دانستنی‌هایی درباره التهاب حاد پانکراس

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، پانکراتیت حاد به التهاب ناگهانی پانکراس (لوزالمعده) گفته می‌شود.

به طور معمول، پس از بهبود التهاب حاد پانکراس، این عضو بدن انسان عملکرد کامل و عادی خود را از سر می‌گیرد. این شرایط بیشتر افرادی که در بازه سنی ۵۰ تا ۷۰ سال قرار دارند را درگیر می‌کند.

افرادی که از شرایط سلامت خوبی برخوردار هستند نیز می‌توانند یک دوره پانکراتیت حاد را تجربه کنند. با این وجود، پانکراتیت حاد بیشتر در افرادی مبتلا به برخی بیماری‌ها که آن‌ها را مستعد ابتلا به التهاب پانکراس می‌کند، شایع است.

سنگ‌های کیسه صفرا که از رسوبات مواد معدنی در کیسه صفرا شکل می‌گیرند، شایع‌ترین عامل خطرآفرین برای پانکراتیت حاد هستند.

مصرف نوشیدنی‌های الکلی عامل مهم دیگری است که می‌تواند به پانکراتیت حاد منجر شود. عادات غذایی بد نیز می‌توانند در بروز پانکراتیت حاد نقش داشته باشند.

پانکراتیت حاد چیست؟

پانکراتیت به التهاب پانکراس گفته می‌شود. پانکراس غده‌ای است که در قسمت بالایی شکم، پشت معده قرار دارد.

پانکراس وظیفه تولید آنزیم‌هایی را بر عهده دارد که به فرآیند گوارش کمک می‌کنند و همچنین هورمون‌ هایی را تولید می‌کند که به تنظیم سطوح گلوکز (قند) خون کمک می‌کنند.

دو نوع پانکراتیت وجود دارند:

پانکراتیت حاد که به صورت ناگهانی شکل می‌گیرد و برای چند روز ادامه دارد و پانکراتیت مزمن که به تدریج شکل گرفته و می‌تواند برای بیش از شش ماه نیز ادامه داشته باشد.

پانکراتیت حاد می‌تواند دارای شدت‌های مختلف خفیف، متوسط یا شدید باشد. این دسته بندی به آثاری که پانکراتیت بر عملکرد اندام‌های دیگر بدن دارد و همچنین عوارض ناشی از آن بستگی دارد.

به طور کلی، زمانی که شدت التهاب پانکراس خفیف یا متوسط است، بیمار با پیامد‌هایی مرگبار مواجه نیست، اما در موارد التهاب جدی و شدید خطر مرگ بیمار نیز افزایش می‌یابد.

از دلایل اصلی پانکراتیت حاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سنگ‌های کیسه صفرا: این شرایط سهمی تقریبا ۴۰ درصدی از موارد پانکراتیت را به خود اختصاص داده است.

اگرچه دقیقا مشخص نیست چگونه رخ می‌دهد، به نظر می‌رسد سنگ‌ها موجب بروز انسداد در مجرای پانکراس شده و این شرایط به فعال شدن فرآیندی آنزیمی در پانکراس منجر می‌شود که تخریب بافت اندام را در پی دارد.

مصرف نوشیدنی‌های الکلی: مصرف الکل سهمی تقریبا ۳۰ درصدی از موارد پانکراتیت حاد را به خود اختصاص داده است.

مصرف منظم الکل، حتی اگر میزان مصرف متوسط باشد، می‌تواند به بروز پانکراتیت حاد و در نهایت به پانکراتیت مزمن منجر شود.

عوامل دیگر: یک جهش ژنتیکی در ژن کاتیونیک تریپسینوژن شناسایی شده بود که موجب در ۸۰ درصد افراد دارای آن می‌شود.

همچنین، افرادی که عمل کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک را انجام می‌دهند ممکن است پانکراتیت حاد را به عنوان یک عارضه تجربه کنند.

علائم پانکراتیت حاد

علامت بارز پانکراتیت حاد درد در ناحیه شکم است. این نشانه در بیش از ۹۵ درصد موارد دیده می‌شود. شدت درد می‌تواند از متوسط تا شدید متغیر باشد و همانند ورود و خروج یک خنجر به بدن احساس می‌شود. ثابت باقی ماندن تنها روشی است که اندکی به تسکین درد کمک می‌کند. این درد به صورت ناگهانی و یکباره شکل می‌گیرد.

حالت تهوع و استفراغ از نشانه‌های دیگری هستند که در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد پانکراتیت حاد دیده می‌شوند.

در ابتدا، فرد ممکن است مواد غذایی مصرفی را باز گرداند و پس از آن، صفرا یا آب خارج می‌شود. احساس کشیدگی در ناحیه شکم و تب نیز از دیگر علائم شایع در پانکراتیت حاد هستند.

در برخی موارد، علائمی دیگری از جمله نارسایی تنفسی، نارسایی کلیوی، نارسایی قلبی، فشار خون پایین، و اختلالات روانی نیز دیده می‌شوند.

در مورد پانکراتیت خفیف، درد از شدت کمتری برخوردار بوده و علائم دیگر ممکن است مشهود نباشند.

درمان

به طور معمول، پانکراتیت حاد در بیمارستان درمان می‌شود. ابتدا، بیمار باید برای حداقل یک یا دو روز روزه بگیرد.

زمانی که التهاب فروکش کرد، یک رژیم غذایی مایع و سپس یک رژیم غذایی حاوی غذا‌های نرم آغاز می‌شود. دارو‌های مسکن برای تسکین درد و تزریق سرم برای پیشگیری از کم آبی بدن بیمار انجام می‌شود.

پس از درمان اولیه، بیمار روش درمان خاص دیگری را با توجه به دلایل بروز پانکراتیت دنبال خواهد کرد. این ممکن است شامل عمل جراحی برای رفع انسداد مجاری صفرا، جراحی کیسه صفرا، جراحی پانکراس یا درمان اعتیاد به الکل باشد.

دنبال کردن یک رژیم غذایی کم چرب و سرشار از مایعات پس از بهبود بیمار اهمیت دارد. همچنین، پرهیز از الکل و استفاده از تنباکو ضروری است.

پیش بینی احتمال تجربه دوباره پانکراتیت به شدت دوره بیماری بستگی دارد. چشم انداز برای بیمارانی که بیش از ۶۰ سال سن دارند، یا با مشکلات سلامت دیگر مواجه هستند، چاق هستند، دارای علائم هیپوولمی (کم حجمی خون)، سندرم پاسخ التهابی سیستمیک، افیوژن پلورال (تراوش جنبی) هستند یا نشانه‌های تغییر در وضعیت روانی خود را نشان می‌دهند، کمتر امیدوارکننده است.