مجلس از نظارت قانونمند کوتاه نمی‌آید

به‌ویژه آن‌که درحال حاضر، دو مسأله اساسی در حال پیگیری است: یکی بحث ضوابط محتوایی که در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در انتظار امضای رئیس‌جمهور است و دیگری خلأهای قانونی که در مجلس درخصوص نظارت بر نمایش خانگی و ساترا وجود دارد. به نظر می‌رسد با همکاری و هماهنگی میان نهادهای مختلف مانند صداوسیما، وزارت ارشاد، مجلس و دولت، می‌توان این خلأها را پر کرد و نظارت مؤثری بر محتوای نمایش خانگی اعمال نمود.
دکتر پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما اخیرا در گفت‌وگویی با روزنامه جام‌جم بر اهمیت نظارت مؤثر بر نمایش خانگی تأکید کرد و گفت: «یکی ازمشکلات اصلی در حال حاضر، خلأهای قانونی موجود در زمینه نظارت است. بسیاری از تخلفات در زمینه انتشار محتواهای غیرمجاز از جمله نمایش خانگی و پلتفرم‌های آنلاین در فضای مجازی مشاهده می‌شود. برای نظارت مؤثر، به ابزارهای قانونی و اجرایی مناسب نیاز داریم که متأسفانه در حال حاضر کمبود آنها مشهود است.» او همچنین اضافه کرد که برای ایجاد یک نظام نظارتی منسجم، همکاری میان مجلس، دولت و نهادهای مسئول ازجمله وزارت ارشاد و صداوسیما ضروری است.
   
جوسازی رسانه‌ای ادامه دارد
البته پیش از آن نیز جام‌جم از سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس پرسید چه زمانی می‌توانیم شاهد نهایی‌شدن طرح نظارت بر نمایش خانگی و قانونی شدن ساترا باشیم و احمد راستینه این‌گونه پاسخ داد: «به نظر من، کار کمیته تخصصی در حال حاضر در مراحل پایانی خود قرار دارد. جلسات زیادی درخصوص این طرح برگزار شده و گزارش‌های مختلفی به کمیسیون ارائه شده است. به احتمال زیاد، در پایان آبان، طرح نهایی می شود و از آذر بررسی آن در کمیسیون فرهنگی آغاز خواهد شد. اگر این طرح در کمیسیون تصویب شود، به صحن مجلس ارسال می‌شود و در نهایت هیأت‌رئیسه مجلس باید آن را در دستور کار قرار دهد. به همین ترتیب، اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، احتمالا شاهد تصویب طرح تا پایان سال خواهیم بود.» این در حالی است که برخی رسانه‌ها و جریان‌هایی که قانونمند شدن نظارت و تسهیل‌گری در حوزه سکوهای نمایش خانگی را با منافع خود در تضاد می‌بینند، شروع به جوسازی رسانه‌ای علیه این اقدام مجلس کرده‌ و سعی دارند مانع از تصویب طرح و خروج نظارت بر سکوهای نمایش فراگیر از وضعیت فعلی یعنی نظارت فاقد اختیارات و ابزار قانونی شوند. خبرنگار جام‌جم این بار مسأله را از مسئول کمیته تخصصی هنر، رسانه و فضای‌مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس، که بررسی تخصصی طرح را در دستور کار دارد، پیگیری کرد. حجت‌الاسلام حمید رسایی، به عنوان مسئول کمیته درخصوص روند بررسی طرح نظارت بر نمایش خانگی و چالش‌های آن گفت: «در حال حاضر، طرح نظارت بر نمایش‌خانگی مرحله جمع‌آوری امضاها را پشت‌سر گذاشته و به کمیسیون فرهنگی ارجاع داده شده. طبق آیین‌نامه کمیسیون، طرح به مرکز پژوهش‌های مجلس ارسال می‌شود و این مرکز هم در یک فاصله زمانی، پس از بررسی‌های لازم، نظرات خود را جمع‌بندی می‌کنند. سپس، در مرحله ارائه پیشنهاد توسط نمایندگان قرار می‌گیرد. اگر کسی پیشنهاد تکمیلی داشته باشد، پیشنهادات خود را ارائه خواهد داد و بعد از آن کمیسیون فرهنگی، متن اولیه و پیشنهادی را که نمایندگان داده‌اند، مورد بررسی قرار می‌دهد.»
   
تا پایان سال تصویب می‌شود
وی در تشریح مراحلی که این طرح باید برای رسیدن به صحن دنبال کند، افزود: «‌بعد از این مرحله در حقیقت همه‌چیز آماده می‌شود تا طرح در دستور صحن علنی قرار بگیرد برای این‌که تبدیل به قانون شود. در این مرحله مواد مختلف طرح به‌طور مجزا مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مجددا نمایندگان در آن مرحله هم می‌توانند پیشنهاد بدهند.‌»
رسایی با بیان آن که  این طرح هم اکنون در مرحله بررسی در مرکز پژوهش‌های مجلس است، ‌گفت: «مجموعه مراحلی که به آن اشاره کردم ممکن است یک ماه طول بکشد. با این‌حال، کمیسیون فرهنگی خودش اصرار دارد بررسی‌ها سریع‌تر انجام شود و به صحن علنی بیاید و طرح هرچه زودتر تبدیل به قانون شود. باید ببینیم در ماه‌های آینده اگر مسائلی همچون رسیدگی به بودجه، مانع نشود طرح تا قبل از پایان سال به سرانجام خواهد رسید.»
   
مشارکت کمیسیون‌های دیگر
وی درخصوص پیگیری‌های کمیته مخصوص گفت: «کمیته هنر، رسانه و فضای مجازی تحت مدیریت بنده کار خودش را انجام داد. با حضور کارشناسان صداوسیما، وزارت ارشاد و سایر نهادهای مربوط این طرح را تدوین کردیم و کمیسیون فرهنگی آن را بررسی می‌کند و اگر نیاز باشد کمیسیون‌های دیگر مجلس هم نکات‌شان را می‌گویند و بعد از جمع‌بندی، طرح به صحن علنی مجلس خواهد آمد.»
وی هدف از این طرح را قاعده‌مند‌کردن نظارت بر سکوها دانست و گفت: «هدف ما این است که نظارت بر نمایش ‌خانگی به یک چارچوب قانونی و اجرایی مستحکم تبدیل شود تا فضای تولیدات فرهنگی به شکلی منطقی و سالم‌تری پیش برود.» با وجود چالش‌ها و خلأهای قانونی متعدد درمسیر نظارت برنمایش خانگی،تصویب واجرایی شدن طرح«حمایت و رسیدگی به تخلفات حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی» می‌تواند نقطه‌عطفی در جهت ساماندهی فضای رسانه‌ای و فرهنگی کشور باشد. در حال‌حاضر، فضای تولیدات فرهنگی در کشور به‌ویژه در عرصه نمایش خانگی و پلتفرم‌های آنلاین، با مشکلاتی چون تخلفات محتوایی، بی‌توجهی به استانداردهای فرهنگی و حتی تبلیغات غیرقانونی روبه‌روست. 
   
مزیت‌های طرح 
این طرح در صورتی‌ که به‌درستی و با دقت اجرایی شود، نه‌تنها می‌تواند استانداردهای تولید محتوا را در سطح بالاتری قرار دهد، بلکه شرایطی را فراهم خواهد کرد تانهادهای مسئول مانند صداوسیما و وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، نظارت مؤثر و هوشمندانه‌تری را بر محتوای دیجیتال اعمال کنند.
از سوی دیگر، تصویب و اجرای این طرح می‌تواند یک گام اساسی در تقویت امنیت فرهنگی کشور باشد؛ به‌ویژه آن‌که نظارت دقیق بر محتواهای غیرمجاز و مغرضانه در پلتفرم‌های آنلاین و نمایش خانگی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از مزیت‌های طرح «حمایت و رسیدگی به تخلفات حوزه صوت وتصویر فراگیر درفضای مجازی»،ایجاد بستر قانونی برای مقابله با تولیدات و توزیع محتوای بی‌ضابطه است که می‌تواند به حفظ سلامت فرهنگی جامعه و جلوگیری از شیوع محتوای غیراخلاقی و ناهنجار کمک کند.برای دستیابی به این اهداف، همکاری و هم‌افزایی میان نهادهای مختلف ازجمله مجلس، دولت، صداوسیما، وزارت ارشاد و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط امری ضروری است. این همکاری نه‌ فقط موجب تسریع در تصویب طرح و اجرایی شدن آن می‌شود، بلکه به حل مشکلات ساختاری و قانونی موجود نیز کمک خواهد کرد.
   
توجه به نظارت هوشمند
 در کنار تصویب این طرح باید به تقویت ابزارهای نظارتی هوشمند و فراهم آوردن امکانات اجرایی برای نهادهای مربوط پرداخته شود تا در نهایت شاهد یک نظارت مؤثر، همه‌جانبه و بی‌وقفه بر فضای تولیدات فرهنگی کشور باشیم. در نتیجه، تصویب قانون در این زمینه توسط مجلس شورای اسلامی نه فقط به حل مشکلات موجود در عرصه نمایش خانگی کمک خواهد کرد، بلکه زمینه‌ساز تحول در نحوه نظارت و ساماندهی این بخش از فضای فرهنگی و رسانه‌ای کشور خواهد بود. این تحول می‌تواند به ارتقای کیفیت تولیدات فرهنگی و هنری کشور و کاهش تخلفات در این حوزه منجر شود و در نهایت از بروز مشکلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از محتوای بی‌ضابطه جلوگیری کند.