کارستانی برای یک قهرمان

. ناجوانمردانه از این حیث که خواننده در این کتاب سراسر رشادت و جوانمردی دیگر دقتی به فرم و ساختار نمی‌کند، بلکه محو ابهت چهره سردار سلگی می‌شود در حالی که اگر نبود فرم و ساختار موفق این کتاب، شاید رشادت‌ها و دلاورمردی‌های سلگی و همرزمانش دیده نمی‌شد و این‌طور در کانون توجه قرار نمی‌گرفت.
منظورم از «این کتاب» همان کتاب «آب هرگز نمی‌میرد» است. اثری که شاید بتوان آن را یکی از قدرتمندترین آثار مستندنگاری سال‌های اخیر در حوزه جنگ دانست؛ اثری که به غایت اصول فنی و تکنیکی در آن رعایت شده و خواننده سطر به سطر در کلاس درس تاریخ شفاهی حمید حسام به‌واسطه این کتاب شرکت کرده است. حسام در این کتاب به عنوان یک تدوین‌کننده خاطرات راوی حضور ندارد، بلکه خواننده در جای جای متن ردپای نویسنده را می‌بیند و حضور او را لمس می‌کند و این همان کار بزرگی است که حمید حسام در خلق کتاب عظیم آب هرگز نمی‌میرد کرده است. او فقط در حکم پیاده‌کننده مصاحبه‌ها و خاطرات سردار سلگی ظاهر نشده بلکه خاطرات را از زبان افراد دیگری که در موقعیت حاضر بوده‌اند نیز آورده تا صحت خاطرات سلگی را تایید کند. اتفاقی که در کمتر کتاب‌های تاریخ شفاهی و مستندنگاری به خصوص در حوزه جنگ سراغ داریم و حتی در برخی شائبه نقش‌آفرینی و داستان‌پردازی نویسنده و تدوین‌کننده نیز وجود دارد ولی در این کتاب سردار حمید حسام در نقش یک پژوهشگر جنگ وارد میدان شده و صرف بازتاب دادن خاطرات میرزا محمد سلگی دست به نوشتن نزده، بلکه یک کار علمی و دقیق در این زمینه به گنجینه ادبیات جنگ اضافه کرده است.
کتاب آب هرگز نمی‌میرد روایتی است از تشکیل گردان حضرت ابوالفضل(ع) تیپ انصارالحسین(ع) همدان که با توجه به عشق و ارادت سلگی به سقای دشت کربلا این‌گونه نامگذاری می‌شود و رشادت‌های بسیاری را در طول دوران جنگ تحمیلی نشان می‌دهد. فرمانده‌ای همیشه در صحنه که حتی قطع شدن پاهایش هم مانعی نبود برای این‌که گردان و تیپ را همراهی نکند و همین از او چهره‌ای خستگی‌ناپذیر و البته محبوب در میان رزمندگان ساخته بود. رشادت و مردانگی مهم‌ترین عنصری است که در سراسر متن کتاب به چشم می‌آید و خواننده در جای جای کتاب با توجه به ساختاری که حرفش زده شد این مردانگی را به چشم می‌بیند و راوی و نویسنده بدون دخالت در این امر تنها روایت خود را بازگو می‌کنند و قضاوت را برعهده مخاطب می‌گذارند. «عادت نداشتم هنگام ورود زن‌ها یا پرستاران آلمانی سرم را بالا بگیرم. پروفسور که شاید می‌دانست پایین بودن سرم از چیست، دست زیر چانه‌ام برد و گفت: ژنرال شما ایرانی‌ها سربلند هستید، شما زیر بار ظلم نرفته‌اید، مقابل آمریکا ایستاده‌اید، پس سرتان را بالا بگیرید.» همان‌طور که دیدید این مردانگی و رشادت بر پزشک معالج آلمانی میرزامحمد سلگی نیز آشکار بوده و این‌طور به آن اعتراف کرده است.
نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این که این کتاب برخلاف ظاهر و حجمی که دارد در دسته کتاب‌های روان و خوشخوان قرار می‌گیرد و در فرصت کوتاهی خواننده می‌تواند آن را تمام کند. کتابی که علاوه بر برگزیده شدن در بخش مستندنگاری جایزه جلال آل‌احمد، مورد توجه رهبر انقلاب نیز قرار گرفت و همین عامل محبوبیت این کتاب شده است. کتابی که در دومین دوره پویش کتاب «قهرمان من» به مخاطبان معرفی شده است. پویشی که در نظر دارد قهرمان‌های واقعی را به مخاطب نوجوان و جوان جامعه معرفی کند. در این پویش، آب هرگز نمی‌میرد با تدوین و اندکی تلخیص در دسترس مخاطبان قرار گرفته تا سرعت خواندن و بهره بردن از کتاب افزایش پیدا کند.
این کتاب را با خاطرات و روایت جذابش نمی‌توان کنار گذاشت به خصوص وقتی می‌بینیم که سلگی و یارانش در بدترین شرایط صحنه را خالی نکردند و همین مانع از این می‌شود که کتاب را زمین بگذاریم. کتابی که خاطرات رنگارنگ آن با قلم حمید حسام فضایی متفاوت و جذاب برای خواننده رقم می‌زند.

فهیمه اسماعیلی

روزنامه‌نگار