«گام» دولت؛ بهبودتولید و مهارتورم

دارنده می‌تواند گواهی را تا زمان سررسید آن نزد خود نگه دارد یا می‌تواند به فروشنده مواد اولیه خود تحویل دهد یا این‌که در بازار سرمایه تنزیل کند. به عبارت دیگر، اوراق گام، ابزار مالی جدید و کارآمدی برای تامین مالی واحد‌های تولیدی بوده و سازوکار آن در عمل امکان تامین مالی زنجیره تولید و همچنین استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه جهت تامین مالی واحدهاست. در واقع بانک مرکزی به منظور کمک به بهبود روش‌های تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی اقدام به راه‌اندازی سامانه گام جهت صدور و مدیریت اوراق گام در بازار پول خواهد کرد.

فواید گواهی اعتبار مولد

یکی از مشکلاتی که در سال‌های اخیر در اقتصاد ایران به‌صورت جدی خود را نشان می‌دهد بحث بدهی‌های متوالی است؛ به این معنا که گاهی دولت به بانکی بدهکار است و بانک نیز به شرکت بدهکار است و همین روند ادامه دارد و زنجیره‌ای از بدهی‌ها تشکیل می‌شود که برای تسویه، نیاز به نقدینگی بالایی وجود دارد که نظام بانکی و بازار سرمایه به‌راحتی نمی‌تواند نقدینگی را در اختیار بدهکاران قرار دهد تا بدهی خود را تسویه کنند.

بر همین اساس، تمام حلقه‌های این زنجیره با مشکل مواجه و بدهی آن‌ها نیز معوق می‌شود و با قرارگرفتن در لیست سیاه، عواقب متعددی برای آن‌ها وجود دارد. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد هر حلقه از حلقه قبلی و بعدی طلبکار بدهکار است و کل زنجیره درگیر این موضوع هستند. از این‌رو اوراقی به نام اوراق گواهی اعتبار مولد یا گام طراحی شد که می‌تواند بخشی از بدهی‌های زنجیرواری که در بخش توزیع در کشور شکل گرفته و آزاردهنده شده است را با هم تسویه‌حساب کند.

روش این اوراق به‌گونه‌ای است که تولیدکنندگان بزرگ مانند صنایع خودروسازی، فولاد و... به زیرمجموعه خود و صنایع پایین‌دستی بدهی‌هایی دارند و برای تسویه این بدهی‌ها اگر قصد استقراض از نظام بانکی را داشته باشند، نظام بانکی منابع لازم را در اختیار ندارد. همچنین صنایع پایین‌دستی نیز بدهکار واحد‌های دیگر است، به همین دلیل این اوراق به‌گونه‌ای تعیین شده تا صنایع بزرگ اوراق بدهی منتشر کنند و در اختیار طلبکاران خود قرار دهند. وقتی اوراقی که ضمانت بانکی دارد به شرکت طلبکار داده می‌شود شرکت طلبکار نیز می‌تواند از این اوراق برای پرداخت بدهی‌های مالیاتی، بدهی به بنگاه‌ها و صنایع پایین‌دستی استفاده کند یا حتی در بورس یا فرابورس به وجه نقد تبدیل کند.

چگونگی کارکرد

سامانه گام سازوکاری فراگیر برای بهره‌مندی عموم واحد‌های تولیدی کوچک و بزرگ در راستای تأمین مالی خواهد بود. از یک‌سو عموم واحد‌های تولیدی که دارای شناسه مالیاتی هستند، به صورت بالقوه عضو سامانه گام خواهند بود و می‌توانند بدون محدودیت پذیرنده اوراق گام باشند. از سوی دیگر عموم واحد‌های تولیدی عضو سامانه گام، مشروط بر آن‌که تأییدیه لازم را از بانک‌های عامل اخذ کنند، می‌توانند از انتشار اوراق گام توسط بانک‌های عامل جهت تأمین مالی خود استفاده کنند.

این سازوکار شامل چهار مرحله اصلی است. در مرحله اول واحد تولیدی خریدار نهاده به‌عنوان واحد تولیدی متعهد از بانک عامل تقاضا می‌کند که نسبت به اعتبارسنجی و تعیین مقدار اعتبار خود جهت صدور اوراق گام توسط بانک عامل، با توجه به وثایق و مدارک مورد نظر اقدام کند. در مرحله دوم واحد تولیدی متعهد (خریدار نهاده)، واحد یا واحد‌های تولیدی متقاضی (فروشنده نهاده) را جهت استفاده از اوراق گام به بانک عامل معرفی می‌کند. در مرحله سوم واحد تولیدی متقاضی از بانک درخواست می‌کند در مقابل دریافت اسناد مطالبات (که نشان‌دهنده طلب قطعی وی از واحد تولیدی متعهد است)، نسبت به صدور اوراق گام و واگذاری آن به وی اقدام کند.

در نهایت در مرحله چهارم بانک عامل براساس اعتبار تاییدشده واحد تولیدی متعهد جهت صدور اوراق گام توسط خود و درخواست واحد تولیدی متقاضی، نسبت به صدور اوراق گام با سررسید مربوط (براساس اسناد مطالبات) اقدام و اوراق گام صادره را در ازای دریافت اسناد مطالبات به واحد تولیدی متقاضی منتقل‌می‌کند.

تغییر قوانین

اوراق گام دارای قوانین مشخصی بود که پس از چند روز جزئیات آن تغییر کرد. ابزار جدید این قابلیت را دارد که از زمان صدور تا زمان سررسید که یک بازه یک تا ۱۲‌ماه را می‌تواند شامل شود، هم توسط بانک‌ها بابت خرید مواد اولیه در زنجیره‌ها به گردش در بیاید و هم این امکان و قابلیت را دارد در هر زمانی که ذی‌نفع اوراق اراده کند، در بازار ثانویه به فروش برسد و تبدیل به وجه نقد شود؛ بنابراین این انعطاف می‌تواند کمک کند هم زنجیره‌های ما بتوانند به سهولت بابت خرید مواد اولیه از این ابزار استفاده کنند، هم ذی‌نفع ابزار در هر زمان که اراده کرد، به منابع نقد از طریق بازار ثانویه و بازار سرمایه دسترسی داشته باشد. علاوه بر این حد اعتباری استفاده از اوراق گام تا ۱۲۰درصد فروش بنگاه در سال گذشته افزایش یافته که در صورت خوش‌حسابی بنگاه این میزان تا ۱۳۰درصد قابل افزایش است.