مستندنگاری ملی در جشنواره سینماحقیقت

شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت قرار است طی روز‌های آینده، فهرست فیلم‌های منتخب خود را اعلام کند تا یکی از محبوب‌ترین جشنواره‌های سینمایی کشور، روند اجرایی خود را آغاز کند.

 

در این دوره از جشنواره، شرکت‌کنندگان تا پایان شهریورماه فرصت داشتند تا با ثبت‌نام در این رویداد، لینک اثر خود را ارسال کنند. داوران این رویداد، فرصت داشتند تا از ابتدای مهر، فیلم‌های منتخب را برگزینند. جشنواره این دوره که به‌صورت حضوری و آنلاین است، از ۱۸ تا ۲۵ آذرماه برگزار خواهد شد. یکی از تفاوت‌های جشنواره این دوره با ادوار گذشته، تثبیت برخی بخش‌هاست که دیگر به‌عنوان جزئی از این جشنواره محسوب می‌شود.

 

بر همین مبنا، جشنواره سینماحقیقت امسال، در پنج بخش برگزار خواهد شد که شامل مسابقه ملی، مسابقه بین‌الملل، جایزه شهید آوینی، بخش جنبی ملی و بین‌الملل و بزرگداشت است. جشنواره سینماحقیقت از آن جهت مهم است که به‌عنوان مامن فیلمسازان مستند کشور شناخته شده و تراز حرفه‌ای مستندسازان کشور‌ها در گونه‌های مختلف آن محک می‌خورد.

۵ بخش جشنواره سینماحقیقت

در بخش مسابقه ملی، سه نوع فیلم نمایش داده می‌شود: مستند‌های کوتاه‌تر از ۴۰دقیقه، مستند‌های نیمه‌بلند ۴۰ تا ۶۰دقیقه و مستند‌های بلند بیشتر از ۶۰دقیقه. نکته ضروری برای این آثار آن است که تمامی تولیدات باید متعلق به فروردین ۱۴۰۰ به بعد باشند.
در بخش مسابقه بین‌الملل نیز همان شکل فیلم‌هایی که در بخش ملی لحاظ شد، مورد پذیرش قرار گرفته و تاریخ فیلم‌ها باید بعد از ژانویه ۲۰۲۱ به بعد باشد.

جایزه شهید آوینی به فیلم‌های مستند حوزه مقاومت، دفاع‌مقدس و انقلاب اسلامی خواهد پرداخت و داوری برای فیلم‌هایی خواهد بود که زمان تولید آن‌ها از فروردین ۱۴۰۰ به بعد بوده باشد. در این بخش، به سه اثر، تندیس طلایی، نقره‌ای و برنزی شهید آوینی اهدا خواهد شد.

بخش جنبی ملی و بین‌المللی نیز بخش‌های مختلفی دارد. در بخش پرتره، مستند‌های پرتره از چهره‌های علمی، ادبی، سیاسی و هنری ایران و جهان به نمایش گذاشته خواهد شد. همچنین در بخش چشم‌انداز، به سینمای مستند یک کشور پرداخته می‌شود. در بخش نمایش‌های ویژه، مستند‌های برتر ایران و جهان نمایش خواهد داشت. پخش مستند‌های انیمیشن نیز از دیگر آیتم‌های این بخش است. همچنین برگزاری کارگاه‌های تخصصی، برگزاری جلسات ارائه طرح با حضور سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی و بازار بین‌المللی عرضه و تولید فیلم مستند از دیگر بخش‌های جنبی جشنواره سینماحقیقت این دوره خواهد بود. در بخش بزرگداشت، قرار است ضمن مرور آثار دو تن از بزرگان سینمای مستند ایران، از آن‌ها تقدیر به‌عمل‌آید که البته هنوز اسامی این دو چهره سرشناس اعلام رسانه‌ای نشده است.

مستندنگاری ملی در آیینه سینماحقیقت

اما این دوره از جشنواره مستند سینماحقیقت تحت تاثیر مصوبه‌ای است که توسط سازمان سینمایی ارائه شد و مستندسازان از آن استقبال کردند و قرار است در این دوره به شکل ویژه در دستورکار جشنواره قرار گیرد. این مصوبه، دستگاه‌های اجرایی کشور را ملزم به مستندنگاری حرفه‌ای طرح‌های بزرگ و پروژه‌های مهم می‌کند که با استقبال خوب مستندسازان همراه شد و برخی از آن‌ها در اظهارنظر‌های مختلف نسبت به این مصوبه که سال‌ها منتظرش بودند تا روند غیرتخصصی حاکم بر تولید مستندسازی در سازمان‌ها برچیده شود، همراهی نشان دادند.

بر همین اساس در شانزدهمین جشنواره سینمای مستند، با توجه به گفت‌وگویی که با دو صنف (کارگردانان و تهیه‌کنندگان مستند) داشتیم، برای این‌که موضوع مستندنگاری ملی به‌درستی ارائه و از قالب تیتر و یک عنوان کلی مصوبه خارج شود، پنل‌هایی را در جشنواره امسال تعریف خواهیم کرد تا مشخص شود این مستندنگاری ملی یعنی چه؟ و همچنین شفاف شود که چه چیز‌هایی را در بر می‌گیرد و مستندسازان چطور می‌توانند به آن ورود کنند. دراین‌باره از وزارتخانه‌ها نیز افرادی را دعوت می‌کنیم تا ببینیم چطور می‌توان این پروژه‌ها را سهل و کارشناسی‌شده به دست مستندسازان رساند.

برچیدن روند غیرتخصصی حاکم بر تولید مستندسازی در سازمان‌ها

حمیدی‌مقدم درباره آخرین وضعیت اجرای این مصوبه که با استقبال خوب مستندسازان همراه شده بود و برخی از آن‌ها در اظهارنظر‌هایی گفتند این مصوبه چیزی است که سال‌ها منتظرش بودند تا روند غیرتخصصی حاکم بر تولید مستندسازی در سازمان‌ها برچیده شود، بیان کرد: این مسأله در دولت قبل تصویب شد، ولی اجرای آن توسط ارگان‌ها و نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها باید انجام شود تا فیلمسازان خود را در نظر بگیرند و انتخاب کنند. با آمدن دولت سیزدهم، آقای خزاعی در سازمان سینمایی پیگیری‌هایی را انجام دادند و در جلساتی که گذاشتیم موضوع را بررسی کردیم، اما هنوز پروژه‌ای براساس این مصوبه شروع نشده است.

او با اشاره به تغییراتی که در این مدت در هیأت‌مدیره صنوف مستندسازی به وجود آمد، افزود: جلسه‌ای در سازمان سینمایی خواهیم داشت تا افراد جدید و کسانی که در صنوف جامعه مستند حضور دارند در پرتال سازمان سینمایی ثبت شوند و گام بعدی معرفی آن‌ها و پتانسیل‌ها در مستندسازی به وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها است که کار پیچیده‌ای هم خواهد بود، چون در سیستمی که کار‌ها صرفا توسط روابط‌عمومی دنبال می‌شده، مستندنگاری پروژه‌های بزرگ باید به متخصصان سپرده شود و این کار به یک تعامل دوطرفه احتیاج دارد. جامعه مستندساز باید خود را به تعداد زیادی وزارتخانه و نهاد و دستگاه در حوزه‌های مختلف عمرانی و ... معرفی کند و این اتفاق باید در حوزه صنفی و سینمای مستقل دنبال شود.

وی با تاکید بر این‌که مهم‌ترین نکته برای اجرای این مصوبه این است که یک آرشیو و گنجینه از پروژه‌های بزرگ و ملی در سال‌های آینده داشته باشیم، گفت: این اقدام کمک می‌کند تا از آنچه در گذشته اتفاق افتادهمنتفع شویم و نیز بدانیم در آینده چگونه می‌توان کار‌ها را پیش‌برد تا در مستندسازی از اجرای پروژه‌های تبلیغاتی صرف خارج شویم. مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی همچنین یادآور شد: در مصوبه دولت، سازمان سینمایی ناظر بر کار خواهد بود و صرفا یک نگاه بالادستی از طرف دولت دارد تا دوستان مستندساز از صنف و حرفه‌ای‌های خارج از صنف معرفی شوند و اسامی و سابقه کاری‌شان در پرتال سازمان سینمایی قرار گیرد. ممکن است برای برخی این شبهه ایجاد شود که خود سازمان سینمایی یا مرکز گسترش این کار را انجام می‌دهند، اما باید بگویم که اصلا این‌طور نیست. ما صرفا تسهیل‌کننده این ماجرا هستیم تا با ایجاد بستر لازم، دستگاه‌هایی که پروژه‌های ملی دارند بتوانند از میان اعضای مستندساز دارای نظام سینمایی و حرفه‌ای‌های این حوزه افرادی را برای پروژه‌های خود انتخاب کنند. در این بین، تایید کارشناسی آن‌ها برعهده سازمان سینمایی است، ولی درنهایت خود نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها، پیمانکار و درواقع کارگردان خود را انتخاب و معرفی می‌کنند.

حمیدی‌مقدم در پایان گفت: ما تلاش می‌کنیم برای تمام کسانی که در این حوزه فعال هستند عدالت اجتماعی وجود داشته باشد. در این مورد هیچ رتبه یا درجه‌بندی نخواهیم داشت تا بحث‌هایی نظیر رانت و گعده هم به وجود نیاید.

تراز حرفه‌ای مستندسازان کشور‌ها

جشنواره سینماحقیقت که شانزدهمین دوره خود را در پیش دارد از آن جهت در تقویم سینمایی کشور به‌عنوان رویدادی مهم تلقی می‌شود که به‌عنوان مامن فیلمسازان مستند کشور شناخته‌شده و در آن، تراز حرفه‌ای مستندسازان کشور‌ها در گونه‌های مختلف محک خواهد خورد. این رویداد، تنها جشنواره مهم در حوزه مستند است و جایگزینی برای آن وجود ندارد. تلاش مستندسازان برای حضور در این جشنواره هم نشان‌دهنده اهمیت آن است. شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران (سینماحقیقت) به دبیری محمد حمیدی‌مقدم، ۱۸ تا ۲۵ آذرماه ۱۴۰۱ برگزار می‌شود.

بررسی مستندنگاری ملی

محمد حمیدی‌مقدم، مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با توجه به نزدیک‌شدن برگزاری شانزدهمین دوره سینماحقیقت گفت: با توجه به مصوبه جدیدی که درباره فعالیت مستندسازان داشتیم در تلاش هستیم تا در جشنواره سینماحقیقت مستندنگاری ملی را در پنل‌های مختلف جشنواره بررسی کنیم.