موسولینی‌زدگی ونیز با رویای عبور از کن؟

این دوره فستیوال ونیز، ایرانی‌ترین دوره‌اش را سپری می‌کند. سینماگران ایرانی امسال حضوری پررنگ در فستیوالی دارند که سال‌هاست زیر سایه جشنواره کن دست و پا می‌زند.

برلین تقریبا با دنیا تکلیفش را روشن کرده است. برلین‌نشینان بار‌ها به‌صورت رسمی اعلام کرده بودند که سیاست برایشان اصل و عامل وصل است، اما کن تلاش می‌کرد همچنان با شعار کشف ایده‌های تازه به کارش ادامه دهد که این فستیوال هم چند سال است (و خصوصا دوره پشت سر) علنا و صریحا، سیاست‌ورزی را بر سینه‌فیلی و هنر ترجیح داد.
اما ونیز در مقام قدیمی‌ترین جشنواره اروپایی حکایتی دیگر داشت. این جشنواره با هیاهوی کمتر، رویکرد‌های انساندوستانه را مثلا شعار فعالیت‌هایش قرار داده بود و در همین زمینه هم جایزه بزرگ نقدی ۵۰هزار دلاری را به برگزیده این گرایش اهدا می‌کرده است.
ونیز از آنجا سعی داشت تا تابلوی سیاست‌بازی و حزب‌گرایی را بالا نبرد که بک‌گراندی نفرت‌انگیز را یدک می‌کشید.
این جشنواره طی ۱۰سال اول برپایی‌اش به برگزیدگان خود جام موسولینی اهدا می‌کرد، تندیسی که در اواخر جنگ دوم جهانی به شیر طلایی تبدیل شد، ولی همچنان بی‌اعتباری اندیشه‌های فاشیستی بر این مجسمه سایه انداخته بود تا آنجا که تا دوره‌های بعد، اغلب فیلمسازان رغبتی به شرکت در ونیز نشان نمی‌دادند.
ونیز امسال به تبعیت از جایزه بازیگری‌اش تحت عنوان «جام‌روباه» حیله‌گرایانه جلو آمد. چنین به نظر می‌رسد که دیگر برای ونیز هم مانند کن، لذت سینما و درک هنری اولویت چندم تلقی می‌شود و در پس اهداف دیپلماتیک و سازوکار حزبی مورد اهتمام این رویداد است. نمونه برجسته این رفتار حزب‌گرایانه، اعلام نام فیلم جعفرپناهی (بدون طی مراسم ساختاری جشنواره) برای بخش مسابقه بود، اما چندی نپایید که با انتشار بقیه اسامی فیلم‌های پذیرفته‌شده بخش رقابتی، عملکرد غیردموکراتیک این فستیوال بیش از پیش برملا شد.
حضور فیلم‌های بدون پروانه نمایش از یک سو و تعلق این آثار به فیلمسازانی که تمایلی افراطی به جریانی خاص داشتند از سوی دیگر نشان می‌دهد ونیز بیش از یک جشنواره در تکاپوی تاثیرگذاری است. بعید است کسی تعظیم یکی از فیلمسازان حاضر در ونیز به وزیر خارجه دولت قبل را فراموش کرده باشد، همچنان‌که اهدای سیمرغ جشنواره فجر از سوی فیلمساز دیگری به رئیس جمهور قبل نیز از حافظه جمعی هیچ‌کس پاک‌شدنی نیست.
حالا ونیز برای ماندن و بودن در خدمت سیاسیون، به شکل عریانی به نوع کارکرد دوران بی‌حیثیتی موسولینی بازگشته است و....
در پایان می‌ماند این پرسش جدی؛ آیا حضور فیلمسازانی که آثارشان را به جشنواره فیلم فجر ندادند، در بخش مسابقه فستیوال ونیز اتفاقی است؟