نظم جدید جهان بر پایه نیمه‌هادی‌ها

پس از ساخت یک لایه ترانزیستور، بسیاری از لایه‌های دیگر در بالا قرار می‌گیرند. تراشه‌های نیمه‌هادی آسمانخراش‌ها بی‌نهایت کوچک است. هرچه تعداد لایه‌ها بیشتر باشد، تراشه پیچیده‌تر و قدرتمندتر است. پیشرفته‌ترین آنها نزدیک به 200لایه دارد و همه آنها باید با دقت نانومتری هماهنگ شود. برخی از این لایه‌ها فقط یک اتم نازک هستند اما شاید درست‌تر باشد که بگوییم مانند چاپ نور است.
تراشه‌ها خلاقیت‌های عجیبی در دنیای تولید است. اگر موشک‌ها - و علم موشک - جست‌وجوی انسان برای بی‌نهایت بزرگ را نشان می‌دهد، تراشه‌ها به ما چیزی را نشان می‌دهد که بلز پاسکال آن را «پرتگاه نیستی» می‌نامد، کوچک ناپدید‌شدنی. در واقع این کوچک ناپدید‌شدنی با وجود این‌که شاید با چشم عادی به‌خوبی دیده نشود بسیاری از اوقات سرنوشت بسیاری از ما را تعیین می‌کند یا حداقل به آن جهت می‌دهد. 
تراشه‌ها نزدیک به نور خالص و یک سرمایه خالص است. با تراشه‌ها می‌توانید در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنید و فناوری‌هایی را ایجاد کنید که هیچ‌کس نمی‌تواند با آنها رقابت کند و اما در حالی‌که سیلیکون به‌وفور در دسترس است، تراشه‌های پیشرفته موجود نیست. برای این‌که یک شرکت بتواند در لبه مرزهای تکنولوژیک زنده بماند، به سرمایه و استعداد روزافزون نیاز دارد. تعداد کمی از شرکت‌ها می‌تواند با این سرعت حرکت کند، بنابراین جای تعجب نیست که تهیه بهترین تراشه‌ها دشوار شده است، زیرا تنها سه شرکت می‌تواند بازار را در مورد این تراشه‌ها یاری کند. 
در چند ماه گذشته گزارش‌هایی مبنی بر رقابت چین با پیشرو در صنعت تولید نیمه‌رسانا یعنی شرکت تایوان، منتشر شده است. پس از این‌که واشنگتن از دسترسی هواوی به قطعات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آمریکایی خودداری کرد، اطمینان از این‌که چین دیگر به تولیدکنندگان تراشه در خارج از کشور وابسته نیست، به اولویت پکن تبدیل شد. بسیاری از این موارد کاملا محرمانه باقی‌مانده است اما گزارش نادری از Nikkei Asia در سال 2021 به جزئیات ایجاد گروهی از صاحبان صنعت و مقامات سیاسی در چین پرداخت که مأموریت آنها بررسی همه اجزای مورد نیاز برای توسعه ظرفیت‌های نیمه‌هادی بومی و ایجاد یک شبکه جدید از دوپلگانگرهای تکنولوژیکی بود.
تجهیزات میکرو‌الکترونیک شانگهای، تحت کنترل شهرداری شانگهای، به‌عنوان یک قهرمان ملی در‌نظر گرفته می‌شود که ممکن است روزی با سازندگان ماشین‌های لیتوگرافی ASML، شرکت هلندی که مسئول نوآوری در پرتوهای فرابنفش است، رقابت کند. 
یکی از کارشناسان داخلی این فناوری را نوعی «جادوی سیاه» می‌نامد. چین برای کشف اسرار این صنعت تلاش کرده و در زمینه‌های مختلف پیشرفت خیره‌کننده‌ای داشته است؛ فناوری‌های حافظه یانگ‌تسه تراشه‌های حافظه ۱۲۸ لایه‌ای را در ووهان تولید می‌کند و گفته می‌شود که به معرفی یک تراشه ۱۹۲ لایه به نام «هیمالیا» نزدیک است. رقابت آنها با یک تراشه 176 لایه‌ای است که توسط سازنده آمریکایی Micron در سال گذشته معرفی شد.
زمانی که جنگ در اوکراین شروع شد، یکی از اهداف اروپا و ایالات متحده این بود که روسیه را از دسترسی به تراشه‌هایی که برای ساخت هواپیما و موشک نیاز دارد و به مدرن شدن اقتصاد می‌انجامد، محروم کنند. پیوستن تایوان به تحریم‌ها حیاتی بود که این کار نیز انجام شد. چین به سرعت به یک تامین‌کننده جایگزین برای روسیه تبدیل شد اما چین هنوز قادر به تولید پیشرفته‌ترین تراشه‌ها نیست. پیام غرب واضح بود: اگر چین به تایوان حمله می‌کرد، به همین ترتیب از دسترسی به نیمه‌رساناها محروم می‌شد و عواقب آن ممکن است برای اقتصادی با چنین اشتهای هولناکی برای تراشه‌ها فاجعه‌بار باشد.
یکی از عوارض آشکار این است که تراشه‌های پیشرفته عمدتا در تایوان تولید می‌شود. بایدن بسته صنعتی را با هدف بازگرداندن کارخانه‌های نیمه‌هادی به ایالات متحده اعلام کرده است اما پولی که برای تحقق این امر اختصاص داده شده است، ناکافی به‌نظر می‌رسد. جنگ در تایوان ممکن است همه و نه فقط چین را از آخرین نسل تراشه‌ها محروم کند و باعث رکود صنعتی در سراسر جهان شود. ممکن است حتی با شنیدن این خبر بخواهید شروع به احتکار تلفن‌های هوشمند کنید. 
دو تحلیلگر ژئوپلتیک سال گذشته استدلال کردند که بهترین راه برای جلوگیری از تهاجم چین به تایوان این است که دولت این کشور از قبل اعلام کند که صنعت نیمه‌هادی تایوان در لحظات اولیه تهاجم نابود خواهد شد.
از اوکراین گرفته تا تایوان، اکنون دو سطح مختلف درگیری وجود دارد؛ در یک طرف، جنگ در خیابان اتفاق می‌افتد و از سوی دیگر، مبارزه برای کنترل آسمانخراش‌های پنهان شده در تراشه‌های بسیار ریزی که در تایوان تولید می‌شود. با وجود تمام تراژدی‌های انسانی مورد اول یعنی جنگ در اوکراین، نمی‌توانم این اعتقادم را پنهان کنم که آینده نظم جهانی توسط دومی یعنی سرنوشت تراشه‌ها در تایوان و چین تعیین خواهد شد. به‌هر حال این دومی است که تصمیم می‌گیرد چه سلاح‌هایی را می‌توانید در نبردهایی که در دنیای انسانی اتفاق می‌افتد همراه داشته باشید. نباید فراموش کرد که پکن در چند سال گذشته با سیاست‌های حمایتی که سیل سرمایه‌های خصوصی را به همراه داشته است، تلاش‌های خود را برای ساخت تراشه افزایش داده است. اما انباشت بدهی شرکت تراشه‌های دولتی Tsinghua Unigroup نشان می‌دهد که به‌رغم رشد اخیر و توسعه فناوری در یکی دیگر از غول‌های تراشه چینی، شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌رسانا، چگونه سیستم مستعد هدر رفتن است. با این حال، SMIC15 سال طول کشید تا به جایی که TSMC10 سال پیش بود، برسد. فعلا چین به تجهیزات پیشرفته دسترسی زیادی ندارد چرا که داشتن دانش مهندسی زمان زیادی می برد.

منبع: ضمیمه کلیک روزنامه جام‌جم