واردات خودروهای هیبریدی با تعرفه صفر؛ اقدامی سراسر ضرر

طرح ساماندهی صنعت خودرو در تاریخ 28/۰۳/98 در صحن مجلس شورای اسلامی تصویب شد. شورای نگهبان در تاریخ 28/۰۴/98 با اشاره به ایراداتی به برخی مواد این طرح، آن را به مجلس بازگرداند و کمیسیون صنایع ایرادات را رفع کرد.
مجلس نیز در تاریخ 27/۰۵/98 با رفع ایرادات در صحن علنی، آن را مجدد به شورای نگهبان ارسال کرد و در تاریخ 06/۰۶/98 سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد این طرح به‌طور کامل به تأیید اعضای شورای نگهبان نرسید و ایراداتی داشت که باید پس از رفع آنها، از سوی مجلس دوباره اعلام نظر شود.
طرح ساماندهی صنعت خودرو که قرار است به‌عنوان یک بستر قانونی در این صنعت، تحولی در خودروسازی کشور ایجاد کند، لازم است طرحی جامع و با کمترین نواقص باشد. بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد باوجود نکات مثبت موجود در طرح فوق، ایراداتی اساسی نیز وجود دارد که کم‌توجهی به آنها ممکن است چالش‌های جدی برای کشور در سال‌های آتی ایجاد کند. در این نوشته به برخی ایرادات این طرح در زمینه واردات خودروهای هیبریدی با تعرفه صفر می‌پردازیم.
واردات به بهانه حمایت از محیط‌زیست؛ اقدامی نسنجیده
در ماده چهارم این طرح آمده است: واردات خودروهای سواری تمام برقی و ترکیبی (هیبریدی) تا زمان تولید آنها در داخل از پرداخت حقوق ورودی معاف است. دولت موظف است زمینه تولید داخل خودروهای مذکور را ظرف مدت پنج سال فراهم کند. هزینه‌های مالی ناشی از اجرای این ماده از محل درآمدهای ناشی از اجرای حکم تبصره ذیل ماده 3 این قانون تأمین می‌‌شود.
درخصوص خودروهای هیبریدی و محیط‌زیست دو نکته مهم وجود دارد. نکته اول: با توجه به این‌که یکی از دلایل حمایت از این ماده، کاهش آلودگی هوا و کاهش مصرف سوخت ناشی از توسعه خودروهای هیبریدی مطرح‌ شده، گفتنی است این نوع خودروها از نظر تولید آلاینده‌ها و مصرف سوخت تفاوت چندانی با خودروهای با سوخت فسیلی نخواهند داشت. با توجه به هزینه بسیار پایین بنزین و گازوئیل و هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری قطعات برقی در ایران، مالکان خودروهای هیبریدی ترجیح می‌دهند از بنزین استفاده کنند و از این‌رو خودروهای هیبریدی همان کارکرد خودروهای بنزینی و گازوئیلی را خواهند داشت؛ بنابراین معافیت این خودروها از حقوق ورودی به‌منظور بهره‌مندی از مزایای زیست‌محیطی و کاهش آلودگی امری بی‌نتیجه و غیرمستدل است که به شکست می‌انجامد.
نکته دوم: خودروهای هیبریدی باتری دارند. باتری‌ها از فلزاتی مانند نیکل، کبالت و لیتیوم ساخته شده‌اند که فرآیند استخراج این فلزات آسیب‌های بسیاری برای محیط‌زیست دارد؛ بنابراین خودروهای هیبریدی برخلاف آنچه برخی متصورند علاوه بر این‌که تفاوت چندانی در انتشار آلاینده‌ها با خودروهای عادی ندارند برای طبیعت مضر نیز هستند.
واردات خودروهای هیبریدی؛ ارزبری قابل‌توجه ولی بی‌نتیجه
ازجمله آسیب‌های دیگر واردات این خودروهای ارزبری قابل‌توجه است. متوسط قیمت هر خودروی هیبریدی و برقی حدود 30 هزار دلار است که این میزان بیش از 15 برابر ارز موردنیاز برای تولید هر خودروی داخلی است. در شرایطی که تأمین ارز برای مواد اولیه واحدهای تولیدی با مشکل روبه‌روست، دریافت نکردن حقوق ورودی از خودروهای هیبریدی و برقی، زمینه را برای تسهیل واردات و ارزبری قابل‌توجه ناشی از آن فراهم می‌کند. گفتنی است دولت سال 97 با توجه به ارزبری بالای واردات خودروهای سواری معمولی، قانون ممنوعیت واردات خودروها را وضع کرده بود. حال جای تعجب است که چرا مجلس می‌خواهد اقدامی دقیقاً خلاف سیاست‌های قبلی انجام دهد.

مهدی درفکی

کارشناس اقتصادی