثال برخی شخصیت‌ها نمی‌توانند اثرات اعمال جراحی زیبایی را تحمل کنند، اختلالات شخصیتی مختلف به صورت شیزوفرنی، اختلال پارانوئیدی، هیجانی و افسردگی در این افراد بروز می‌کند.

چنین افرادی به علت ابتلا به این اختلال شخصیتی، بیش از سایرین به توجه نیازمندند و اصولا افراد مناسبی برای عمل زیبایی محسوب نمی‌شوند.

اختلال شخصیتی شیزوفرنی: افراد مبتلا به شیزوفرنی معمولا از جامعه ترد شده هستند و بیشتر در خود
فرو می‌روند و در ارتباط با دیگران همیشه دچار مشکل هستند. چنین بیمارانی معمولا دلایل واضح و آشکاری برای عمل جراحی زیبایی ارائه نمی‌کنند و قادر نیستند هدف خود را از این کار بیان کنند. این افراد از ارتباط چشمی با دیگران گریزانند و در جلسات مشاوره با روان‌شناس به سختی آرام می‌شوند و پاسخ‌های کلی به پرسش‌های پزشک می‌دهند.

اختلال پارانوئیدی: فرد مبتلا به اختلال پارانوئیدی معمولا به اطرافیان خود مشکوک است و به هیچ کس اطمینان ندارد. اغلب مبتلایان به این اختلال را مردان جوان و مجرد تشکیل می‌دهند که اغلب از حساسیت زیادی برخوردارند. این افراد همیشه خود را بیگناه و دیگران را گناهکار جلوه می‌دهند و معمولا عصبی، محافظه‌کار و مرموز به نظر می‌رسند. اغلب بر سر مسائل با دیگران بحث و جدل می‌کنند و طی جلسات مشاوره سعی می‌کنند خود را خیلی مرتب و منظم نشان دهند. محیط اطراف خود را شدیدا بررسی می‌کنند و خیلی سخت به آرامش می‌رسند و جزئیات کوچک آنها را گیج می‌کند. این افراد هم گزینه مناسبی برای عمل زیبایی محسوب نمی‌شوند.

اختلال هیجانی: این افراد احساساتشان را بیش از حد بروز می‌دهند و اغلب احساساتشان ناپایدار است. خیلی سریع به خنده می‌افتند و ممکن است بلافاصله شروع به گریه کنند. این افراد بخوبی می‌توانند از بروز احساسات خود برای کنترل دیگران استفاده کنند و همین امر ممکن است پزشک را گمراه کند. آنها مطیع نیستند، معمولا نامنظم و وقت‌نشناس و شدیدا به دنبال جلب توجه هستند. این افراد در مشاوره با روان‌شناس به دنبال تایید و اطمینان و تشویق می‌شوند. پزشکان عمل زیبایی را برای چنین افرادی توصیه نمی‌کنند.

اختلال افسردگی: پزشکان معمولا عمل زیبایی را به بیماران مبتلا به اختلال شخصیتی افسردگی توصیه نمی‌کنند، ولی این بیماران تصور می‌کنند ایجاد تغییر در ظاهرشان می‌تواند وضعیت روانی آنها را دگرگون کند و احساسشان را نسبت به خودشان تغییر دهد. همچنین در چنین افرادی فرآیند تفکری آنها کند می‌شود و رفتار‌های غیرارادی آنها کاهش پیدا می‌کند. معمولا سوالاتی را که از آنها می‌شود تکرار می‌کنند و حتی با وجود دریافت تایید از اطرافیان، به دیگران خوش‌بین نیستند.

در نوعی دیگر از اختلال می‌توان به موردی اشاره کرد که نوعی بیماری روانی محسوب شده و فرد تصور می‌کند نقص جسمی یا ظاهری دارد. این تصور می‌تواند هم کل بدن و هم قسمت‌های مجزایی از بدن را مانند پوست، بینی، چشم‌ها، مو، گوش‌ها، سینه و... را شامل شود. این افراد ساعت‌های زیادی را به فکر کردن به نقص مورد نظرشان اختصاص می‌دهند و سعی می‌کنند به شیوه‌ای مانند آرایش کردن، پوشاندن آن قسمت از بدن یا نوع خاصی از وضعیت بدن، آن عیب و نقص را بپوشانند. آنها همواره فکر می‌کنند دیگران توجه خاصی به نقص آنها می‌کنند. این اختلال روانی معمولا از دوران نوجوانی آغاز می‌شود، ولی ممکن است تا سال‌ها تشخیص داده نشود و تا مدت‌ها ادامه داشته باشد. مردان و زنان در این اختلال به قسمت‌های مختلف بدن عکس‌العمل نشان می‌دهند. البته این اختلال خود را به شکل سایر اختلالات روانی دیگر مانند شیزوفرنی، افسردگی، بیماری مالیخولیایی و اختلال اعصاب شدید نشان می‌دهد.

تعداد مردانی که به سمت عمل‌های زیبایی رومی‌آورند، کمتر از خانم‌هاست. مردان در مقایسه با خانم‌ها در صورت وجود یک نقص آشکار جسمی به فکر پیدا کردن راه‌حل می‌روند. بنابراین اغلب در بیان هدف خود از این عمل دچار مشکل می‌شوند. برخی معتقدند بیماران مرد معمولا ثبات روانی کمتری دارند و مشخصه‌های آسیب‌شناسی بیشتری را نشان می‌دهند.