اسارت در 20 میلی‌متر

بیشتر از نصف ایران از اول این هفته بارانی بود، ارتفاعات حتی روی برف و تگرگ هم دیدند، چشم‌اندازها مه‌آلود شده بود و طبیعت حسابی شسته شد؛ یک پاییز درست‌وحسابی، همان که دلمان می‌خواهد. به روایت رئیس سازمان امداد و نجات هلال احمر در16 استانی که باران خودی نشان داد و ابرهای باران‌زا در آنها به رقص درآمدند، اما 753 نفر نیازمند امداد شدند، کسانی در37‌شهر، جایی در آذربایجان‌غربی، البرز، اصفهان، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، زنجان، سمنان، کردستان، کرمانشاه، قزوین، قم، لرستان، مرکزی و همدان. مشکل، سیل و آبگرفتگی بود و موضوع، فعالیت 67 تیم امدادی برای نجات در سیل مانده‌ها و تخلیه آب از 105 خانه.
این هفته خاطره سیل فروردین داشت زنده می‌شد و باران هرچه تندتر می‌بارید ذهن‌ها بیشتر می‌رفت به آن سمت. شهرستان‌های سیل خیز و زخم خورده که جای خود داشت، حتی در تهران نیز می‌شد هراس از سیل را دید وقتی جوی‌های آب بالا آمد، وقتی خیابان‌ها رودخانه‌ای کم‌عمق شدند، وقتی اتوبان‌ها میزبان دریاچه‌هایی کوچک و پرتعداد شدند و وقتی زیر خیلی از پل‌های بزرگ بتونی جولانگاه آب بود و بس.
غفلت یا غافلگیری؟
خدا را شکر که همه‌اش خیالات و کج‌روی‌های ذهن بدبین بود، خدا را شکر که در تهران، در پایتختی که رود دره‌ها محاصره‌اش کرده‌اند و ظرفیت زیادی برای وقوع بحران دارد باران زیبا و لطیف پاییزی با این که ملغمه‌ای از دلشوره‌ها و نگرانی‌ها را رقم زد ولی خسارت جدی به بار نیاورد. خسارت اما با این که جدی و جانی نبود، ولی بارش تقریبا یک ساعت و نیمه دوشنبه به اذعان رئیس مرکز فرماندهی و کنترل هوشمند ترافیک پلیس راهور فاتب منجر به آبگرفتگی‌های شدید معابر شد.
عصر دوشنبه چند بزرگراه مهم و چند راه اصلی درتهران حسابی گره خورد که ریشه‌اش همین آبگرفتگی‌ها بود، جاهایی همچون بزرگراه شیخ فضل‌ا... نوری تقاطع تیموری، خیابان قزوین تقاطع امامزاده معصوم، سه راه آذری، میدان آزادی ابتدای جاده مخصوص، جاده مخصوص پل بزرگراه شهید همدانی، فتح پل ـ کفش ملی، همت ـ جنت‌آباد و خیابان امام خمینی تقاطع رودکی.
به این اسامی البته باید اتوبان‌های باقری تقاطع فرجام، اتوبان امام علی(ع) بعد از اتوبان آزادگان و اتوبان شهید محلاتی حوالی پل روگذر آهنگ را هم اضافه کرد که گرچه درخبرها حرفی از آنها نبود، ولی شاهدان عینی از دریاچه‌هایی می‌گویند که در این معابر شکل گرفت و قطاری از خودروهای گرفتار در آب به راه‌ انداخت. باران که می‌آید تهران این شکلی می‌شود و برخی نقاطش ونیز ثانی است اگر بیراه نگوییم. مردم حتی دوشنبه شب به شوخی می‌گفتند اینجا قایق لازم است و بلم، نه این چهارچرخه‌ها که آب می‌تواند سردست بلندشان کند. با این حال مسؤولان شهری به غیر از شخص شهردارکه آن هم توییتری از مردم عذرخواست، دیگران عذر نخواستند ولی عذر آوردند، آن‌قدر که می‌شد حس کرد مدیریت شهری نه غافلگیر شده و نه غفلت کرده، بلکه همه چیز تحت کنترل بوده است.
ایرادات تهران و ماجرای آبگرفتگی
آماری در دست است که می‌گوید روز شنبه در تهران 16 میلی‌متر باران بارید در حالی که دو شب پیش در ایستگاه هواشناسی مهرآباد این عدد 19 میلی‌متر و در ایستگاه شمیرانات 24 میلی‌متر بوده است. منبع این آمار که اصغرعطایی، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران است برای این که به مردم نشان دهد این حجم از بارش چقدر بزرگ است به خبرگزاری‌ها گفته سیلی که بهار امسال باعث وقوع سیل شد 30 میلی‌متر بود که در20 دقیقه بارید، ولی بارش دوشنبه شب 20میلی‌متری بود که در عرض یک ساعت و نیم بارید. او می‌گفت این باران تبدیل به سیل نشد چون تدابیر لازم اندیشیده شده بود و همه نقاطی که پیش از این دچار آبگرفتگی می‌شدند کاملا زیر نظر بودند طوری که هرجایی را که پلیس به عنوان نقطه آب گرفته معرفی می‌کرد ماموران شهرداری به سراغش می‌رفتند. عطایی حتی از پمپ‌های مکنده بسیار قوی اسم برد که آب را از نقاط آب‌گرفته به‌سرعت تخلیه می‌کرد. البته با این که روایت این مقام مسؤول شهری با آنچه مردم دیدند و لمس کردند متفاوت بود، ولی اذعان او و شهردار تهران به وجود برخی مشکلات، مرهمی است بر درد کهنه مواجهه با پس‌لرزه‌های باران. عطایی-که مدیرکل خدمات شهری است-قبول دارد نقاطی مثل میدان آزادی یا یادگار امام، ورودی تیموری یا بزرگراه امام علی(ع) نیازمند کار عمرانی و اقدامات زیربنایی بوده و هراقدامی که غیر از این برایشان انجام شود تصمیمی مقطعی است. پیروز حناچی، شهردار تهران نیز که از مردم به خاطر بروز مشکلات عذر خواست به وجود برخی موانع و زوائد در کانال‌های آب و ضرورت انجام برخی اصلاحات هندسی اذعان کرد که وقتی کنار گفته‌های عطایی قرار داده می‌شود یعنی تهران، پایتخت، این کلانشهر به‌ظاهر بی عیب و نقص، کم مشکل ندارد و باران می‌تواند تهدیدش کند.

زباله نریزید

بارش در تهران و آبگرفتگی معابر این شهر و بعد هم ترافیک تمام نشدنی و کلافگی‌های ممتدش را از هر زاویه که نگاه کنیم زیبایی باران را زهر می‌کند، اما جوی‌های بالا زده و نهرهایی که روزهای بارانی آب لجن قی می‌کنند را اگر دقیق نگاه کنیم ردپای خودمان را خواهیم دید، سایه‌ای از آدم‌هایی که جوی‌های آب و کانال‌ها را زباله‌دانی می‌دانند و زباله را هرچه باشد در آنها رها می‌کنند و می‌روند.
صحنه‌ها بعد از بارش باران و طغیان جوی‌های آب غمبار است و کثیف، پر است از زباله‌های بی‌صاحب کف خیابان‌ها و معابر که آمارهای مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران وحشتناک‌ترش می‌کند. به گفته عطایی، در شهر تهران ده هزار کیلومتر شبکه فرعی انهاری-یعنی همان جوی‌های موجود در کوچه و پس‌کوچه‌ها-وجود دارد که روزانه هزار تن زباله از آنها خارج می‌شود، همچنین 530 کیلومتر کانال زیرزمینی که هر روز 500 تن لجن و زباله از آنها بیرون کشیده می‌شود.

تهران نیازمند سدهای کوچک

رضا کرمی/ رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران
آنچه تهران را هنگام وقوع سیل تهدید می‌کند ۱۳ رود دره موجود دراستان است و هنگام وقوع بارش، رود دره‌ها مقدار زیادی آب را به‌سرعت وارد تهران می‌کنند. البته ایستگاه‌های هواشناسی مستقر در رود دره‌ها می‌توانند مقدار سیلی را که قرار است وارد استان شود، تعیین و به نهادهای ذی‌ربط گزارش دهند. همچنین با لایروبی کانال‌های آب قادر هستیم تا حدی از خسارات احتمالی بکاهیم، اما اینها کفایت نمی‌کند. ما موافق ایجاد سدهای کوچک در اطراف تهران هستیم، چراکه با وجود این سدها سرعت ورود آب به داخل شهر کاهش می‌یابد و در نهایت روان‌آب‌ها با سرعت کمی از شهر خارج می‌شوند. به همین دلیل یکی از برنامه‌های بلند‌مدت ما ایجاد سدهای کوچک در رود دره‌هاست که البته بودجه سنگینی را طلب می‌کند و درحال حاضر برای این بخش بودجه نداریم./ باشگاه خبرنگاران

مریم خباز

جامعه