هدیه هسته‌ای ترامپ به ریاض

این گزارش به بررسی دلایل استراتژیک، اقتصادی و امنیتی پشت این خواسته‌های عربستان می‌پردازد و پیامدهای آن را برای منطقه تحلیل می‌کند.عادی‌سازی روابط عربستان بارژیم‌صهیونیستی درچارچوب توافق‌ خائنانه ابراهیم(۲۰۲۰) قرار می‌گیرد که چند کشور عربی مانند امارات و بحرین رابه تل‌آویو نزدیک کرد.اماعربستان به‌عنوان قدرت برجسته جهان عرب وخادم حرمین شریفین، موضع محتاطانه‌تری داشته که دلیل اصلی آن، ملاحظات داخلی(مانند افکارعمومی عربستان) و منطقه‌ای (مانند موضع فلسطین) ارزیابی می‎شود.جامعه عربستان به‌دلیل حمایت تاریخی از فلسطین، نسبت به عادی‌سازی حساس است. بنابراین، ریاض نیاز دارد در ازای این گام، منافع ملموسی کسب کند و عربستان ‌دنبال ایجاد موازنه علیه نفوذ منطقه‌ای ایران است و دستیابی به فناوری هسته‌ای و تضمین امنیتی آمریکا را ابزاری برای تقویت جایگاه خود می‌داند.
   
مماشات با آل‌سعود
در جدیدترین بازدید دیپلماتیک کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا ازکشورهای تولیدکننده نفت حوزه خلیج‌فارس پس از دیدار مقامات اماراتی نوبت به شاهزادگان عربستان‌سعودی رسید.وزیر انرژی کابینه ترامپ برای رایزنی حول محور موضوعات کلاسیک منطقه اعم از نفت و گاز به ریاض وارد نشده بود؛ بلکه مسأله همکاری هسته‌ای دال مرکزی گفت‎وگوهای رایت با مقامات سعودی را شکل داد.عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی سعودی تفاهم‌نامه همکاری هسته‌ای را با همتای آمریکایی منعقد کرد که توسط کریس رایت به‌عنوان «یک مسیر» جهت توسعه برنامه غیرنظامی هسته‌ای عربستان معرفی شد.
وزیر انرژی آمریکا درحاشیه گفت‎وگوهای هسته‌ای با عربستان خطاب به اصحاب رسانه خاطرنشان کرد: «جزئیات یادداشت تفاهم همکاری دوجانبه تا پایان سال میلادی منتشر می‌شود.» وی افزود: «برای مشارکت آمریکا در حوزه هسته‌ای در پادشاهی سعودی، قطعا یک «توافق ۱۲۳»  لازم خواهد بود. راه‌های زیادی برای ساختاردهی به یک توافق وجود دارد که اهداف آمریکا و عربستان را محقق کند.»
«توافق ۱۲۳» کریس رایت به بخش ۱۲۳قانون انرژی اتمی آمریکا اشاره دارد که همکاری دولت فدرال و شرکت‌های آمریکایی با نهادهای پادشاهی عربستان را برای توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی امکان‌پذیر می‌سازد.رویترز مدعی است مقامات عربستانی تاکنون به شرایط مندرج در این قانون آمریکایی موافقت نکرده‌اند؛ این قانون ۹ معیار ضد گسترش سلاح‌های هسته‎ای را مشخص می‌کند که یک کشور باید رعایت کرده تا از استفاده از فناوری هسته‌ای برای توسعه سلاح‌های اتمی یا انتقال مواد حساس به سایر کشورها جلوگیری شود.
   
افق ۲۰۳۰؛ محور خواسته های عربستان
عربستان‌سعودی‌سال‌هاست‌که ‌دنبال دستیابی به انرژی‌هسته‌ای غیرنظامی است.عربستان دنبال کاهش‌وابستگی به سوخت‌های فسیلی و توسعه انرژی پایدار بوده و برنامه Vision ۲۰۳۰ محمد بن‌سلمان بر توسعه انرژی هسته‌ای و تجدیدپذیر تأکید دارد تا اقتصاد را متنوع کند.همچنین ریاض نگران است که توافق هسته‌ای احتمالی غرب با ایران (مانند برجام) به تهران مزیت استراتژیک قابل‌توجهی بدهد. عربستان خواهان دستیابی به فناوری غنی‌سازی اورانیوم (حتی تحت نظارت واشنگتن) است تا از عقب‌ماندن در رقابت منطقه‌ای جلوگیری کند.با امضای توافق هسته‌ای تحت نظارت آمریکا، عربستان می‌تواند روابط استراتژیک خود با واشنگتن را تقویت کند و از غضب جهانی سکان‌دار کاخ سفید به‌عنوان یک پادشاه شکننده در امان بماند.
   
مطالبه برخورد از موضع برابر 
عربستان سعودی به‌دنبال انعقاد یک پیمان دفاعی رسمی با آمریکاست که مشابه توافقات این کشور با رژیم‌صهیونیستی باشد. ریاض از حمایت ایران از گروه‌هایی مانند حزب‌الله لبنان و انصارالله یمن احساس تهدید می‌کند و به اعتقاد مقامات سعودی، این پیمان امنیتی می‌تواند قدرت بازدارندگی عربستان را در برابر محور مقاومت افزایش دهد. حکام آل‌سعود از کاهش حضور نظامی آمریکا در خلیج‌فارس بر محوریت راهبرد «نگاه به شرق» و سیاست نهادهای سیاسی ــ امنیتی کاخ‌سفید نگران هستند.
   
چالش‎های منطقه‌‎ای
اگرچه آمریکا از عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم‌صهیونیستی حمایت می‌کند، اما در مورد پیش‎شرط‌های ریاض تردید دارد. کنگره آمریکا احتمال دارد با انتقال فناوری حساس به عربستان مخالفت کند، زیرا نگران سوءاستفاده احتمالی بازیگران و جریانات منطقه‎ای است.یک خبرگزاری انگلیسی در گزارشی در همین ارتباط تأکید کرده است آمریکا در شرایطی حاضر به انتقال فناوری هسته‌ای به عربستان است که این کشور توافق ۱۲۳ را امضا کند و کلیه فعالیت‌های اتمی ریاض تحت اشراف واشنگتن باشد، چراکه این کشور از غنی‌سازی اورانیوم منع شده است.تحت راهبرد «اول آمریکا» و شکست‌های عراق همچنین افغانستان طی دو دهه اخیر، واشنگتن نمی‌خواهد درگیر یک پیمان دفاعی شود که تعهدات نظامی سنگینی ایجاد کند. عدم حمایت از پاسخ آل‌سعود به حملات پهپادی جنبش انصارالله در سال ۲۰۱۹ به تاسیسات نفتی آرامکو نشانه‌ای عیان در چارچوب فقدان تمایل واشنگتن به حمایت از مواضع عربستان تلقی می‌شود.
   
مخالفت با ایده عادی‌سازی
عادی‌سازی بدون دستاوردی برای فلسطینیان، می‌تواند جایگاه مذهبی آل‌سعود را زیر سؤال ببرد و آنها را متهم به خیانت به امت اسلامی کند.بسیاری از علمای وهابی و شخصیت‌های مذهبی نزدیک به حکومت، با هرگونه رابطه با رژیم‌صهیونیستی مخالفند. این گروه‌ها ممکن است در صورت عادی‌سازی روابط، اعتراضات مذهبی را دامن بزنند یا مشروعیت حکومت را تضعیف کنند.جامعه عربستان (به‌ویژه نسل قدیم و میانسال) همچنان به مسأله فلسطین به‌عنوان یک عدالت‌خواهی اسلامی می‌نگرد و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکثر شهروندان سعودی حتی با وجود تبلیغات رسمی، مخالف رابطه با اسرائیل هستند.همزمان، جوانان سعودی، امروز (برخلاف گذشته) از طریق فضای مجازی و رسانه‌های مستقل، بیشتر با تحولات منطقه آشنا هستند. هرگونه عادی‌سازی بدون دستاورد مشخص برای فلسطین، ممکن است اعتراضات خیابانی یا انتقادات گسترده در پی داشته باشد.باید توجه داشت که اگرچه بن‌سلمان قدرت را متمرکز کرده، اما برخی از اعضای خاندان سلطنتی (به‌ویژه نسل قدیم) ممکن است با عادی‌سازی مخالف باشند و این مخالفت می‌تواند به کشمکش‌های پنهان در دربار منجر شود.نباید فراموش کرد که عربستان در گذشته شاهد حملات تروریستی از سوی گروه‌های تندرو (مانند القاعده) بوده است و نزدیکی به رژیم‌صهیونیستی می‌تواند بهانه‌ای برای تجدید فعالیت‌های تروریستی علیه حکومت باشد.