پانزدهمین اجلاس سران «نم»

به گزارش ایسنا، جنبش غیرمتعهدها در سال 1961 میلادی برابر با 1340خورشیدی در اوج جنگ سرد و فضای دو قطبی بین غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که نه در اردوگاه کمونیسم و نه در اردوگاه کاپیتالیسم (امپریالیسم)، قرار داشتند، تشکیل شد، اما با پایان دوران جنگ سرد، هم اکنون اعضای این جنبش را اکثرا کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.

نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعدها معروف شدند، در سال 1955 در کنفرانس باندونگ انجام شد. جواهر لعل نهرو، جمال عبدالناصر و احمد سوکارنو رییسان وقت حکومت کشورهای هند، مصر و اندونزی در این اجلاس ایده تشکیل چنین سازمانی را مطرح کردند.

در1961 با حمایت فیدل کاسترو و مارشال تیتو در کنفرانسی که در کشور یوگسلاوی برگزار شد، این سازمان موجودیت خود را اعلام کرد.

هم اکنون 118 کشور جهان از جمله ایران که تقریباً بیش از دو سوم اعضای سازمان ملل متحد را تشکیل می‌دهند، عضو جنبش غیرمتعهدها هستند. گفتنی است که سران کشورهای عضو این جنبش هر سه سال یکبار در اجلاسی با همین نام گرد هم می‌آیند.

از مجموع اعضای جنبش غیرمتعهدها 53کشور از قاره آفریقا، 38کشور از قاره آسیا، 26کشور از آمریکای لاتین و یک کشور از اروپا (بلاروس) عضو رسمی جنبش هستند و هاییتی و سنت کیس و نویس دو عضو جدید این جنبش هستند که در اجلاس سران "نم" در هاوانا به آن پیوستند. 15کشور و هفت سازمان بین‌المللی نیز عضو ناظر جنبش غیرمتعهدها هستند.

جنبش غیرمتعهدها در بیانیه پایانی اجلاس اول خود در 1961 اعلام کرد: هدف ما حمایت از کشور‌های مستقل و مبارزه با امپریالیسم است. غیرمتعهدها هم‌چنین خود را متعهد به بازسازی ساختار اقتصاد جهانی دانسته بود. پس از فروپاشی اتحاد شوروی و پایان جنگ سرد، در سال‌های آغازین دهه 1990، فرایند جهانی‌سازی، تجارت و سرمایه‌گذاری، بدهی‌های خارجی، بیماری ایدز و جرایم بین‌المللی به عمده‌ترین دغدغه‌های غیر متعهد‌ها بدل شدند.

غیرمتعهد‌ها دارای اساسنامه مدون و یا یک مقر دائمی نیست. تصمیمات اصلی نیز در اجلاس سران کشور‌های عضو این جنبش اتخاذ می‌شوند. سمت ریاست جنبش غیرمتعهدها نیز هر دوره به کشور میزبان اجلاس سران واگذار می‌شود.

در این نشست بیش از یکصد هیات شرکت دارند و رییسان 56 هیات در سطح وزیر در نشست حضور یافته‌اند.

در چهاردهمین نشست سران غیرمتعهدها که شهریور 86 در هاوانا ـ پایتخت کوبا ـ برگزار شد، پیشنهاد جمهوری اسلامی ‌ایران برای برگزاری نشست وزیران جنبش غیرمتعهدها درباره حقوق بشر و تنوع فرهنگی تصویب شد.

هم‌چنین در پانزدهمین اجلاس وزیران خارجه جنبش که در تهران برگزارشد، وزیران خارجه موضع اصولی جنبش درباره موضوع هسته‌یی جمهوری اسلامی ایران را که در بیانیه وزیران غیرمتعهدها در پوتراجایا در ‌30 مه ‌2006 و بیانیه سران دولت‌های غیرمتعهدها تصویب شده در هاوانا در ‌16 سپتامبر ‌2006 منعکس شده‌اند را تکرار کردند. آن‌ها، تحولات مثبت در اجرای موافقت‌نامه پادمان NPT در جمهوری اسلامی ایران را آن گونه که در گزارش‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منعکس شده است، مدنظر قرار دادند.

وزیران، حق اساسی و لاینفک همه کشورها برای توسعه تحقیق، تولید و استفاده از انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز، بدون هرگونه تبعیض و منطبق با تعهدات حقوقی مربوطه را مجددا مورد تاکید قرار دادند. بنابراین، هیچ چیز نباید به گونه‌ای تفسیر شود که حق دولت‌ها برای توسعه انرژی اتمی برای مقاصد صلح آمیز را ممنوع یا محدود کند. آن‌ها به علاوه تاکید مجدد ورزیدند که گزینه‌ها و تصمیمات کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران در زمینه استفاده‌های صلح آمیز از فن‌آوری هسته‌یی و سیاست‌های چرخه سوخت آن باید محترم شمرده شوند.

وزیران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به عنوان تنها نهاد صلاحیت‌دار برای راستی‌آزمایی تعهدات پادمانی مربوطه کشورهای عضو شناخته و تاکید کردند که نباید هیچ گونه فشار یا مداخله ناروا در فعالیت‌های آژانس به‌ویژه فرآیند راستی‌آزمایی آن که کارایی و اعتبار آژانس را به مخاطره می‌اندازد، وجود داشته باشد.

وزیران، از همکاری مستمر جمهوری اسلامی ایران با آژانس شامل اقدامات اعتمادسازی که به طور داوطلبانه انجام شده‌اند ـ با هدف حل تمامی موضوعات باقی مانده شامل موضوعاتی که در آخرین گزارش مدیر کل آژانس (‌26 مه ‌2008) منعکس شده‌اند ـ استقبال کردند.

حمایت از ملت مظلوم فلسطین همواره در سر لوحه برنامه‌های این جنبش بوده است، اما دفاع از ایران در سازمان ملل و هم‌چنین در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خود به تقویت جایگاه بین‌المللی این سازمان انجامیده است. این در حالی است که آمریکا همواره سعی در بی‌اهمیت جلوه دادن موقعیت این سازمان داشته است.

در شانزدهمین اجلاس وزیران خارجه کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها، وزیر امور خارجه کشورمان شرکت کرده است؛ هم‌چنین منوچهر متکی به نیابت از رییس‌جمهور کشورمان در اجلاس سران این جنبش در مصر نیز شرکت می‌کند.

قرار است در سال 2012 ریاست این جنبش از مصر به جمهوری اسلامی ایران منتقل ‌شود.