سیارک خبرساز در کمین ماه

آخرین نگاه به این سیارک، هنگام محو شدن از دید قوی‌ترین تلسکوپ‌های نوع بشر، احتمال برخورد آن با ماه در ۲۲دسامبر ۲۰۳۲ را ۴درصد افزایش داد. احتمال برخورد با ماه درحال‌حاضر تا زمانی که این سیارک در اواسط سال ۲۰۲۸ به مدار مشاهده توسط تلسکوپ‌ها بازگردد، ثابت باقی خواهد ماند. در میان پرسش‌های متداول، دریابید که چرا ما با این عدم قطعیت طولانی‌مدت مواجه هستیم و چگونه تلسکوپ فضایی NEOMIR که توسط ESA برنامه‌ریزی شده است به ما کمک می‌کند تا از موقعیت‌های مشابه در آینده جلوگیری کنیم.
 
درباره سیارک ۲۰۲۴ ۴YR 
سیارک۲۰۲۴ ۴YR نخستین بار در۲۷دسامبر۲۰۲۴ توسط تلسکوپ سیستم هشدار برخورد سیارک ــ زمینی (ATLAS) در ریو هورتادو، شیلی کشف شد. اندکی پس از کشف آن، سیستم‌های هشدار سیارک خودکار تشخیص دادند که این جرم آسمانی احتمال کمی دارد که در ۲۲ دسامبر ۲۰۳۲ با زمین برخورد کند. این سیارک قطری بین ۵۳ تا ۶۷ متر دارد. سیارکی با این اندازه به‌طور متوسط هر چندهزار سال یک‌بار به زمین برخورد می‌کند و می‌تواند خسارات شدیدی به یک شهر یا منطقه وارد کند. مشاهدات بعدی نشان داد که احتمال برخورد به حدود ۳درصد افزایش یافته است. در نتیجه، این سیارک در صدر فهرست سیارک‌های خطرناک آژانس فضایی اروپا قرار گرفت و توجه جهانی را به خود جلب کرد؛ زیرا نخستین سیارکی بود که واکنش هماهنگ دفاع سیاره‌ای بین‌المللی را برانگیخت. مشاهدات بیشتر انجام شده در چند ماه بعد، ازجمله مشاهدات انجام شده با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمزوب، به ستاره‌شناسان این امکان را داد تا مدار سیارک به دور خورشید را با دقت بیشتری اندازه‌گیری کنند. تا مارس ۲۰۲۵، آنها اطلاعات کافی برای رد برخورد با زمین در سال ۲۰۳۲ داشتند.
 
چرا ۲۰۲۴ ۴YR زودتر شناسایی نشد؟
سیارک ۲۰۲۴ ۴YR اولین‌بار دو روز پس از عبور از نزدیک‌ترین نقطه خود به زمین کشف شد. این سیارک زودتر از این کشف نشد، زیرا از سمت روز سیاره، از منطقه‌ای از آسمان که توسط نور شدید خورشید پنهان شده است، به زمین نزدیک شد. این منطقه از آسمان از دید تلسکوپ‌های نوری زمینی پنهان است ونقطه کوری برای سیستم‌های هشدار سیارک محسوب می‌شود.اهمیت این نقطه کور در۱۵فوریه۲۰۱۳ آشکار شد،زمانی که شهاب‌سنگ چلیابینسک، یک سیارک ۲۰متری و ۱۳۰۰۰ تنی، در اواسط روز به جو بالای کوه‌های اورال در روسیه برخورد کرد. انفجار حاصل از آن هزاران ساختمان را ویران کرد و تقریبا ۱۵۰۰نفر بر اثر خرده شیشه مجروح شدند.
 
احتمال برخورد سیارک ۲۰۲۴ ۴YR با ماه
تا مارس ۲۰۲۵، ستاره‌شناسان برخورد سیارک با زمین در سال ۲۰۳۲ را رد کرده بودند. اما بااین‌حال، مشاهدات نهایی سیارک نتوانست احتمال جذاب دیگری را رد کند؛ برخورد با ماه. احتمال برخورد سیارک ۲۰۲۴ ۴YR به ماه در ۲۲ دسامبر ۲۰۳۲ اکنون تقریبا ۴درصد است و این احتمال همچنان به‌آرامی در حال افزایش است زیرا سیارک از دید ناپدید شد. با این وجود این به معنی آن است که احتمال ۹۶درصدی وجود دارد که این سیارک به ماه برخورد نکند.
 
چه زمانی به‌طور قطعی خواهیم دانست؟
ما با یک وضعیت جالب روبه‌رو هستیم: اکنون یک سیارک ۶۰متری با احتمال ۴درصد وجود دارد که در سال ۲۰۳۲ به ماه برخورد کند. از آنجا که این سیارک اکنون برای مطالعه بیشتر بسیار دور است، این احتمال تا زمانی که در ژوئن۲۰۲۸ به دید ستاره‌شناسان بازگردد، بدون تغییر باقی خواهد ماند.وقتی دوباره به دید بازگردد، مشاهدات جدیدی انجام خواهد شد و طولی نخواهد کشید که ستاره‌شناسان با اطمینان مشخص کنند که آیا این سیارک در ۲۲دسامبر ۲۰۳۲ به ماه برخورد خواهد کرد یا خیر؛ که به احتمال بسیار زیاد، برخورد نخواهد کرد.
 
​​​​​​​اگر این سیارک به ماه برخورد کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
ریچارد مویسل، رئیس دفتر دفاع سیاره‌ای آژانس فضایی اروپا (ESA) می‌گوید: «برخورد ماه همچنان بعید است و هیچ‌کس نمی‌داند اثرات دقیق آن چه خواهد بود. برخورد سیارکی به این بزرگی به ماه رویدادی بسیار نادر است و نادرتر از آن این است که ما از پیش از آن مطلع باشیم. این برخورد احتمالا از زمین قابل مشاهده خواهد بود، بنابراین دانشمندان از چشم‌انداز مشاهده و تجزیه و تحلیل آن بسیار هیجان‌زده خواهند شد. من مطمئنم که شبیه‌سازی‌های محاسباتی دقیقی طی چند سال آینده انجام خواهد شد. مطمئنا یک دهانه جدید روی سطح ایجاد خواهد کرد. بااین‌حال، ما نمی‌توانیم از قبل به‌طور دقیق پیش‌بینی کنیم که چه مقدار ماده به فضا پرتاب می‌شود یا این‌که آیا این ماده‌ها به زمین می‌رسند یا خیر.» در سال‌های آینده، همزمان با تلاش بشر برای حضور طولانی‌مدت در ماه، رصد فضا برای یافتن اجرامی که ممکن است به این قمر طبیعی زمین برخورد کنند، اهمیت فزاینده‌ای پیدا خواهد کرد.

روزی جهانی برای سیارک‌ها
«روز جهانی سیارک‌ها» (Asteroid Day) هرساله در ۳۰ ژوئن (۹ تیر) برگزار می‌شود و هدفش افزایش آگاهی درباره سیارک‌ها و اهمیت مطالعه آنها برای حفاظت از زمین است. این روز به یاد حادثه تونگوسکا در سال ۱۹۰۸ انتخاب شده که در آن یک سیارک یا شهاب‌سنگ باعث تخریب گسترده‌ای در سیبری شد. سیارک‌ها، قطعات سنگی باقیمانده از تشکیل منظومه شمسی، می‌توانند خطر برخورد با زمین را داشته باشند. این روز مردم را به حمایت از تحقیقات علمی، توسعه فناوری‌های رصد و انحراف سیارک‌ها و همکاری بین‌المللی تشویق می‌کند. سازمان‌های فضایی مانند ناسا و آژانس فضایی اروپا برنامه‌هایی برای شناسایی سیارک‌های نزدیک به زمین (NEOs) دارند. روز جهانی سیارک‌ها همچنین آموزش عمومی را ترویج می‌دهد تا بشریت برای پیشگیری از خطرات احتمالی آینده آماده باشد.