چگونه محیطی امن و سازنده براي کودکان ایجاد کنیم؟

داشتن یک محیط امن، سازنده و جذاب، اصل اول تربیت مطلوب و کارآمد است. محیط امن به این معنی است که شما از آرامش بالایی در زمینه تربیت فرزند خود برخوردار باشید و در عین حال کودك بتواند به جستجو در محیط اطراف خود پرداخته و در طول روز با خطر کمترین آسیب به فعالیت ادامه دهد.

اصل اول: آماده کردن یک محیط امن و مورد علاقه براي کودك

• فراهم کردن یک محیط امن براي کودکان کم سن موجب آرامش بیشتر شما در زمینه تربیت فرزندتان و جلوگیري از رفتارهاي نادرست می‌شود. با تغییر و جابجائی وسایل منزل به ویژه وسایلی که می‌توانند به کودك صدمه بزنند، این امکان را به کودك می‌دهید تا در طول روز با امنیت بیشتري سرگرم باشد و شما نیز آسوده‌تر باشید. کودکان نیازمند یک محیط جذاب هستند که فرصت‌هاي لازم را براي جستجو، کشف، تجربه و رشد مهارتهاي آنها فراهم آورد.
• خانه‌اي که پر از اشیاء جالب باشد، کنجکاوي کودك، رشد زبان و تواناییهاي هوشی او را تحریک خواهد کرد. هم‌چنین می‌تواند کودك را سرگرم و فعال نگاه داشته و احتمال بدرفتاري او را کاهش دهد. کودکان به نظارت مناسب نیاز دارند. نظارت مناسب به این معنی است که بدانید کودك کجاست و چه کاري انجام می‌دهد و در زمان‌هاي کوتاه به او سر بزنید.
• کودکان کنجکاو هستند و ممکن است براي ارضاء کنجکاوي خود با خوردن این مواد به خود آسیب برسانند.
• کودکان نیاز به نظارت مناسب دارند، به این معنی که بدانید در هر زمان کودك کجاست و چه کاري انجام می‌دهد.

اصل دوم: ایجاد محیط سازنده براي یادگیري کودك

والدین لازم است در دسترس کودکان باشند. این بدان معنی نیست که همیشه با کودك خود باشیم، بلکه منظور آن است در هنگامی که کودك به کمک، مراقبت یا توجه نیاز دارد، در دسترس او باشید. وقتی کودك نزد شما می‌آید، درصورت امکان کاري را که انجام می‌دهید، کنار گذاشته و زمانی را با او بگذرانید.

ایجاد فرصت‌هایی براي بازي و تجربه کردن، کنجکاوي کودك، رشد زبان و قواي هوشی او را تحریک کرده و می‌تواند کودك را سرگرم و فعال نگه داشته و احتمال بدرفتاري او را کاهش دهد.

همچنین، براي ایجاد فرصت‌هاي مناسب براي بازي سالم می‌توان از اقداماتی ساده چون موارد ذیل استفاده کرد.

• کودکان را تشویق کنید که بعضی چیزها را در محیط اطراف خود آزمایش کنند. مانند، بررسی یک وسیله از کارافتاده یا جستجو در باغچه یا تعمیر یک وسیله با والدین. این کار انگیزه یادگیري در محیط را در کودك تقویت می‌کند.
• گذراندن یک زمان اختصاصی با کودك مانند رفتن به گردش یا سینما، شرکت در بازي‌هاي کودکانه .
• با شناختن استعدادها و توانمنديهاي کودکان می‌توان فعالیت‌هاي متناسب با سن و علاقه آنها را برایشان فراهم کرد و احساس ایمنی، آرامش، مسئولیت‌پذیري، رهبري و اعتماد به نفس را در آنان ایجاد کرد.
• هر قدر تجارب کودك در رابطه با محیط اطرافش بیشتر و با احساس امنیت و آرامش بالاتري همراه باشد، ذهن و فکر او بیشتر رشد کرده و به بلوغ و پختگی نزدیکتر می‌شود و یاد می‌گیرد که به جاي این که به سادگی نظرات دیگران را بپذیرد، خود نیز فکرکرده و تصمیم بگیرد.
• قبول مسئولیت در بعضی فعالیت‌هاي متناسب با سن، به او اعتماد به نفس و مهارت در برنامه‌ریزي را می‌آموزد.

اصل سوم: استفاده از انضباط قاطعانه

بسیاري از والدین به اشتباه براي داشتن قاطعیت در برخورد با فرزندانشان از روشهاي نامناسبی چون داد زدن و تهدید کردن استفاده می کنند.

• انضباط قاطعانه به معناي این است که در رفتار با کودك از شیوه نسبتاً باثباتی استفاده کنید. وقتی در مقابل یک نوع رفتار نامطلوب کودك هر دفعه واکنش متفاوتی داشته باشید مثلاً زمانی نادیده بگیرید و یا حتی تشویق کنید، زمانی دیگر همان را به شدت تنبیه و یا کودك را تهدید کنید کودك گیج می‌شود و نمی‌داند که رفتارش مطلوب است یا نه؟
• هنگام بدرفتاري کودك به سرعت مداخله کنید. گاهی والدین آن قدر صبر می‌کنند که بدرفتاري کودك شدید شد و آن وقت مداخله می‌کنند که معمولاً در این زمان منجر به تنبیه شدید کودك می‌شود.
• به موقع کودکانتان را براي انجام رفتار مناسب آموزش بدهید. رفتار مناسبی را که از کودك خود انتظار دارید به او آموزش دهید و از تشویق براي تقویت آن رفتارها استفاده کنید. با تعیین قوانین در خانه و خارج از خانه و آموزش آن به کودکان، آنان به تدریج کنترل بر رفتارهاي خود را یاد می‌گیرند.

اصل چهارم: انتظارات از خود و کودكمان را واقع‌بینانه کنیم.

• وقتی والدین توقعات زیاد و یا زودتر از زمان لازم انتظار کامل بودن را از کودك خود داشته باشند، در آن صورت مشکلاتی بروز پیدا خواهد کرد. مثلاً والدینی که انتظار دارند کودكشان همیشه مؤدب، مرتب و شاد باشد و با آنها همکاري کند، ممکن است این انتظار برآورده نشود. در این صورت باعث یأس و ناامیدي والدین شده و در رفتار با کودك خود دچار مشکل می‌شوند.
• از کودك خود انتظار نداشته باشید، کامل باشد. همه کودکان اشتباه می‌کنند، اما بیشتر اشتباهات عمدي نیستند. براي والدین مهم است که انتظارات واقع‌بینانه از خود نیز داشته باشند. این نکته که شما می‌خواهید به عنوان یک والد تمام سعی خود را بکنید خوب است. اما تلاش براي یک پدر و مادر کامل و بی‌نقص بودن فقط منجر به احساس ناکامی و بی‌کفایتی می‌شود. به خود خیلی سخت نگیرید.
• اگر می‌خواهید نیازها و انتظارات شخصی شما به عنوان یک بزرگسال برآورده شود، صبور باشید، ثبات داشته باشید و در دسترس کودك‌تان باشید. متناسب با سن و توانش از او انتظار داشته باشید.