تبدیل فارس به مقر دیپلماسی فرهنگی

به‌گفته کارشناسان، در صورت تحقق برنامه‌ریزی‌های کلان و تأمین زیرساخت‌های لازم  گردشگری مذهبی، به موتور محرک اقتصادی استان تبدیل می‌شود که آثار آن در درآمدزایی، ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع، رونق کسب‌وکارهای محلی و معرفی هرچه بیشتر فرهنگ و تمدن ایرانی ــ اسلامی به جهانیان نمود خواهد یافت.
بر پایه آمارهای موجود، گردشگری مذهبی سهمی چشمگیر درصنعت گردشگری ایران دارد وبابهره‌گیری از ظرفیت‌های عظیم کشور، می‌تواند رشد چشمگیری داشته باشد و به یک ستون اقتصادی قدرتمند تبدیل شود.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی در سال ۲۰۲۵، ایران در شش‌ماهه اول این سال میزبان بیش از سه‌میلیون و ۵۰۰هزار گردشگر بین‌المللی بود که از این تعداد، بیش از ۵۱درصد را زائران مذهبی، عمدتا از کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان، تشکیل دادند. این آمار نشان‌دهنده نقش محوری گردشگری مذهبی در جذب گردشگر و ماندگاری‌آنهاست.
در مقیاس جهانی، گردشگران مذهبی ۳۸درصد از کل گردشگران را به خود اختصاص داده‌اند که نشان می‌دهد ایران در یک بازار پررونق و بزرگ جهانی فعالیت می‌کند.
بر اساس آمارهای استخراج‌شده از وبگاه «بقاع متبرکه» وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه، ۸۱۶۷ امامزاده در ایران به ثبت رسیده که استان فارس با بیشترین تعداد، رتبه نخست را در این زمینه به خود اختصاص داده است.
این گزارش نشان می‌دهد فارس با ۱۴۵۱، مازندران با ۱۲۷۶ و گیلان با ۶۷۱ بیشترین امامزاده‌های ثبت‌شده را دارند. 
داشتن یک‌هشتم از کل بقاع متبرکه کشور می‌تواند ظرفیتی بسیار عالی باشد، اما توانمندی‌های گردشگری مذهبی در فارس تنها به تعداد زیاد این اماکن محدود نمی‌شود، بلکه وجود آرامگاه‌های بزرگی که از کانون‌های اصلی جذب زائر و گردشگر هستند، این استان را به قطب گردشگری مذهبی تبدیل کرده است.
   
توسعه زیرساخت‌ها، توسعه گردشگری
شهر شیراز با توجه به تجمیع اماکن مقدس و وجود حرم حضرت احمدبن موسی کاظم(ع) به‌عنوان «سومین حرم اهل‌بیت(ع)» در ایران لقب گرفته است. این موضوع به‌طورطبیعی باعث جذب میلیون‌ها زائر و گردشگر در ایام مختلف سال به‌ویژه در تعطیلات نوروز می‌شود.
محمدامین نجفی، کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این‌که توسعه گردشگری مذهبی در استان فارس می‌تواند تأثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی داشته باشد، به جام‌جم می‌گوید: «امروزه در تمام دنیا از گردشگری به‌عنوان مهم‌ترین اهرم در جهت ایجاد اشتغال نام برده می‌شود. بر همین اساس از ظرفیت امامزاده‌ها و گردشگری مذهبی می‌توان برای ایجاد شغل، حتی برای روستاییان به نحو احسن استفاده کرد. توسعه این حوزه، زمینه‌ساز مشاغل مرتبطی مانند راهنمایان گردشگری، صنایع دستی، مهمان‌نوازی و حمل‌ونقل می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «ابتدا باید اهداف مشخص شود و بعد از برنامه‌ریزی‌ها، به جذب سرمایه‌گذار بپردازیم. توسعه گردشگری، نیازمند توسعه زیرساخت‌ها ازجمله مراکز اقامتی، تفریحی و خدماتی است که این خود زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌شود .در کنار آن با حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه گردشگری، می‌توان خلاقیت‌های بومی را به ارزش اقتصادی و فرهنگی تبدیل کرد.»
   
اماکن مذهبی و دیپلماسی فرهنگی
گردشگری‌مذهبی درایران نه‌تنها یک فعالیت فرهنگی ــ مذهبی،که یک‌محوراقتصادی سودآورویک ابزاردیپلماسی فرهنگی مؤثر است.باوجودجذب سالانه میلیون‌ها زائر، ایران هنوز درابتدای راه بهره‌برداری ازتمام ظرفیت خودقرار دارد.
سمانه غیاثی، کارشناس بین‌المللی گردشگری با تاکید بر این‌که ایران از چندین جهت برای جذب گردشگران مذهبی از کشورهای همسایه و سایر کشورهای مسلمان در موقعیت ممتازی قرار دارد، به جام‌جم می‌گوید: «ایران با داشتن بیش از ۸۰۰۰ بقعه متبرکه امامزادگان ثبت‌شده و هزاران مکان مذهبی دیگر ازجمله حسینیه‌ها، مساجد تاریخی، کلیساها و کنیسه‌ها، از نظر تعداد و تنوع اماکن مقدس، کشوری کم‌نظیر است. شهرهای مهمی مانند مشهد با وجود حرم مطهر امام‌رضا(ع)، قم با حرم حضرت‌معصومه(س)، شیراز با حرم شاهچراغ و اصفهان با بناهای مذهبی متنوع از قطب‌های اصلی جذب زائر به‌ شمار می‌آیند.»
او ادامه می‌دهد: «از نظر جایگاه بین‌المللی هم ایران در رتبه‌بندی شاخص جهانی سفر مسلمان در سال ۲۰۲۵، در میان ۱۰ مقصد برتر برای مسافران مسلمان جهان قرار گرفته است؛ گزارشی که پیشرفت مداوم این کشور در ارائه خدمات به مسافران مسلمان را نشان می‌دهد.»
این کارشناس بین‌المللی گردشگری با اشاره به فرصت‌های بازار و ارزآوری این صنعت برای کشور تصریح می‌کند: «ایران در زمره ۲۱ بازار برتر خروجی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی قرار دارد. این موقعیت، ظرفیت بسیار بالایی را برای جذب گردشگر به‌ویژه از ترکیه، عراق، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و جنوب‌شرق آسیا در اختیار ایران می‌گذارد. اگر سرمایه‌گذاری در دستورکار باشد و زیرساخت‌ها به‌درستی انجام شوند، در کمترین زمان می‌توانیم به قطب اول جذب گردشگر مذهبی جهان تبدیل شویم که آورده بسیار بالایی به همراه‌دارد.»

مشهور و مقدس
در معرفی اماکن مذهبی و بقاع متبرکه استان فارس حتما حرم مطهر حضرت‌شاهچراغ(ع) در صدر قرار دارد. این حرم به‌عنوان سرآمد همه امامزادگان استان شناخته می‌شود و بیشترین تعداد مسافر و زائر را به خود جذب می‌کند. بعد از آن حرم سیدعلاءالدین حسین(ع) است که یکی از اماکن بسیار مهم و واجب التعظیم در شیراز به شمار می‌آید. حرم علی‌بن‌حمزه(ع) هم با شهرت جهانی خود رتبه اول جذب گردشگر مذهبی خارجی در کشور را نصیب خود کرده است.  وجود امامزاده‌هایی مانند امامزاده سیدجلال‌الدین(ع) که به‌دلیل معماری خاص و داستان تاریخی آویزان‌کردن زنجیر برای اثبات بی‌گناهی جذابیت فرهنگی و مذهبی کم‌نظیری دارد هم از دیگر امتیازات استان فارس است. کوتاه سخن این‌که، فارس با دارابودن بیشترین تعداد امامزاده‌های ثبت‌شده در کشور، از ظرفیت بی‌نظیری برای توسعه گردشگری مذهبی و تبدیل به یک محور اقتصادی قدرتمند برخوردار است که باید به‌صورت ویژه برای آن برنامه‌ریزی کرد.