مشکلا‌ت آقای رئیس‌جمهور

متحدان خارجی کرزای از بی‌تفاوتی نسبت به این انتقادات احساس نارضایتی می‌کنند و در حالی که تنها یک‌سال تا برگزاری انتخابات بعدی در افغانستان فرصت باقی است او که زمانی از حمایت 83 درصد افغان‌ها برخوردار بود اکنون خود را به لحاظ سیاسی در انزوا می‌بیند و چاره‌ای جز تلاش برای بهبود وجهه‌اش ندارد.

فاروق میرانی، از اعضای پارلمان افغانستان که در انتخابات سال 2004 میلادی از کرزای حمایت کرد و همچنان یکی از اعضای فراکسیون هوادار رئیس‌جمهور در پارلمان است، می‌گوید: اکنون زمام امور از دست او خارج شده است. او با اشاره به این که غربی‌ها روی وخامت اوضاع امنیتی در افغانستان متمرکز شده‌اند، می‌افزاید: فشار بر کرزای در حال افزایش است.

تصمیم 11 اکتبر کرزای برای ترمیم کابینه‌اش از نگاه خیلی‌‌ها اقدامی نمادین برای کاستن از نارضایتی غربی‌ها بوده که خواستار مهار فساد دولتی در افغانستان هستند. احمد رشید، نویسنده کتاب «سقوط به ورطه هرج و مرج»، کتابی درباره تلاش‌های ایالات‌متحده برای بازسازی افغانستان بر این باور است که مبارزه با فساد دولتی در افغانستان در خوشبینانه‌ترین حالت به 2 سال زمان نیاز دارد.

اوایل ماه جاری میلادی بود که دولت جورج بوش، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده احمد والی، برادر کرزای را به دست داشتن در قاچاق مواد مخدر متهم کرد. این اتهامی بود که از سوی کرزای و برادرش رد شد اما آمریکایی‌ها به ظاهر بر پیگیری این اتهام مصر هستند.

با وجود نارضایتی از فقدان پیشرفت در افغانستان تحت رهبری کرزای هیچ جایگزینی برای او وجود ندارد. براساس تحقیقی که توسط واحد تحقیقات کنگره ایالات‌متحده اخیر انجام شد از علی جلالی، وزیر کشور سابق و اشرف قانی، وزیر دارایی پیشین افغانستان از محتمل‌ترین گزینه‌ها برای جانشینی کرزای نام برده شد.

قانی که حد فاصل سال‌های 2002 تا 2004 میلادی در دولت کرزای خدمت کرد چهره‌ای به مراتب شناخته شده‌تر در قیاس با جلالی است. جلالی از نظر ناظران بین‌المللی تکنوکراتی توانمند تلقی می‌‌شود اما او در حال حاضر ساکن ایالات‌متحده است و به سختی قادر خواهد بود با جامعه افغانستان رابطه برقرار کند.

هنوز شایعاتی بر سر زبان‌ها است که از احتمال مشارکت زلمای خلیل‌زاد، نماینده ایالات‌متحده در سازمان ملل متحد در دور بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان حکایت دارد اگرچه او به دفعات این مساله را تکذیب کرده است.

هرچند طی هفته‌های اخیر نظرسنجی‌ای در مورد میزان محبوبیت کرزای انجام نشده ولی  از حال و هوای کابل می‌توان این‌گونه استنباط کرد کرزای را دزدان و قاچاقچی‌های مواد مخدر احاطه کرده‌اند و دقیقا همین نگاه‌ است که موجب شده بسیاری از افغان‌ها امروز علیه او موضعگیری کنند.

میرانی هم به همین دلیل است که می‌گوید در انتخابات بعدی از کرزای حمایت نخواهد کرد. او هم  بسان سایر افغان‌‌ها اعتقاد دارد دولت کرزای بر زد و بندهای مخفیانه استوار شده است.

با توجه به این که روند ثبت‌نام از واجدین شرایط رای دادن به پایان رسیده است اشاعه چنین دیدگاه‌هایی می‌‌تواند ناشی از فعالیت‌های تبلیغاتی مخالفان کرزای باشد اما در آن رگه‌هایی از حقیقت وجود دارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان امور افغانستان با وجود انتظاراتی که از کرزای‌ می‌رود او کشور را بسان رهبری قبایلی اداره می‌کند و به همین دلیل از هر فرصتی برای مذاکره به نفع اهداف قبایلی خود استفاده می‌کند.

رشید تاکید دارد یکی از مشکلات جدی کرزای ناتوانی او در اتخاذ تصمیم‌های مهم است. او به عنوان نمونه به تاخیر طولانی در اجرای طرح ترمیم کابینه اشاره می‌کند که کرزای از حدود یک سال قبل قصد اجرای آن را داشت اما عملی شدن آن مدت زمان زیادی طول کشید. در سایر مشکلات عمده‌ای که افغانستان با آنها دست و پنجه نرم می‌کند این ناتوانی در تصمیم‌گیری می‌تواند به عاملی تنش‌زا تبدیل شود.

افغان‌ها دغدغه‌های متعددی دارند. در هنگامه تشدید حملات طالبان و افزایش بمباران‌های هوایی ناتو تعداد قربانیان غیرنظامی رو به افزایش نهاده است و شبه‌نظامیان طالبان به قدری قوت گرفته‌اند که طی هفته‌های اخیر به واحدهای نظامی در حومه کابل هم شبیخون می‌زنند.

این تحولات در شرایطی شکل می‌گیرد که افغان‌ها می‌گویند حتی برای عبور از پست‌های ایست‌وبازرسی پلیس هم باید رشوه پرداخت کنند و پرداخت رشوه به ممیزهای مالیات به شیوه‌ای متعارف برای فرار از پرداخت مالیات تبدیل شده است. شکوفایی تولید و تجارت مواد مخدر به خصومت‌های افغان‌ها که اعتقاد دارند دولتی‌ها در این رشد و شکوفایی دست دارند، دامن زده است تا آنجا که در حال حاضر کشت خشخاش، تولید تریاک و قاچاق مواد افیونی به تنهایی نیمی از اقتصاد بیمار افغانستان را تشکیل می‌دهد.

با این حال این واقعیتی غیرقابل کتمان است که همه این مشکلات مخلوق حاکمیت کرزای نیستند. رشید با اشاره به این که ناتو در اعزام نیروهای کافی به افغانستان اهمال می‌کند، می‌گوید: اعمال حاکمیت در غیاب تامین امنیت ممکن نیست و امنیت مساله‌ای است که خارج از حوزه اختیارات کرزای است. او می‌افزاید: در چنین شرایطی نمی‌توان همه گناه‌ها را به گردن کرزای انداخت.

کرزای ناچار است همیشه نقشی متعادل‌کننده را ایفا کند. او نباید به گونه‌ای عمل کند که رویکردهایش در حمایت از یک قبیله یا جناح خاصی تلقی شود. او در عین حال باید بین مطالبات و خواسته جناح‌های داخلی و مطالب ده‌ها کشوری که در جمع نیروهای کمک به تامین امنیت افغانستان (ایساف)‌ حضور دارند هم تعادل و موازنه برقرار کند.

علاوه بر این موارد دولت ایالات‌متحده هم که داعیه حمایت از افغانستان را دارد هم تا همین اواخر به دلیل تمرکزش به عراق تا حدود زیادی افغانستان را به فراموشی سپرده بود. در چنین شرایطی همه نگاه‌ها به رئیس‌جمهور و آینده افغانستان و آنچه او در قبال افغانستان انجام خواهد داد، دوخته شده است.

شکوفه امیریار، دانشجوی علوم سیاسی در دانشگاه کابل که با کرزای احساس همدردی می‌کند با مقصر دانستن پاکستان و نه کرزای به دلیل حمایت از ناآرامی‌های افغانستان شروع به صحبت می‌کند اما در ادامه به ساخت عمارت‌های باشکوه برای قاچاقچیان مواد مخدر در محلات اعیانی‌نشین کابل می‌پردازد و می‌گوید: اگر کرزای به وظایف خود عمل کرده بود قاچاقچی‌ها در امنیت کامل در خیابان‌های کابل قدم نمی‌زدند. می‌افزاید: وقتی کرزای کارش را شروع کرد مردم امیدهای زیادی داشتند اما او اکنون فقط به حفظ قدرت می‌اندیشد و توجهی به منافع و مطالبات مردم ندارد.

حاج حسن قربان‌زاده، مالک یکی از فروشگاه‌های مصالح‌فروشی کابل می‌گوید: حتی اگر مرا هم شهردار کابل کنند خیلی زود درگیر زد‌‌و‌‌بند می‌شوم. او با لبخندی می‌افزاید: وقتی حاکمیتی از بالا به پایین فاسد باشد اصلاح آن به این سادگی‌ها ممکن نیست.

مترجم: شیما خیری
منبع: کریستین ساینس مانیتور