سریال ۳۰۰ قسمتی سوجان گوشه‌ای از رشادت گیلانی‌هاست

استانی که هنوز صدای میرزای کوچک‌ خان و ایستادگی جنگلی‌ها در برابر متجاوزان خارجی در میان درختانش شنیده می‌شود و گرمی صدای خوانندگان و هنرمندانش از جغرافیای غرب آسیا گذشته است. گیلان سرزمین هنر و ذوق و شعر است.

لالایی‌های زنانش، صدای آواز چوپانانش، طلوع رنگین‌کمان بر آسمانش و بوی خوب خیسی درختانش هر آدمی را هنرمند می‌سازد. در این شماره از قاب کوچک سراغ محمدباقر باقرزاده، مدیرکل صداوسیمای مرکز گیلان رفتیم و با او در مورد هنر و صداوسیمای این استان گفت‌وگو کردیم.

چرا اسم شبکه گیلان، «باران» گذاشته شده؟

گیلان پرباران‌ترین استان ایران است. باران همزاد گیلان و نماد سرزندگی و طراوت است. «باران و وارش» در تاریخ و ادبیات گیلان ریشه‌ای عمیق دارد و فرهنگ گیلان آمیخته با طبیعت کم‌نظیر و رویایی گیلان است. اسم شبکه تلویزیونی گیلان، باران است چون باران، نام آشناترین واژه در گیلان همیشه سبز است.

از سوی دیگر سابقه تاریخی گیلان به 3000سال پیش و به تمدن‌های مهمی چون مارلیک و املش برمی‌گردد. تاریخ پر از افتخارات مهم ازجمله فتح بغداد را دارد. گیلان رنگارنگ و با اقوام کهن و گویش‌های مختلف است، واقعیت این است که در گیلان، تاریخ و فرهنگ و طبیعت، برادران خونی و همزادی هستند که قرن‌ها در گیلان، کنار هم به‌خوبی زیسته‌اند و چه زیباست نام شبکه گیلان، باران باشد. شبکه گیلان، شبکه فرهنگ و طبیعت است.

یکی از اهداف مراکز صداوسیما حفظ و اشاعه فرهنگی بومی و ترویج زبان مادری به‌خصوص زبان بومی است. برای این موضوع چه کردید؟

پاسداشت و حفظ فرهنگ و زبان و گویش گیلان همواره از اولویت‌های شبکه باران و صداوسیمای مرکز گیلان است. تفاخر به داشته‌های فرهنگی و نگاهداشت زبان مادری گیلان که یکی از شیرین‌ترین و آهنگین‌ترین گویش‌ها و زبان‌های زیرمجموعه فارسی سترگ و نام‌آور است، از اولویت‌های شبکه باران محسوب می‌شود. در این شبکه تلاش می‌کنیم قاب شبکه، قابی گیلانی و مشحون از نمادها و داده‌های فرهنگی گیلان زمین باشد. موسیقی گیلانی، لباس‌های محلی، آداب و رسوم، زبان گیلکی و شعب متنوع و متکثر آن، معماری سنتی گیل و دیلم و تالش، طبیعت پرتلالو و درخشان گیلان و هرآنچه سازنده شاکله بومی و محلی گیلان محسوب می‌شود، از اولویت‌ها و ارکان سازنده تولید برنامه در شبکه باران است. حضور مردم گیلان در برنامه‌ها، به بهانه‌های مختلف در ساختارهای گوناگون، روح غالب صحنه‌پردازی و دکوراسیون شبکه، ساختار موسیقیایی شبکه و در کل مزه و طعم گیلانی داشتن شبکه باران، اولویت نخست صداوسیمای مرکز گیلان است.

در شبکه باران علاوه بر برنامه‌های سیما، حتی در برنامه‌های خبری هم تلاش می‌شود، زبان و لهجه‌های مختلف گیلان به بهانه انتشار خبر که یکی از پرمخاطب‌ترین محصولات رسانه‌ای است به مردم بیشتر معرفی شود و با تولید گزارش‌های متنوع خبری از جای‌جای گیلان، تنوع جغرافیایی و فرهنگی گیلان به مخاطب سختگیر و فرهیخته گیلان شناسانده شود.

از سوی دیگر شبکه باران تلاش می‌کند با افزایش تعاملات برنامه‌سازی با دیگر شبکه‌ها و نیز حضور پررنگ در شبکه‌های سراسری و شبکه شما، نماینده فرهنگ، تاریخ، زبان و داشته‌های فرهنگی گیلان نزد افکار عمومی کشور و جهان باشد.

گیلان در این دو سال به‌شدت با کرونا درگیر بوده. کرونا چه تاثیری روی تولیدات شما گذاشته؟

استان گیلان در کنار قم یکی از دو استانی بود که زودتر از دیگر مناطق کشور و متاسفانه بسیار شدیدتر درگیر بحران مهلک کرونا شد. از دوم اسفند98 که برای اولین‌بار شناسایی مواردی از بیماری کرونا در گیلان رسما خبری شد تا امروز همه‌جانبه درگیر کرونا بود و متاسفانه تعداد زیادی از مردم گیلان، بر اثر این بیماری بی‌رحم و چند چهره، جان عزیزشان را از دست دادند. نخستین شهید مدافع سلامت یعنی پرستار نرجس خانعلی‌زاده از گیلان بود. به همین منظور صداوسیمای مرکز گیلان از همان ابتدا برای کمک به مهار و مدیریت بیماری کرونا جانانه وارد میدان شد.

همکاران مرکز گیلان تلاش کردند حول محورهایی چون اطلاع‌رسانی و آموزش درخصوص اصل بیماری کرونا را در راس برنامه‌سازی‌های خود داشته باشند و همچنان دارند. استفاده از قالب‌های مختلف برنامه‌سازی اعم از انواع محصولات خبری، برنامه‌ها و آثار نمایشی، برنامه‌های گفت‌وگو محور و... از رویکردهای اصلی شبکه باران در این مدت بوده است. به‌طور مثال شبکه باران بین مراکز استان‌ها با آغاز ساخت «ابر می‌بارد» سازنده اولین سریال با موضوع کرونا و مدافعان سلامت در بین استان‌هاست.

شما در پوشش اخبار کرونا هم پیشرو بودید وگزارش‌های میدانی زیادی گرفتید. این اتفاق چطور رقم خورد؟

معاونت خبر گیلان در تولید گزارش‌های میدانی از مراکز درمانی و نشان دادن رشادت‌های کادر بهداشت و درمان، نخستین واحد در بین مراکز استانی بود که وارد بخش آی‌سی‌یو شد و با تولید اولین گزارش از بیماران کرونایی بدحال بستری در بیمارستان‌ها، در این زمینه صف‌شکن بود. نباید فراموش کرد که در روزهای اول شیوع کرونا نه کسی به‌درستی می‌دانست این بیماری چیست و نه کسی به‌خوبی از راه‌های مقابله با آن خبر داشت و حتی متاسفانه وسایل و امکانات اولیه مقابله با کرونا خصوصا ماسک و گان برای ورود به مراکز درمانی در اختیار همکاران خبرنگار و گزارشگر نبود.

متاسفانه صداوسیمای مرکز گیلان در دو سال گذشته چند نفر از همکاران خود را به علت ابتلا به کرونا از دست داده است که ازجمله می‌توان خبرنگاران شهرستان‌های لاهیجان و تالش را نام برد که حین انجام وظایف خبری به این بیماری مهلک دچار شدند. همچنین تعداد زیادی از همکاران هم حین کار دچار بیماری شدند که الحمدلله به‌رغم تحمل سختی‌های فراوان بیماری با سلامت به آغوش خانواده برگشتند.

گیلان را خیلی‌ها با محیط‌زیست زیبایش می‌شناسند؛ البته مشکلاتی هم دارد و اخیرا هم بحث تالاب انزلی مطرح شد. مرکز صدا و سیما کجای حفظ محیط‌زیست است؟

معضل بزرگ انباشت زباله در تمام شهرهای گیلان، خصوصا در رشت و منطقه سراوان که در دل جنگل‌های ارزشمند منطقه قرار دارد، نبود و کمبود سامانه‌های دفع فاضلاب و تصفیه بهداشتی آن در تمام شهرستان‌های گیلان و ورود پساب‌ها و فاضلاب‌های شهری و گاه صنعتی و بیمارستانی به رودخانه‌ها و دریای خزر، تعرض به عرصه‌های منابع طبیعی و اراضی کشاورزی و تغییر کاربری زمین‌ها که منجر به پدیده‌های نامیمونی چون کوه‌خواری، جنگل‌خواری و دریاخواری در گیلان شده، برداشت غیراصولی شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها، کاهش شدید عمق تالاب انزلی به‌علت ورود رسوبات و فاضلاب‌های شهری به آن، آتش‌سوزی‌های متعددی که گاه در عرصه‌های جنگلی و منابع طبیعی روی‌می‌دهد و ده‌ها معضل زیست‌محیطی کوچک و بزرگ دیگر، آسیب‌های فراروی محیط‌زیست گیلان است که زادبوم کم‌نظیر گیلان را شکننده و بیمار کرده است. در وصف این مشکل همین بس که دو رودخانه زرجوب و گوهررود رشت که روزگاری نه چندان دور از زیباترین رودخانه‌های شمال ایران بودند، امروزه به یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان بدل شده‌اند که هیچ‌گونه حیاتی در آنها وجود ندارد. صداوسیمای مرکز گیلان تلاش می‌کند حفظ محیط‌زیست را به مطالبه‌ای مردمی بدل کند که هم مردم و هم مسوولان خود را در قبال این مطالبه بزرگ پاسخگو بدانند.

شنیدیم اولین سریال 300 قسمتی را قرار است گیلانی‌ها بسازند؟

بلی این سریال قرار است با محوریت یک زن، راوی وقایع تاریخ معاصر باشد. تمام 300 قسمت زحمت همکاران ما در استان است و فکر کنم به ذائقه مردم ما هم بنشیند. تلاش کردیم جایگاه زن ایرانی و رشادت زن ایرانی را در حوادث مختلف روایت کنیم و مطمئن هستیم 300قسمت بخش کوچکی از رشادت زنان گیلانی در تاریخ معاصر است که به تصویر کشیده خواهد شد.

تاریخچه صداوسیمای گیلان

اندیشه ایجاد رادیو در ایران به حدود سال ۱۳۱۳هجری شمسی برمی‌گردد و اولین فرستنده رادیویی در سال ۱۳۲۶ راه‌اندازی شد و مرکز گیلان از جمله قدیمی‌ترین مراکز رادیویی کشور است که اکنون «صدای جمهوری اسلامی ایران، مرکز گیلان» نامیده می‌شود.

این مرکز فعالیت خود را با تاسیس رادیو در سال 4 اردیبهشت 1334 شمسی با نصب فرستنده‌هایی به قدرت ۷۵وات در اداره پست و تلگراف آغاز کرد. ابتدا برنامه روزانه خود را روی موج متوسط در دو بخش از ساعت 9 تا 12:30  و از ساعت 16:00 تا 21 پخش می‌کرد.

با گسترش دامنه فعالیت رادیو و به دنبال آن بهره‌گیری از هنرمندان موسیقی و تئاتر گیلان اواخر سال ۱۳۳۷ با افزایش قدرت فرستنده به مناطق دیگری از شهرستان رشت و حومه در پوشش رادیویی این فرستنده قرار گرفتند، از آنجا که قدرت آن فرستنده بسیار کم بود سال ۱۳۴۶ فرستنده آزادگان با قدرت ۱۰۰کیلووات اصلی 10کیلووات رزرو راه‌اندازی شد. 

سال ۱۳۶5 برای سیگنال‌رسانی بهتر به تمامی نقاط استان، ایستگاه پرقدرت کیاشهر با دو فرستنده پرقدرت برای پخش شبکه اول رادیویی و دو فرستنده برای پخش شبکه دوم رادیویی و همچنین دو فرستنده نیز برای پخش برنامه برون‌مرزی (گرجی- تالشی) نصب و راه‌اندازی شد و با راه‌اندازی شبکه استانی صدای مرکز گیلان در 5 اردیبهشت 1375 برنامه‌های محلی از هنگام اذان صبح شروع و تا ساعت ۲۴ پخش می‌شد که با توجه به توانایی‌های ارزشمند همکاران رادیو و هنرمندان گیلانی با موافقت و حمایت مدیران ارشد سازمان صداوسیما از ابتدای آذرماه ۱۳۹۱، شبکه استانی صدای مرکز گیلان ۲۴ساعته شد.

فرستنده تلویزیون مرکز گیلان سال 1349 با همکاری مهندسان فرانسوی برای پخش برنامه‌های شبکه اول با قدرت 2 کیلووات راه‌اندازی شد که علاوه بر گیلان، مازندران و حتی گرگان را هم پوشش می‌داد.

بعدها با توجه به گستردگی کار فرستنده‌ها و نصب فرستنده‌های جدید از مرکز گیلان جدا شدند. آنتن فرستنده تلویزیونی گیلان با ۳۲۳ متر ارتفاع، بلندترین آنتن تلویزیونی ایران است که در روستای ساحلی زیباکنار قد برافراشته و با قدرت ۲۰کیلووات انرژی و ۲۸۰۰کیلووات تشعشع قادر است صدا و تصویر گیلان را به همه روستاها و شهرهای استان از دامنه شمالی البرز تا ماسه‌زارهای کرانه جنوبی دریای خزر برساند.

ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم