رسانه‌ها چگونه ملکه را از جنایات انگلیس در طول تاریخ مبرا می‌کنند؟

نظام سلطنت در انگلیس موروثی است و مردم و حتی نمایندگان آنان در تعیین جانشین ملکه یا پادشاه که عالی ترین مقام این کشور است ، نقشی ندارند . مخالفان نظام سلطنت در انگلیس در ارکان سیاسی این کشور جایی ندارد . به همین دلیل 7 نماینده مردم ایرلند شمالی که حاضر نشدند برای ورود به مجلس ، سوگند وفاداری به ملکه یاد کنند از حضور در مجلس قانون گذاری این کشور محروم شدند . البته این طیف در رسانه های این کشور هم جایگاهی ندارند .

پس از پایان عمر ملکه با تماشای شبکه های اپوزیسیون و مهمتر از آن رسانه های انگلیسی می توان وضعیت بریتانیا و نگاه آنها به مردم دنیا و زندگی آنها را به خوبی مشاهده کرد. برنامه « امواج شبهه » امروز با حضور دکتر عابد اکبری ، کارشناس مسائل بین الملل و از فعالین رسانه و دکتر محسن ازک ، پژوهشگر مطالعات راهبردی و کارشناس رسانه و ارتباط تلفنی با مجتبی قاسم زاده ، خبرنگار صدا و سیما در لندن درباره ملکه ای که بود و ملکه که می خواهند بسازند گفتگو کردند. در واقع این برنامه به بهانه درگذشت ملکه ، به رفتار سیاسی و رسانه ای انگلیسی ها می پردازد .

صادقی ، کارشناس مجری : شما رفتار سیاسی و رسانه ای انگلیس در نیم قرن اخیر را چگونه ارزیابی می کنید ؟

اکبری – در بیان کلی می‌توان گفت رفتار رسانه‌ای و سیاسی انگلیسی در طول سال‌های گذشته موفقیت آمیز بود و دستاوردهای بسیار زیادی برای دولت انگلستان به همراه داشت. باید در نظر داشته باشیم یک واقعیتی درباره بریتانیا وجود دارد و یک تصویر از این کشور موجود است که توسط رسانه های وابسته مانند بی‌بی‌سی و صدها رسانه که به صورت زنجیروار از سراسر جهان به آن متصل هستند  و به نوعی با آن ارتباط دارند دیده می‌شود. در واقع تصویری که این رسانه ها از کنش‌های دولت انگلستان به مردم دنیا ارائه کردند ، یک تفاوت ۱۸۰ درجه‌ای با چیزی داشت که در واقعیت رخ داده است ، که این موضوع نقش موثر رسانه ها را در روابط بین الملل نشان می‌دهد.

تصویر سازی رسانه از سه منظر تاثیر گذار است ، نخست تصویری است که دیگران از ما دارند ، دومین بعد ، تصویری است که ما از خودمان برای دیگران می، سازیم و سومین وجه ، تصویرسازی از روابط دوجانبه است. مدتی پیش از سفیر انگلیس در ایران پرسیدند آیا می‌دانید مردم ایران چقدر از انگلیس متنفر هستند ، ایشان پاسخ دادند این تتفر دو سویه است. این جواب در شبکه‌های اجتماعی مورد تمسخر کاربران قرار گرفت‌. زمانی که گذشته روابط ایران و انگلیس را نگاه می‌کنیم روزهای تلخ و تاریک بسیاری را مشاهده می‌کنیم که انگلیسی ها در ایجاد آن ، نقش بسیار مهمی داشتند اما در طول تاریخ ، کنشی از جانب ایران که موجب زنجش و ایجاد تصویر تلخ در ذهن مردم انگلیس شود نمی‌بینیم. همچنین در روزهای آغازین انقلاب اسلامی ، سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن توسط گروه های تروریستی که مورد پشتیبانی دولت بودند  ، اشغال شد. در این رویداد دو نفر از دیپلمات های ایرانی به شهادت می رسند و نقص حقوق دیپلماتیک و خشونت از جانب دولت انگلیس اعمال می شود . رسانه های انگلیسی به وِیژه بی بی سی از این ماجرا تصویری را منتشر کردند که در کنار عدم تصویر سازی رسانه ها در داخل کشور موجب پنهان شدن این حادثه شد به طوری که مردم ایران چیز زیادی از این ماجرا نمی دانند .

***فتنه 88 از نتایج خوی استعماری انگلیس است

صادقی ، کارشناس مجری : آنچه که گویی در نهاد انگلیسی ها ریشه دوانده است ، خوی استعماری است. آنها خیلی تاکید دارند که پهناور بودن قلمرو استعماری خود را به رخ تمام دنیا بکشند .شما این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟

ازک-پس از جنگ جهانی دوم با استقلال یافتن برخی از کشورها ، امپراطوری بریتانیا رو به افول نهاد اما خوی استعمارگری آنها فروکش نکرد اما این روحیه دچار تغییراتی شدبه طوری که از وضعیت خشن به نرم تبدیل شد . درواقع در گذشته خوی استعماری از لوله های توپ کشتی های جهان گشای بریتانیای کبیر بر سر مردم فرود می آمد اما در طی چند دهه اخیر ،این وضعیت را از چارچوب و قواره رسانه های انگلیسی به ویژه بی بی سی می بینیم . یعنی اگر روزگاری آتش سلاح های کشنده گسترش استعمار را آسان می نمود اما امروز رسانه های آنها به توسعه این خوی قدیمی کمک می کنند . ما ایرانیان نتایج تلخ این خوی استعماری را در کودتای 28 مرداد تا فتنه 88  تجربه کرده ایم. در ماه های اخیر می بینیم کوچکترین اعتراض و نارضایتی از سوی مردم ، با رسانه های آنها به یک بحران ملی فراگیر تبدیل می شود .  خاطرات تلخ استعمار انگلیس از استرالیا و آفریقا تا هند و بومیان امریکا ریشه دوانده است و امروز با ابزارهایی مانند رسانه و شبکه های اجتماعی ، استعمار نوین شکل گرفته است.

***نخبگان گاهی دچار خطای شناختی می‌شوند

صادقی ، کارشناس مجری : از نظر شما نقش رسانه ها در ایجاد این حس در ذهن مخاطبان سراسر دنیا که همچنان زیر سلطه انگلیس هستند ، چقدر است ؟

اکبری -  باید بپذیریم که به شیوه عملکرد رسانه های داخلی نقد وارد است چرا که در این زمینه خیلی کم ادبیات تولید کرده ایم و به درستی روشنگری نکرده ایم در عوض دشمن تمام قد در برابر ما ایستاده است و از تمام ابزارها و امکانات خود برای داغ کردن تنور دشمنی بهره می گیرد. متاسفانه برخی از نخبگان در داخل به دلیل این که داده های خود را از یک رسانه معاند یا منابع اطلاعاتی غیر موثق دریافت می کنند یا این که از روی ناآگاهی سخن می گویند ،  در نظام تحلیلی خود دچار خطای شناختی می شود.

*** ملکه مسئول جنایت عراق و افغانستان است

صادقی ، کارشناس مجری : ملکه انگلیس فرمانده تمام نظامیان بریتانیا بوده است و مطمئنا در طی 70سال سلطنت خود جنایتهای بسیاری مرتکب شده است که در تاریخ ثبت شده است. رسانه های این کشور تلاش می کنند چه ملکه ای را به نمایش بگذارند ؟

ازک- ملکه دارای شخصیت حقوقی و حقیقی است. درباره وجه حقیقی این شخصیت نمی توان اظهار نظر کرد چرا که هیچ کس شناخت کافی از او ندارد اما در جایگاه حقوقی دارای اختیاراتی از جمله فرماندهی کل نظامیان انگلیس ، ریاست کلیساهای این کشور ، تنفیذ و عزل نخست وزیر ، حق انحلال پارلمان ، اختیار جنگ و صلح و ده ها امتیاز دیگر است . برخی از رسانه های انگلیس از جمله بی بی سی تلاش می کنند با پررنگ کردن ویژگی های خوب شخصیت حقیقی ملکه ، بر جنایت های او در جایگاه حقوقی سرپوش بگذارند .

در سال 2003 انگلیس به عنوان یکی از متحدین امریکا  ، به بهانه وجود سلاح های کشتار جمعی به عراق حمله کرد. در پی این جنگ جنایت های بزرگی رخ داد ، بسیاری از زنان و کودکان کشته شدند و  خیلی از خانه ها ویران شد و تعداد زیادی از مردم عراق آواره شدند  اما هیچ گاه سلاحی پیدا نشد. همچنین حمله انگلیس و امریکا به افغانستان برای سرکوب تروریست‌ها آثار و ویرانی های بیشماری به جای گذاشت و هزاران نفر را از خانه خود آواره کرد . آیا می توان گفت ملکه انگلیس در برابر این جنایات مسئولیتی ندارد ؟ آیا می توان ادعا کرد او مسئولیت فرماندهی کل قوای نظامی خود را به دیگری سپرده است . این جریان یک جنگ رسانه ای و تبلیغاتی پرحجم برای منزه کردن ملکه از جنایاتی است که با دستور یا با سکوت او رخ داده بود . آیا انسان عاقلی می تواند بپذیرد که ملکه با این میزان از اختیار و قدرت قانونی در مجلس و دولت ، هیچ ارتباطی با خشونت ها و جنایت های انگلیس ندارد . به عنوان مثال ، بی بی سی در یک گزارش ملکه را چنان توصیف کرده بود که گویی هرچه داشته است برای کشورهای مستضعف دنیا وقف کرده است.

***چالش‌های انگلیس خود را نشان می‎دهد

صادقی ، کارشناس مجری : از نظر شما رسانه های انگلیسی چگونه مشکلات موجود در این کشور از جمله ناکامی در مدیریت شیوع کرونا را می پوشانند ؟

قاسم زاده -  نظام انگلیس به واسطه روحیه استعمار و استثمارگری با تصاحب ثروت و منابع غنی کشورها بستر مناسبی برای زندگی نخبگان فراهم و از تجربیات آنها استفاده کرده است . از سوی دیگر با بهره گیری از قدرت نرم مانند ترویج زبان انگلیسی و در اختیار گرفتن رسانه های متعدد ، توانسته قدرت خود را افزایش دهد اما به تدریج با افزایش آگاهی و مقاومت مردم ، مانند هر امپراطوری دیگری رو به افول گذاشت .

آثار استعمارگری انگلیس در گذشته ایران به روشنی مشخص است . تاریخ نشان می دهد که این قدرت چگونه سال‌ها منابع نفتی ایران را به یغما برد و زمانی که دولت نفت را ملی اعلام کردند ، با کودتا و به قدرت رساندن فرد دست نشانده و مطیع خود از این پیروزی جلوگیری کرد. البته جز ایران که تن به این استعمار نداد ،  برخی از کشورهای مشترک المنافع که نظام انگلیس در گذشته با زور و قدرت سلاح بر آنها چیره شده بود ، زیر سلطه بودن را برنتافتند و از سلطنت انگلیس خارج شدند . در سال های اخیر عدم بهره مندی انگلیس از منابع ارزان و رایگان کشورهایی چون ایران و کشورهای مشترک المنافع جدا شده ، موجب شد که شرایط اقتصادی مانند گذشته مطلوب نباشد و می بینیم که مشکلات این جامعه از ده ها سال پیش بروز کرده است و هرسال هم تشدید شده است .

***سرپوش گذاشتن بر ناکامی ها با هیاهوی رسانه ای

قاسم زاده - انگلیس با 67 میلیون جمعیت ، ششمین اقتصاد بزرگ دنیاست اما در یک برهه زمانی از همه گیری کرونا ، پس از امریکا بیشترین جانباختگان این ویروس را به خود اختصاص داده بود. درحال حاضر بر اساس مرکز ملی آمار این کشور ، نسبت مبتلایان به جمعیت کل در رتبه هفتم و نسبت جانباختگان در رتبه ششم جهان قرار دارد اما با قدرت نرم و توان رسانه ای که آن را به خوبی حفظ کرده است ، بر این ناکامی به خوبی سرپوش گذاشته است و اجازه نمی دهد مردم کشور به آن فکر کنند . روش رسانه ها این است که کوچکترین موفقیت به دست آمده را آنچنان پرهیاهو و پررنگ مطرح می کنند که ناکامی ها زیر آن مدفون می شود.

***کاهش محبوبیت ملکه در سال‌های اخیر

صادقی ، کارشناس مجری : تصویری که رسانه های انگلیس از ملکه برای دنیا ارائه می دهند ، چگونه است ؟

قاسم زاده -  در این کشور بر اساس تازه ترین نظرسنجی ها ، محبوبیت و هواداری از نظام سلطنت و ملکه به پایین تر میزان از سال 1993 رسیده است . درواقع با توجه به این که سلطنت منابع ارزان گذشته را در اختیار ندارد و نمی تواند سطح زندگی مردم را ارتقا دهد و بحران انرژی که حاصل تحریم نفت و گاز روسیه توسط غربی هاست جدی شده است ، مشکلات بیش از پیش خود را نشان می دهد و از سوی دیگر مردم هم از چالش ها آگاه شده‌اند و به سلطنت اعتمادی ندارند.

تمام رسانه های انگلیس از زمانی که خبر درگذشت ملکه اعلام شد بدون درنگ برنامه های جاری خود را متوقف کردند و شبکه های رادیویی ، تلویزیونی و شبکه های اجتماعی آنها به این موضوع و مسائل پیرون آن پرداختند و هیچ صدایی از کسانی که مخالف سلطنت هستند پخش نشد و شبکه های اجتماعی کامنت های خود را بستند ، این در حالی است که انگلیس به کشورهای دیگر معترض است که چرا صدای مخالف را خاموش می کنید. با وجود مشکلات و بحران اقتصادی در جهان ، جشن 70 سالگی سلطنت ملکه برگزار شد و هیچ خبری از معترضان منتشر نشد. بنابراین رسانه های غربی تلاش می کنند با یک صدایی ، مشکلات را مخفی کنند .

***انگلیس برای مدیریت کشور دست به دامان امریکا می‌شود

صادقی ، کارشناس مجری :  شما فکر می کنید با درگذشت ملکه سیاست های انگلیس تغییر خواهد کرد یا روند گذشته ادامه خواهد یافت و شرایط اقتصادی چگونه خواهد بود ؟

اکبری – نمی توان تفاوت زیادی برای سلطنت و وضعیت انگلیس قائل شد. باید توجه داشته باشیم که  برگزیت به عنوان یک راه حل مطرح شد اما در جریان مذاکرات پارلمان پس از این انتخابات که می توان آن را مهندسی شده دانست ، یک نماینده مخالف تهدید به قتل می شود . دواقع این موضوع نشان می دهد که ملکه و افراد اطراف او برای پیشبرد اهداف خود دست به هر کاری می زنند.  پس از برگزیت انگلیسی ها به همراهی امریکا به عنوان بلوک اقتصادی جدید امیدوار بودند اما بایدن دست رد به سینه آنها زد . بنابراین انگلیس که زمانی می توانست از لندن دستور صادر کند و یک فرماندار در دهلی یا آفریقای جنوبی را عزل کند ، امروز باید دست به دامان امریکا شود تا بتواند شرایط سخت اقتصادی جدید را مدیریت کند.

برنامه «امواج شبهه» که گفتگوی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های معاند فارسی‌زبان است و  به بررسی چگونگی آفند و پدافند رسانه ای می پردازد، روزهای یكشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می شود . کارشناسان در این قسمت راهبردهای رسانه‌های معاند در مدیریت تصویر نهاد ولایت فقیه را مورد بررسی قرار دادند.

گفتنی است دکترعلیرضا داودی سردبیری، سیده فاطمه شعار تهیه کنندگی و نویسندگی و شیماقلی هماهنگی برنامه را برعهده دارند . همچنین مصطفی صادقی به عنوان کارشناس مجری و فاطمه عبدالوند به عنوان آیتم ساز در این برنامه حضور دارند.