رویکردهای ساده یک اثر بی‌ادعا

در حال حاضر تنها بکر بودن موضوع پرداخته شده در آثار برای جذب مخاطب و ارضای آنان کفایت نمی‌کند، بلکه هر موضوع بکر و دست‌نخورده‌ای باید به شیوه صحیح ساختاری هم زینت یابد تا امکانی برای دیده شدن پیدا کند.

نگاه کنید که ما چقدر آثار متفاوت و به لحاظ موضوعی تازه داشته‌ایم، در حالی که هیچ گاه نتوانسته‌اند در ذهن مخاطب ماندگار شوند. چرایی این موضوع به طور مستقیم به نوع ساختار و شیوه‌ای که کارگردان برای قصه‌اش انتخاب کرده برمی‌گردد.

بعضی کارگردانان خلاق تنها به تازگی سوژه بسنده نکرده‌اند و کوشیده‌اند اثر را با ترتیباتی به مقام دیگری مشرف کنند. تقریبا می‌شود ادعا کرد بیشتر آثاری که این دسته از کارگردانان خلق کرده‌اند از گردونه زمان و مکان فراتر رفته و ماندگار شده‌اند، اما چقدر خوب می‌شد که این موضوع به اخلاق حرفه‌ای کارگردانان ما تبدیل می‌شد، اگرچه باید اعتراف کرد هیچ فیلمسازی نیست که بعمد بخواهد اثرش را به چیزی تبدیل کند که برای دیگران جذابیتی نداشته باشد. با این مقدمه کوتاه به سراغ مجموعه خانه شمعدانی ساخته محسن قصابیان می‌رویم.

خانه شمعدانی، زیرمجموعه آثاری تعریف می‌شود که قرار است دینی باشند و همه تلاش عوامل آن مصروف این واقعیت شده تا این موضوع دیده شود. نوع داستان‌ها و شخصیت‌های مختلفی هم که برای این کار انتخاب شده دقیقا در همین جهت است. آدمی که به واسطه نزدیکی خانه‌اش به حرم امام رضا(ع)‌ خود به دنبال آوردن زوار به خانه‌اش است، محرک خوبی برای اتفاقات ریز و درشت بعدی است.

تا حدود بسیاری هم از این انگیزه خوب و بجا استفاده می‌شود و قصابیان هم تلاش می‌کند فضا و انرژی قصه را هدر ندهد و تا حدود بسیاری هم موفق می‌شود تا به این مهم جامه عمل بپوشاند؛ هر چند گاه این اتفاق بسختی می‌افتد و علی‌رغم هم تلاش‌ها برای آشنازدایی و دوری از شعارزدگی‌های متداول داستان‌ها به چیزی تبدیل می‌شود که مخاطب آن را پیش‌بینی کرده است.

با وجود این روح کلی اثر و جانمایه‌ای که باعث جذاب شدن آن می‌شود، همه در جهت روایت یک داستان تازه با آدم‌هایی تازه و ساختار قابل‌قبول است. جدا از این، سازندگان تلاش کرده‌اند با تعدیل لهجه بازیگران، دایره مخاطبان کار را گسترده‌‌تر کنند؛ تمهیدی که چه تا حدود بسیاری کارگر افتاده و مخاطب با آن همراهی می‌کند. همچنین در این کار سعی شده هر بیشتر خود زندگی دیده شود. به همین دلیل تا اندازه بسیار زیادی می‌توانید مطایبه و کشمکش بین شخصیت‌های مختلف را ببینید.

واقعیت این است که ساخت چنین آثاری با چنین رویکردهایی ساده به نظر می‌رسد،‌ اما تنها آنها که از نزدیک دستی بر آتش دارند می‌دانند تهیه اثری مذهبی در مدیوم رسانه‌ای مثل تلویزیون تا چه اندازه مشکل است و واقعیت بزرگ‌تر این است که همیشه راه‌حل‌های بهتری برای ساخت آثار بهتر وجود دارد. خیلی وقت‌‌ها این امکان به وجود نمی‌آید و پاره‌ای اوقات هم به نظر می‌رسد فرصت برای استفاده از آن موقعیت مهیا نشده است. به نظر می‌رسد خانه شمعدانی‌ در هیات اثری که با امکانات شهرستان‌ها ساخته شده، کار قابل تاملی است.