توجه ویژه به سلامت غذا در 3 ماهه اول بارداری

مادران باردار، عمدتا در نیمه دوم و اواخر بارداری بیشتر به تغذیه خود دقت می‌کنند. زیرا می‌پندارند با افزایش حجم فیزیکی جنین، توجه به نیازهای تغذیه‌ای آن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اما باید دانست سه ماهه اول بارداری دوره بسیار مهمی در تکامل جنین است؛ با این حال به دلیل محسوس نبودن تغییرات ظاهری بدن مادر یا کم توجهی به بی‌نظمی عادت ماهانه و دیگر علائم بارداری، گاهی مادر تا دو یا سه ماه پس از تشکیل نطفه، متوجه بارداری نمی‌شود، لذا بهتر است مادران از زمان اقدام به نزدیکی به قصد فرزندآوری، به نکات بهداشتی مختص سلامت جنین توجه کنند.
مثلا آلودگی به انگل تک‌سلولی توکسوپلاسما در سه ماهه اول بارداری، ممکن است به نابهنجاری‌های شدید اسکلت جنین منجر شود، اما ابتلا در سه ماهه آخر بارداری معمولا فقط ضعف بینایی نوزاد را در پی دارد. تماس با گربه، مصرف سبزیجات نشسته و گوشت نیم‌پخته راه‌های ابتلا به این انگل هستند.
به طور حیرت‌انگیزی، پرخوری مادران در سه ماهه اول بارداری ممکن است سبب تغییرات ژنتیک در جنین و بروز چاقی ارثی در نوزاد شود. به عبارت دیگر گاهی اضافه وزن افراد در دوران کودکی و حتی بزرگسالی صرفا به علت پرخوری نیست، بلکه ممکن است به علت تغییرات ژنتیک در دوره سه ماهه اول جنینی باشد.
دریافت یک ترکیب شیمیایی خطرناک به نام بیسفنول A طی سه ماهه اول بارداری علاوه بر اختلال غدد درون‌ریز و خطر ابتلای مادر به سرطان، موجب تغییرات هورمونی و افزایش احتمال دخترزایی می‌شود؛ زیرا شکل گیری جنسیت جنین در سه ماهه اول بارداری رخ‌می‌دهد. یکی از مهم‌ترین راه‌های مواجهه با ترکیب بیسفنول A، دریافت از طریق بطری‌های پلاستیکی آب معدنی یا آب آشامیدنی است. بطری‌های پلاستیکی آب باید در جای خنک و ترجیحا داخل یخچال و به دور از تابش مستقیم نور نگهداری شوند. باید از انجماد بطری‌های پلاستیکی آب پرهیز شود. همچنین استفاده مکرر از بطری‌های پلاستیکی آب برای سایر مصارف خانگی موجب فرسودگی جدار داخلی بطری و ورود این ماده شیمیایی خطرناک به داخل محتوی بطری می‌شود. اکیدا باید از نگهداری غذاهای اسیدی نظیر ترشی، آبلیمو، آبغوره، رب و... در بطری‌های پلاستیکی اجتناب شود.

دکتر بهادر حاجی‌محمدی

بازرس انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران