ناشناخته ای به نام گردشگری رویداد

جشن‌هایی مثل جشن نوروز، شب یلدا یا چله و جشن سده، مراسم و آیین‌هایی مثل چک چک در یزد، آیین عروسی پیرشالیار، جشنواره‌های میوه مثل انار، مراسم دف نوازان ایران زمین در سنندج به عنوان خاستگاه دف جهان، روز بزرگداشت حافظ و سعدی و فردوسی، مراسم و آیین‌های متنوع و تاریخی ایام ماه محرم در ایران و صدها مناسبت دیگر در ایران وجود دارد که ظرفیت جذب گردشگر خارجی و داخلی را دارند، اما این فرصت‌های طلایی برای گردشگری رویداد در ایران، مورد توجه قرار نگرفته و برای آنها بسته‌های خاص گردشگری در تورهای داخلی و خارجی تعریف نشده است.
در دستور کار است!
درواقع برنامه توسعه گردشگری در ایران تاکنون بر مبنای اولویت‌های تاریخی و فرهنگی بوده و گردشگری زیارتی، سلامت و طبیعت گردی هم تازه راه اندازی شده و هنوز در ابتدای راه هستند. دراین میان مدل‌های جدید گردشگری همچون گردشگری رویداد در افقی دور و مبهم قرار دارند که برای رسیدن به آنها ظاهرا راه درازی پیش روی داریم. البته مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، از ورود وزارتخانه متبوعش به این نوع گردشگری خبر می‌دهد و به جام‌جم می‌گوید: مدیریت رویداد در دستور کار وزارت گردشگری است و اطلس گردشگری رویداد به صورت تقویم برای 31 استان در 12 ماه سال آماده شده و در اختیار آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی قرار گرفته است.
برنامه ریزی برای 20 سال دیگر
محمد ابراهیم لاریجانی با بیان این که برخی رویدادها همانند جشنواره گلاب کاشان، جشنواره اقوام گلستان و حتی نمایشگاه‌های کتاب و قرآن، هنوز جزو رویدادهای نوپا به حساب می‌آیند، می‌افزاید: حقیقت آن است که رویدادهای تازه همانند گرامیداشت شمس در شهر خوی چند سالی است که به اجرا در می‌آید، اما هنوز استانداردها و کیفیت لازم برای برگزاری سفرهای رویدادمحور به ویژه در جذب گردشگر خارجی وجود ندارد و باید این رویداد 20 سال برگزار شود تا توان جذب گردشگر را پیدا کند.
ما تنهاییم
مدیرکل دفتر بازاریابی و تبلیغات وزارت میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به این که نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی همچون بنیادهای حافظ، رودکی، فردوسی و سعدی، امکانات لازم برای تبلیغ این شخصیت‌ها در سایر کشورها را در اختیار دارند، می‌گوید: در ابتدا باید تبلیغ لازم در خصوص شاعران پارسی گوی و مشاهیر و همچنین اجرای سنت‌های خاص صورت بگیرد و در مرحله بعدی وزارت گردشگری، جاذبه‌های رویدادمحور را در دستور کار قرار دهد.
لاریجانی با تاکید بر این که 54 نهاد فرهنگی، دولتی و حاکمیتی در زمینه معرفی مشاهیر و رویدادهای ایران، وظایف قانونی دارند، با گلایه می‌گوید که وزارت گردشگری متاسفانه در مسیر معرفی ایران دست تنها مانده، در حالی که نهادهای فرهنگی در این زمینه باید هم افزایی داشته باشند و وظایف خود را طبق شرح وظایفشان در زمینه تبلیغات و معرفی به انجام برسانند.
همچنان غریبیم
این که دنیا هنوز هم ایران را بخوبی نمی‌شناسد؛ فرهنگ و تاریخ و جاذبه‌های گردشگری اش را، نکته مهمی است که لاریجانی هم روی آن دست می‌گذارد و می‌گوید: هنوز بسیاری از حقایق درباره ظرفیت‌های پزشکی و درمانی ایران، گردشگری سلامت، ورزشی و صنعتی و مفاخرمان، ناشناخته مانده و این در حالی است که منابع صدا و سیما و وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی، نفت، امور خارجه و وزارت بهداشت و درمان در پیشبرد جریان اطلاع رسانی قابل توجه است و وظایف قانونی هم آنها را به سمت اطلاع رسانی این فرصت‌ها سوق می‌دهد.
هم ما برویم، هم آنها بیایند
این کارشناس مسؤول در عین حال مشکلی نمی‌بیند ایرانیان در رویدادهای گردشگری کشورهای همسایه شرکت کنند و پول هایشان را به آن سوی مرزهایمان ببرند، چراکه به عقیده او همسایه ایم و اشتراکات فرهنگی زیادی داریم و این که فقط گردشگر ورودی داشته باشیم، تفکر اشتباهی است، اما تاکید می‌کند جریان توسعه گردشگری باید دو سویه باشد و ما هم بتوانیم مسافر جذب کنیم.
میان ماه من تا ماه آنها
زمانی که صحبت از مغفول ماندن استراتژی برای گردشگری رویداد می‌شود، گزینه‌های زیادی برای نمونه روی میز قرار می‌گیرد. یکی از شبیه ترین آنها به الگوی گردشگری رویداد قونیه، آرامگاه شمس تبریزی در خوی است که به نظر می‌رسد ظرفیت‌های قابل توجهی برای جذب گردشگر دارد، اما آیا این ظرفیت‌های بالقوه، در مدیریت بالادستی مورد توجه قرارگرفته است؟ مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی در گفت‌وگو با جام‌جم، معتقد است مقایسه این دو سایت تاریخی با یکدیگر درست نیست،
چرا که سال هاست قونیه به عنوان مقصد گردشگری برای جهان شناخته شده و برنامه‌های آن متناسب با شرایط اجتماعی و تاریخی کشور ترکیه است و این در حالی است که مدیریت جذب گردشگر در آرامگاه شمس باید بر مبنای فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی باشد؛ امری که باعث می‌شود نتوانیم به اندازه و به سرعت ترک‌ها توجه گردشگران را به خوی جلب کنیم.
جلیل جباری البته تاکید می‌کند بیکار ننشسته اند و بر همین اساس و تاکنون موفق به برگزاری سه دوره همایش علمی شمس و اجرای مراسم آیینی همزمان با روز ملی شمس در هفتم مهرماه شده‌اند، که همین برنامه‌ها موفق به جذب هنرمندان و گروه‌های علاقه مند شده و شهر خوی و این سایت تاریخی را از ناشناختگی بیرون آورده است.
گام‌های خوبی برداشته ایم
مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان غربی با اشاره به این که تا شش سال پیش آرامگاه شمس مورد توجه نبوده است می‌گوید: نتایج توجه به گردشگری رویداد محور در آرامگاه شمس سبب شده که همزمان با برگزاری این مراسم‌ها علاقه مندان از آن استقبال کنند و ضریب اشغال مراکز اقامتی خوی به 100 درصد برسد.
لاریجانی با تاکید بر این که توسعه زیر ساخت گردشگری در خوی از دو سال قبل مورد توجه دولت قرار گرفته، یادآور می‌شود که اجرای طراحی مجموعه یادمان شمس، توسط پروفسور اردلان معمار مطرح ایرانی و پیشرفت فیزیکی 40 درصدی ساخت گالری، فضای پژوهشی و خدماتی این مجموعه حکایت از هدفگذاری برای رسیدن به گردشگری رویداد در خصوص آرامگاه شمس دارد.
بی برنامه، بی‌اعتبار
نکته مهم این که سفر رئیس جمهور به آذربایجان غربی،اعتبار 20 میلیارد تومانی را در سال 98- 97 برای راه اندازی مجموعه یادمان شمس به همراه داشت، اما به گفته مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان غربی از این اعتبار تاکنون تنها سه میلیارد و 700 میلیون تومان ابلاغ شده است.
نگاهی واقع بینانه به همین مستندات، گواهی بر آن است که اقداماتی که تاکنون در این عرصه صورت گرفته، تناسبی با جریان پرسرعت گردشگری رویداد محور ندارد و هنوز فاصله برای رسیدن به الگوهای موجود در جهان، از زمین تا آسمان است تا آنجا که می‌توان مدعی شد گردشگری ایران سهمی ناچیز از درآمد سالانه 400 میلیون دلاری گردشگری رویداد در جهان را به خود اختصاص داده است.
به این ترتیب دنیایی از رازها و ناشناخته‌های آیین ها، آداب و رسوم و رویدادهای بزرگ کشورمان در آرزوی دیده شدن مانده اند؛ رویدادهایی اصیل که می‌توانند مقاصدی داغ و پرطرفدار برای گردشگران جهان باشند.

شهرزاد باباعلی پور

ایران