معمای شورایاری

ماجرا از این قرار است که برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها مجلس مصوبه‌ای نداشته است، اما قرائت مسؤولان برگزار‌کننده جواز برگزاری انتخابات را مصوبه دولت می‌داند. اولین و مهم‌ترین ابهام هم در همین جا شکل گرفته است که بر فرض قبول مصوبه دولت، کدام مصوبه هیات دولت درخصوص برگزاری انتخابات شورایاری‌ها در حال اجراست؟ این در حالی است که حتی وجود چنین مصوبه‌ای نمی‌تواند ضمانت قانونی برگزاری انتخابات باشد. این ابهام مهم‌ترین نکته در برگزاری این انتخابات است، چرا که وقتی چند روز پیش ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی کل کشور برگزاری این انتخابات را غیر‌قانونی عنوان کرد، اعضای شورای شهر همچنان بر برگزاری آن تاکید داشتند و برخی از نمایندگان مجلس هم بر قانونی بودن آن تاکید کردند، اما دیروز و در حاشیه نمایشگاه الکامپ باز هم ناصر سراج تاکید کرد «انتخابات شورایاری‌ها صددرصد غیرقانونی است.» او حتی این بار اعلام کرد «هرکس برای انتخابات شورایاری هزینه‌ای کند، باید پاسخگو باشد.» همین تاکید چندباره رئیس سازمان بازرسی کشور بود که محسن‌هاشمی را دیروز به دفتر ریاست‌جمهوری کشاند. او در حاشیه جلسه شورای شهر البته که پاسخی به این ابهامات نداشت و همه اینها را منوط به دیداری کرد که دیروز با حسن روحانی داشته است. جالب این‌که حالا با وجود تأکید چندباره رئیس سازمان بازرسی کل کشور مبنی بر غیرقانونی بودن انتخابات شورایاری و ارسال نامه‌ای در همین زمینه به رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضاییه، رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر کشور به منظور جلوگیری از برگزاری این انتخابات، شورای شهر تهران و وزارت کشور همچنان بر برگزاری این انتخابات اصرار دارند.
قانونی است؛ غیر‌قانونی است
پس از غیرقانونی اعلام شدن برگزاری این انتخابات از سوی سازمان بازرسی کل کشور واکنش برگزارکنندگان ارجاع به چهار دوره برگزاری این انتخابات با همین رویکرد در گذشته است، البته که در این میان حتی علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران اعلام کرد، «منظور آقای سراج شورای شهر تهران نبوده و آقای‌هاشمی این موضوع را پیگیری خواهد کرد.» به نظر می‌رسید تاکید دولت و وزارت کشور در برگزاری انتخابات آن‌قدر بوده که نگرانی چندانی در این زمینه وجود نداشته باشد، اما تاثیر تاکید دوباره ناصر سراج بر غیرقانونی بودن انتخابات را این بار می‌شد در اظهارنظرهای مسؤولان شهری هم دید. پیروز حناچی، شهردار تهران در این رابطه اعلام کرده «به هر حال چهار دوره از انتخابات شورایاری‌ها برگزارشده و قرار است پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها برگزار شود که در همین زمینه مدیریت شهری اقدام به اخذ مصوبه دولت در این ارتباط کرده است، البته ما تابع قانون هستیم و اگر بنا نباشد، انتخابات را برگزار نخواهیم کرد و اگر قرار باشد انتخابات را برگزار می‌کنیم.» مورد اشاره شهردار تهران در این نقل قول هم «مصوبه دولت» است. هر چند در ادامه گفته‌های او می‌توان متوجه شد که او هم همچون همه مردم منتظر برطرف شدن ابهامات است. البته که باید گفت به‌طورکلی، انتخابات شورایاری‌ها ماهیت قانونی ندارد و حتی در دوره چهارم شورایاری‌ها برخی از حقوقدان‌ها نسبت به این موضوع معترض بودند و تأکید داشتند که این انتخابات غیرقانونی است، اما در هر صورت با اخذ مجوز از هیات وزیران این انتخابات برگزار شد.
تایید و تکذیب مسؤولان
بدیهی است که خلأ قانونی موجود در فاصله چند روز به برگزاری این انتخابات پر کردنی نیست، اما آن‌طور که رئیس سازمان بازرسی کشور پیشتر عنوان کرده بود شاید بتوان از «ظرفیت سران سه قوا برای برگزاری این انتخابات» بهره برد، اما همین نکته هم منشا روایت‌های متفاوتی شد. در ابتدا محسن‌هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در توییتی با اشاره با این گفته‌ها اعلام کرد: «رئیس سازمان بازرسی کل کشور برگزاری انتخابات شورایاری‌ها را منوط به موافقت سران قوا کرد که با موافقت رئیس جمهور انتخابات در ۴مرداد برگزار می‌شود.» همین قطعیت از زبان آرش میلانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های تهران هم تکرار شد تا این بار رئیس سازمان بازرسی کل کشور برای روشن شدن مفهوم حرف خود در استفاده از ظرفیت سران سه قوا گفته‌های آنها را به نوعی تکذیب کند. او این باردر پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که آرش میلانی عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس ستاد هماهنگی شورایاری‌های تهران از موافقت سران قوا برای برگزاری انتخابات شورایاری‌ها خبر داده است به تسنیم گفت: چنین چیزی صحت ندارد؛ اتفاقا در معاونت حقوقی ریاست جمهوری حضور یافتیم و مسائل مورد نظر خود را ارائه کردیم.
مخالفان دیروز و موافقان امروز
آنچه از همه این اظهارنظرها می‌توان متوجه شد این است که برگزاری انتخابات شورایاری‌ها هیچ استناد قانونی ندارد و برداشت برگزارکنندگان که آن را منوط به مصوبه هیات دولت کرده‌اند هم توجیه قانونی ندارد. با توجه به فاصله کوتاه تا موعد اعلام شده شاید تنها راه هموار شدن برگزاری انتخابات موافقت سران سه قوا باشد که آن هم تا این لحظه حاصل نشده است. اما نکته اینجاست که این تنها ابهام این انتخابات نیست و موارد دیگری هم وجود دارد که می‌تواند با مقایسه انتخابات دوره قبل با انتخابات پیش رو به دست آورد. به‌عنوان مثال در دوره قبل برگزاری انتخابات شورایاری‌ها بر اساس قانون توسط ستاد شورایاری برگزار شده است و شهرداری پشتیبان این انتخابات بوده، اما در این دوره شهرداری هم مجری و هم ناظر است.
این نکته از جایی محل بحث و حاشیه شده هم شورای شهر و هم مدیریت شهری به نوعی در دست یک جریان سیاسی است و همین نکته می‌تواند شائبه‌های بسیاری را پیش آورد. پرویز سروری، عضو پیشین شورای شهر تهران هم در گفت‌وگویش با فارس به این نکته اشاره کرد و گفت: «در انتخابات پنجمین دوره شورایاری‌ها مجری و ناظر خودشان هستند، صفر تا صد انتخابات در دست یک جریان سیاسی است، این جریان هم از طریق احزاب حمایت می‌شود، چه تضمینی وجود دارد که این انتخابات به درستی انجام شود؟» این نکته وقتی جالب توجه می‌شود که پرویز سروری، عضو ستاد چهارمین دوره شورایاری‌های شهر تهران نقل می‌کند در دوره پیش اتفاقا اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر مخالف نظارت و برگزاری انتخابات توسط شهرداری بودند.
مشکوک است
ابهامات پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها در نوع رای‌گیری و محل برگزاری انتخابات هم ادامه دارد. در انتخابات گذشته رئیس وقت ستاد شورایاری‌ها پیشنهاد کرد که این انتخابات به‌صورت الکترونیکی برگزار شود که این پیشنهاد مورد مخالفت برخی از اعضای شورای شهر تهران قرار گرفت. آنها بر این باور بودند که این روش منجر به تخلف در انتخابات می‌شود! اما حالا اعضای شورای شهر اعلام کرده‌اند انتخابات شورایاری‌ها باید به صورت الکترونیکی برگزار شود. مطابق اعلام رئیس شورای شهر تهران، در این دوره برای اولین بار از سامانه الکترونیکی برای اخذ رای و شمارش آرا استفاده می‌شود؛ آن هم بدون وجود ناظری خارج از جریان حاکم بر شهرداری و شورای شهر در پای صندوق‌ها.
مرتضی طلایی، رئیس پیشین ستاد هماهنگی شورایاری‌ها هم برگزاری انتخابات از سوی شهرداری آن هم به صورت الکترونیک را «مشکوک» خوانده است. نکته دیگر در محل برگزاری انتخابات است.
تنها چند روز مانده به این انتخابات طبق اعلام رئیس شورای شهر تهران اعلام شد مرحله اخذ رای در مساجد برگزار نخواهد شد! همین نکته هم مخالفت برخی از مسؤولان پیشین شهری را به دنبال داشت. مرتضی طلایی در این رابطه افزود: برگزاری این انتخابات در مدارس هم از دیگر مسائل این انتخابات است که امیدواریم با همه این مسائلی که گفته شد، انتخابات سالمی برگزار شود که البته بعید است.

12 هزار نامزد شورایاری‌ها

در پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها ۱۲ هزار نفر واجد شرایط شده و ۹۸ نفر رد صلاحیت شدند.
آن‌طور که آرش میلانی در نشست ستاد هماهنگی شورایاری‌های شهر تهران گفته است از این تعداد ۲۳درصد از اصناف، ۴درصد زنان خانه‌دار، ۱۰ درصد فعالان حوزه مسکن، ۲درصد دانشجو، ۱۵ درصد کارمند دولت، ۵درصد وکیل و مشاغل حقوقی، ۵درصد پزشک، ۲درصد نیز کارمندان شهرداری و ... هستند.
این انتخابات تنها در دو محله شهر تهران (محله‌های قصر فیروزه و محله زینبیه) برگزار نمی‌شود چرا که نامزدها در این محلات به حد نصاب نرسیدند. همچنین شورای شهر تهران در بودجه سال ۹۷ مبلغ ۶ میلیارد تومان برای این انتخابات در نظر گرفته است.
آن‌طور که مسؤولان برگزاری می‌گویند برای این انتخابات 8100 صندوق رأی در 10704شعبه اخذ رأی در ۳۵۲ محله شهر تهران فعال می‌شوند.

میثم اسماعیلی
جامعه