نــاتو و رویارویی با چالش‌های جدید

خبرگزاری شین‌هوا در گزارشی تحلیلی درباره ناتو و چالش‌های جدید پیش روی این سازمان نوشته است:

در اجلاس 4-3 آوریل سال 2009 در استراسبورگ، مقامات ناتو بیانیه‌ای را در مورد مسائل امنیتی ناتو تصویب کردند که به موجب آن سرمشق‌های آینده این بلوک نظامی و استراتژی‌های جدید آن مشخص شد. سرمشق‌های پیشین ناتو در پنجاهمین سالگرد تاسیس این سازمان در سال 1999 به تصویب اعضای آن رسیده بود.

در بیانیه سال گذشته ناتو، دبیرکل این سازمان مسئول تشکیل یک گروه بلندپایه و تدوین پیش نویس "مفهوم استراتژیک جدید" بر پایه مذاکرات فشرده اعضای ناتو شد و تحت آن دستور، یک کمیته 12 نفری به ریاست "مادلین آلبرایت"، وزیر خارجه سابق آمریکا، تشکیل شد.

از اجلاس سال گذشته، مذاکرات و بحث‌های جدی در کانون‌های سیاسی و آکادمیک در رسانه‌های مختلف در مورد استراتژی‌های جدید ناتو مطرح شد. برای هماهنگی و انطباق با شرایط دنیای تغییر یافته امروز، انتظار می‌رود سرمشق‌های جدید ناتو بر اساس یک سری موضوعات مربوط به موقعیت خود تعیین شود.

این سرمشق‌ها می‌تواند شامل این باشد که ناتو چگونه با تهدید‌های امنیتی غیرمرسوم از جمله تروریسم‌ و روابطش با روسیه مقابله خواهد کرد. در سال 1991 و پس از آنکه ناتو هشدار داد که اروپا با تهدید فروپاشی و تجزیه هم چون فروپاشی شوروی سابق روبرو است، سرمشق‌های امنیتی خود را تعیین کرد.

در دوران پس از جنگ سرد، مناقشات منطقه‌ای، جرائم میان مرزی و تروریسم بین‌المللی جای خود را به تهدید‌های امنیتی مرسوم داده است. ناتو کنترل نیروهای بین‌المللی کمک به برقراری امنیت در افغانستان (ایساف) را در سال 2003 به دست گرفت، اما دخالت نظامی فزاینده این جبهه نتوانست شرایط فاجعه بار در افغانستان را تغییر بدهد. برعکس، باقی مانده اعضای طالبان به نظر می‌آید که قوی‌تر شده‌اند. این یک چالش جدید برای ناتو محسوب می شود.

ناتو باید راه‌های مقابله موثرتر با این نوع تهدید‌های امنیتی غیرمرسوم را بیابد. دیگر مشکل پیش روی ناتو این است که چگونه اقدام نظامی خود در افغانستان را برای اروپایی‌هایی که هیچ منافع مستقیمی در افغانستان ندارند، توجیه کنند؟

پس از یک "ماه عسل" کوتاه، روسیه خود را از غرب جدا کرده است. در موضوع گسترش ناتو به سوی مرزهای شرقی روسیه و طرح سپر دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا، روسیه تاکید کرده که بار دیگر به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای روی می‌آورد، اما تغییرات در سیاست‌های کاخ سفید پس از روی کار آمدن باراک اوباما، در قبال روسیه و مواضع نرم ناتو در قبال مسکو، باعث از سرگیری تعامل میان روسیه و غرب شد. روسیه هنوز هم یک بازیگر سرنوشت ساز در عرصه بین‌المللی محسوب می‌شود، به طوری که غرب نمی‌تواند زمانی که در حال بررسی مسایل امنیتی در اروپا و دیگر مناطق جهان است، نسبت به روسیه بی‌توجه باشد. به همین دلیل است که انتظار می‌رود نحوه تعامل با مسکو هنوز هم در راس دستور کار ناتو قرار بگیرد.

دمیتری مدودف، رئیس جمهور روسیه، پس از امضای دکترین جدید نظامی روسیه، از گسترش ناتو به سوی شرق انتقاد کرد و اظهار داشت که این اقدام ناتو تهدید بزرگی علیه امنیت روسیه به حساب می‌آید. مدودف برای مهار تجاوز استراتژیک غرب تهدید کرد که به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای روسیه روی می آورد.

این در حالی است که این نوع سیاست جدی مدودف موثر واقع شد و پس از این بود که مقامات ناتو ارتباط خود را با ارتش روسیه افزایش دادند و صبورانه به حرف‌های روس‌ها گوش فرادادند.

دیگر چالش بزرگ ناتو این است که چگونه با روابط شکننده خود با اروپا، در زمانی که همگرایی امور دفاعی‌اش تسریع یافته، برخورد داشته باشد؟

ناتو حتی پس از پایان جنگ سرد هنوز هم نسبت به برنامه "دفاع از خود" اروپا هوشیار است. در مقایسه با ناتو، آمریکا در مورد همگرایی امور دفاعی اروپا مبهم عمل کرده است. واشنگتن نگران است که افزایش امور دفاعی در اروپا به فروپاشی ناتو تحت امر آمریکا منجر شود.

همزمان با این که کشورهای اروپایی از نظر مالی به خاطر بحران مالی در جهان رنج می‌برند، ناتو چگونه می‌تواند دولت‌های اروپایی خود را به برآورده کردن تعهدات مالی بدون بروز مشکلات دیگر در این کشورها متقاعد کند؟ به نظر می‌رسد که این موضوع نیز چالش بزرگی برای ناتو محسوب می‌شود.

ایسنا