نقش هنر وکالت در اختبار

فخر، جنم و جبروت وکالت در وکالت پایه یک آن خلاصه می‌شود.هر کارآموزی برای رسیدن به جایگاه اخیر باید با گذشتن موفق از دوره ی کارآموزی که با برگزاری آزمون های شفاهی و کتبی همراه است پا به میدان وکالت پایه یک دادگستری بگذارد.صرف نظر از اینکه قانون حاکم در این خصوص ناقص است یعنی نمی‌شود کارآموزی با گذراندن کارآموزی آنی به وکیل پایه یک دادگستری ترفیع یابد بلکه لازم است وکالت دارای درجاتی باشد که گذر از درجه پایین ورسیدن به درجه بالاتر مقید به مدت و برگزاری آزمون و موفقیت شخص در آن باشد. امری که عقلا بر آن اجماع دارند. اما سوال اساسی این است همانطور که در اختبار دروسی که کارآموزان در مقاطع دانشگاهی می آموزند ، البته با نگاه کاربردی به آن آموخته ها در مدت کارآموزی در نهایت بصورت شفاهی و کتبی آزمون می دهند ، آیا اساسا وکالت هنر تلقی می‌گردد یا خیر؟ اگر هنر است و باید احراز شود با چه ابزاری در عالم خارج این هنر قابل سنجش است؟ اگر هنر است علاوه بر دانش ، آیا این هنر نیز در اختبار نزد کارآموزان باید احراز گردد یا خیر؟ در این یادداشت مقرر است به سه سوال فوق پاسخ داده شود.

مقدمتا، بیان می گردد که در مقدمه علم حقوق بحثی  مطرح بود تحت‌ این عنوان که آیا حقوق علم است يا فن(هنر) ؟ پاسخ منطقی به این پرسش آن است که صدالبته حقوق دانش است و آموختنی مانند هر علم دیگر اما به همان میزان فن (هنر) می باشد. بعبارت دیگر این دو همدیگر را پوشش می‌دهند و یکی بدون دیگری فاقد اثر اساسی است.( البته تمامی علوم از قالب مذکور مستثنی نمی باشند) حال اگر زاویه نگاه ما اینچنین باشد وکالت که یکی از حرفه های زائیده حقوق است از مطالب فوق خارج نمی باشد و اگر حرفه ای به این موضوع نگاه شود صدالبته مسئولیت ما مهمتر خواهد بود ، بدین لحاظ که کانون وکلا نهاد مدنی است که دارای شان و منزلت خاصی است .شأن و منزلتی که یک شبه بدست نیامده است بلکه در این راه بزرگانی برای بزرگی نهاد مدنی عمر خویش را گذاشته‌ اند تا اسباب منزلت کانون فراهم گردد و عده ایی جان خویش را.  پس نمی توان به شخصی صرفا عنوان وکیل داد و او را در راهروهای عدلیه رها نمود و یا نسبت به رفتار و اعمال و اقدام او بی تفاوت بود چون بازخورد تمامی آنچه گفته شد به نهاد پیر مدنی کانون باز خواهد گشت و این پسندیده نیست.لذا از این رو کانون ها اعمال مغایر شأن وکالت را ( اگرچه مصداق آن نامعین و سبب نفوذ سلیقه در تعیین مصداق آن می گردد که صائب نیست) تخلف دانسته اند زیرا اثر آن رفتار بر گرده کانون خواهد نشست .

با این توضیح مختصر، معلوم شد که حرفه وکالت هنر است و این هنر در آفرینش دانش با چگونگی فن دفاع و چگونگی تقریر لوایح که هنر است، در عالم خارج نمود پیدا می کند مثل مقام محترم قضایی که هنر او  علاوه بر دانش ایشان، در شیوه دادرسی، شیوه برخورد با ارباب رجوع و نهایتاً در دادنامه ی او نمود می یابد.

 متاسفانه علیرغم هنر بودن وکالت، در اختبار این هنر جایگاهی ندارد و این عيب اساسی است فرض بفرمائید ما به کارآموز وکالت در اختبار پس از گذر از آزمون های شفاهی و کتبی، وکالت پایه یک دادگستری را اعطا می نمائیم،لیکن هيچ جایگاهی برای هنر وکالت، و اینکه آیا آن شخص دارای هنر وکالت است یا خیر و از این قبل ممکن است چه آثار سویی بر نهاد مدنی وکالت داشته باشد، قائل نیستیم اگر آزمون شفاهی و کتبی مهم است هنر وکالت و دیده شدن آن در اختبار بهمان میزان دانش ایشان مهم می باشد .یک واقعیت این است که شخصی ممکن است تحصیلات عالیه حقوق داشته باشد لیکن استاد دانشگاه خوبی باشد( که آن هم هنر است) لکن بهیج وجه یک وکیل خوبی نباشد و چه شخصی از نابلدی این وکیل بیشتر از همه آسیب می بیند؟ پرواضح است نهاد مدنی وکالت پس لازم است هنر وکالت به جد در اختبار دیده شود و بدون تعارف شخصی که فاقد این هنر است را شایسته دریافت پروانه ی وکالت نیست پس احراز هنر وکالت در اختبار امری ضروری است.

با چه ابزاری می توان این هنر را در اختبار احراز نمود؟ کارآموزان وکالت در حوزه وکالت هم کارگاه آموزشی دارند و هم در محکمه به مطالعه پرونده و تهیه گزارش از آن می پردازند . پس موارد موثر در احراز هنر وکالت عبارت اند از :

۱-چگونگی تقریرلوایح  و چگونگی فن بیان او با برگزاری کنفرانس از سوی کارآموز در مدت کارآموزی

۲-رصد پرونده‌های که در طول کارآموزی پذیرفته است از حیث چگونگی آمیزش علم و هنر

۳- گزارش وکیل سرپرست بر احراز هنر وکالت یا عدم احراز آن.

۴- گزارش مقام محترم قضایی که کارآموز نزد آن به تهیه گزارش از پرونده پرداخته از جهت احراز هنر وکالت یا عدم احراز آن

۵- جلب نظر روان پزشک و یا روان شناس از جهت بررسی وضعیت بالینی کارآموز و وجود هنر وکالت یا عدم آن در ایشان

۶-نظر هیئت مدیره کانون پس از بررسی های بالا بعلاوه نظر رئیس کمیسیون کارآموزی در راستای احراز هنر وکالت یا علم آن

نتیجه

وکالت علاوه بر دانش، هنر است وکیل باید هنرمند باشد و هنر او در چگونگی دفاع یعنی فن بیان و چگونگی تقریر لوایح نمود پیدا می کند. هنر وکالت آنقدر مهم است که حتما باید در اختبار دیده شود. آسیب یک وکیل بی هنر، به نهاد مدنی کانون وکلا است. کانونی که به سادگی عزت و آبرویی برای خویش نزد حاکمیت و مردم بدست نیاورده است. مسئولیت پذیری اشخاص  اعلام کننده راجع به وجود یا عدم وجود بودن هنر و وکالت بسیار مهم است و موضوع مهمی است که به سادگی نباید از کنار آن گذشت عدم وجود هنر وکالت نزد کارآموز ممکن است به عدم اعطای پروانه وکالت به او ختم گردد.