زیبا ببینیم!

آدم را بگذارند سینه دیوار و ماشه را بچکانند، راحت‌تر است تا بگویند دو کتاب برای معرفی انتخاب کن! ظلمی است ناگفتنی! مثل زندگی است! ای داد... تا بیایی حساب کار دستت بیاید، می‌گویند ارجعی! بفرمایید بیرون! ای‌بابا! می‌مانی حیران... هر طرفش را که بگیری از ده طرف دیگر در می‌رود؛ زندگی را می‌گویم و انتخاب دو کتاب را! لشکر ادبیات کلاسیک فارسی را نگاه! همه در اوج! اصل جنس! ملکوت اعلاء! ادبیات اروپا و آمریکای جنوبی هم! غول‌های روس را بگو! عالیجناب داستایوفسکی نشسته بر صدر؛ چهره دژم، خاموش... خوب که نگاه کنی برق چشم‌هاش را می‌بینی که از میان تاریکی زل زده است به تو! جرأت داری انتخابت از کتاب‌های او نباشد! اوه اوه! پناه بر روح شرقی‌ام، پریشان و آواره، میان خدا و شیطان... آدمی که خیالش از خودش تخت می‌شود، توهم برش می‌دارد و شروع می‌کند به گند زدن به دنیا! شوپنهاور می‌گفت آدمی نوسانی است بین دو بی نهایت؛ بی نهایت خیر و بی‌نهایت شر... پیرمرد بداخم، خوب پنبه توهم انسان‌ها را زد! نشان داد اصل و اساس زندگی رنج است و هنر تنها راه نجات! آمده‌ای خوش بگذرانی؟! ترتیبت داده است پیشاپیش! بی‌سروصدا، خیلی تمیز! اصلا همین خوب است، همین پریشانی و رنج و اندوه انسانی و راه علاجش؛ «در باب حکمت زندگی» از شوپنهاور... حال آدم را بدجوری می‌گیرد و خوب می‌کند! پارادوکسی بی نقص!
از بچگی حیران بودم که چرا میان آواز پرندگان صدای کلاغ را دوست دارم! یا غریو غمگنانه شیپور تعزیه را! درک نمی‌کردم چرا از بین دوچیز، یکی زرق و برق دار و دیگری کهنه‌نما و تیره رنگ، دومی را انتخاب می‌کنم! کُمیت فهم این نگاه و شیوه زندگی بدجوری لنگ می‌زد و نمی‌توانستم نظم و نسخ ذهنی به آن بدهم... پارسال رسیدم به کتاب «وابی سابی»... رسیدم که نه، او به من رسید، مثل آبی که دنبال تشنه می‌گردد... نظامی زیباشناختی درباره آنچه اقتضای روان شرقی من بود؛ ظریف و زیبا و قدرتمند... وابی‌سابی درباره چگونه زیبا دیدن است، درباره زیبایی و زوال، وقتی که رگه‌ای از مرگ را در آن تشخیص می‌دهی... انگار این ذات زندگی و آدمیزاد است که فروپاشی زیبایی را در چرخه‌ای مدام درک کند... وابی سابی یاد می‌دهد که نقص و ناکاملی و تیرگی وکهنگی و اندوه عین زیبایی است؛ «دقیقا در مورد تعادل ظریف میان لذتی است که از چیزها می‌بریم و لذتی که از خلاص‌شدن از دست چیزها نصیب مان می‌شود»... انسجامی شگفت‌انگیز در عین تضاد...
کتاب «در باب حکمت زندگی» از آرتور شوپنهاور را نشر نیلوفر و کتاب «وابی سابی» اثر دکتر سید آیت حسینی را نشر پرنده چاپ کرده‌است.

شیما آشتیانی

روزنامه‌نگار