تفریحی که جان می‌گیرد

در سال 91، 1074 نفر و در سال 92، 1064 نفر جان خود را در اثر غرق‌شدگی از دست دادند. سال 93 اما شرایط بهتر شد و آمار غرق شده‌ها به 898 نفر و در سال 94 به 879 نفر کاهش پیدا کرد. انتظار می‌رفت همین روال ادامه داشته باشد، اما در سال 95، ورق برگشت و 34 نفر به آمار
غرق شده‌ها اضافه شد. سال 96 شوک‌آور بود و این بار 1026 نفر در اثر غرق‌شدگی جان خود را از دست دادند. سال 97، وقتی سازمان پزشکی قانونی، آمار غرق شده‌ها را 935 نفر اعلام کرد، دستگاه‌های مربوطه نفس راحتی‌کشیدند.
این حال خوش خیلی ادامه پیدا نکرد و امسال آمارهای ناشی از غرق‌شدگی، رکورد عجیب و غریبی زد. پیرحسین کولیوند، رئیس سازمان اورژانس کشور از میزان غرق‌شدگی آمار داد وگفت در کمتر از چهار ماه، 522 نفر در 31 استان کشور به دلیل شنا در مناطق ممنوعه غرق شده‌اند. 40 درصد در رودخانه‌ها، 17 درصد در دریا 14 درصد در دیگر محیط‌های آبی مانند حوض، جوی و آب انبار، 12 درصد در دریاچه پشت سد، 8 درصد در استخر کشاورزی، 6 درصد در کانال آب و 3 درصد نیز در استخر شنا جان‌شان را از دست داده‌اند. البته آماری که کولیوند از آن صحبت کرده است، فقط مربوط به کمتر از 120 روز است و معلوم نیست تا پایان سال چند نفر دیگر نام‌شان به فهرست غرق شدگان اضافه می‌شود.
استان‌های رکورددار غرق‌شدگی
به نقشه که نگاه کنیم، استان‌های مازندران، سیستان و بلوچستان و تهران، رکورددار حوادث ناشی از غرق‌شدگی هستند. در این کمتر از 120 روزی که کولیوند در مورد آن توضیح می‌دهد، بیشترین غرق‌شدگی به ترتیب در استان‌های مازندران با 72 نفر، سیستان و بلوچستان با 39 نفر و تهران با 37 نفر است.
رئیس اورژانس کشور، آمارهای غرق‌شدگی امسال را باز هم جزئی‌تر کرد وگفت بیشترین حوادث ناشی از غرق‌شدگی به ترتیب در روزهای 13 اردیبهشت با 27 مورد، هفتم تیرماه با 23 مورد و 24 خرداد با 20 مورد به وقوع پیوسته است و در این مدت بیشترین فوتی ناشی از غرق‌شدگی به ترتیب در روزهای 13 اردیبهشت با 15 مورد، 14 خرداد و هفتم تیر با 12 مورد و 24 خرداد و ششم تیر با ده مورد رخ داده است.

آداب سفر را بیاموزیم
سفر زمانی لذت بخش است که آدابش را بدانیم. یعنی هر جایی اتراق نکنیم، بی‌گدار به آب رودخانه و سد و دریا نزنیم و چشم از کودکان برنداریم. اینها نکاتی است که محمد کبادی، کارشناس امداد ونجات جمعیت هلال‌احمر هم روی آنها تاکید ویژه دارد.
او از بی‌توجهی برخی مردم نسبت به رعایت این نکات گلایه‌مند است و می‌گوید با این‌که تفرجگاه استاندارد و ایمن در کشور وجود دارد، ولی بسیاری از مردم تمایل زیادی به استفاده از نقاط ناایمن دارند. به اعتقاد کبادی، علت استقبال مردم از این نوع مناطق، به کیفیت تفرجگاه‌های موجود، خدمات مورد انتظار مردم، فراوانی و نحوه توزیع آن بستگی دارد که برآورده کردن انتظارات به برنامه‌ریزی دقیقی نیاز دارد.
آگاه سازی و آموزش همگانی موضوعی است که نه تنها کبادی بلکه بسیاری از مسؤولان نیز روی آن تاکید دارند. کبادی می‌گوید: رسانه‌های جمعی، صدا و سیما و دستگاه‌هایی که در حوزه اطلاع رسانی و آموزش همگانی کشور فعالیت دارند، باید نگاه جدی‌تری به بحث آموزش همگانی داشته باشند. این وظیفه ماست که ادبیات ایمنی را با تکنیک‌های نوین قابل پذیرش و قابل درک، به خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان آموزش دهیم. البته این آموزش در حال انجام است، اما بعد از مشاهده خروجی، لازم است تلاش بیشتری صورت گیرد. در هیچ جای دنیا و در وجب به وجب نقاط حادثه خیز آبی، تیم امداد و نجات حضور ندارد و منطقی هم نیست، باید عوامل پیشگیرانه در جامعه تقویت شده و مردم نسبت به مخاطرات آگاه شوند.
خطرات پنهان شنا
با گرم شدن هوا، هیچ چیز به اندازه یک آب تنی، آدم را سرحال نمی‌کند، اما هرجایی نمی‌شود شنا کرد. این کارشناس امداد و نجات هلال احمر می‌گوید: مردم باید توجه داشته باشند شنا در داخل استخر با دریا فرق دارد. وضعیت چگالی آب شور و شیرین و جریانات سطحی و زیر سطحی آب در محیط‌های آبی متفاوت است. میزان غوطه وری انسان فرق دارد. بسیاری از مردم تصور می‌کنند، تا زمانی که وارد بخش عمیق دریا نشوند، غرق نمی‌شوند، در حالی‌که غرق شدن، به عمق زیادی نیاز ندارد و همین که مقداری آب وارد ریه و بخش‌های تنفسی فرد شود کافی است تا دچار خفگی و غرق‌شدگی شود.
کبادی در ادامه صحبت‌ها و هشدارهایش، از جریان خطرناکی به نام جریان شکافنده در دریای خزر صحبت می‌کند که بسیاری از شناگران از وجود آن بی‌خبرند و با ورود به حریم آن، به راحتی جان و زندگی خود را به خطر می‌اندازند. آن‌گونه که او توضیح می‌دهد، تنها راه فرار از دام جریان شکافنده این است که شناگر هرگز نباید برخلاف جریان آب شنا کند، بلکه باید همراه با جریان به داخل دریا رفته و از سمت چپ یا راست آن خارج شود. او با ابراز تاسف می‌گوید مردم با این مسائل آشنا نیستند و اگر هم آشنا هستند، بی‌تفاوت از کنار آن عبور می‌کنند که منجر به حوادث مرگبار می‌شود.
رودخانه در گرفتن قربانی هم دست کمی از دریا ندارد.
به گفته کبادی، در رودخانه جریان آب غیرقابل کنترلی وجود دارد که باعث غرق شدن افراد می‌شود و محل مناسبی برای شنا نیست. به گفته این کارشناس امداد و نجات هلال احمر، خطر سدها نیز کم از رودخانه‌ها نیست. او می‌گوید: کاربری سد، تامین آب و انرژی است و عمق‌های نامشخصی دارد. فرض کنید اگر فردی در سد شنا کند و غرق شود، دسترسی به پیکر او بسیار دشوار است. در مورد آبگیرها نیز همین‌طور است.
نکات طلایی برای سفری ایمن
چند خانواده در زمان سفر، در مورد شرایط آب و هوایی، از سازمان‌های مربوط سؤال می‌کنند؟ اولین نکته مهم، در نظرگرفتن همین مساله است. شاید تعداد این خانواده‌ها چندان زیاد نباشد، در حالی‌که به گفته کبادی، حتما باید به وضعیت آب و هوایی توجه داشت. زیرا برخی با وارد شدن به آب دریا یا رودخانه در شرایط توفانی و وزش باد و ریزش باران، جان خود و دیگر اعضای خانواده را به خطر می‌اندازند. نکته مهم دیگری که بسیاری از خانواده‌ها در طول سفر به آن توجه ندارند، انتخاب حریم مناسب برای اتراق است که باید فاصله ایمن و مناسبی با محیط‌های آبی داشته باشد. کبادی می‌گوید: اگر در کنار رودخانه یا دریا اتراق کردید و کودکان در محیط‌های آبی بازی می‌کنند، حتما بازوبندهای بادی به دستان آنها ببندید. افراد بزرگسال نیز بهتر است در مناطقی که طرح سالم سازی دریا اجرا شده و ناجیان غریق، اورژانس، پلیس، هلال احمر و گروه‌های امدادی حضور دارند، به شنا بپردازند.
اگر عاشق شنا کردن هستید و تحت هیچ شرایطی نمی‌توانید از ساحل و آب بگذرید، به توصیه کبادی، پیش از سفر حتما حلقه نجات یا تیوب‌های بادی همراه‌تان داشته باشید. اگر فردی در حال غرق شدن بود و نمی‌توانست خود را از آب خارج کند، تیوبی که به آن طناب وصل است را برایش پرتاب کنید. اگر این هم دم دست‌تان نبود، می‌توانید از عصا، تخته شنا، کمربند، چوب بلند و هرچیزی که بتوانید با استفاده از آن، غریق را از آب بیرون بکشید، استفاده کنید.

رودخانه های دوست داشتنی اما مرگبار
فقط 17 روز از سال 98 گذشته بود که تلفن مرکز فوریت‌های پلیسی چهارمحال و بختیاری با اعلام غرق‌شدگی در رودخانه به‌صدا درآمد. پس از آن، بلافاصله ماموران انتظامی به همراه دیگر نیروهای امدادی به محل حادثه اعزام شدند و پس از حضور در محل حادثه و انجام تحقیقات اولیه، ماموران متوجه شدند اعضای چند خانواده برای تفریح به روستای کره رفته بودند که سه نفر از آنها هنگام گرفتن سلفی در رودخانه کره‌بس سقوط و به علت آشنا نبودن با فنون شنا فوت کرده‌اند.
دو هفته بعد، یعنی 31 فروردین، مدیر حوادث دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر از مرگ چهار دختر 11 تا 17 ساله در رودخانه کهیر در جنوب سیستان و بلوچستان خبر داد که به علت ناآشنایی با فنون شنا غرق شده بودند.
اوایل تیرماه امسال هم، بی‌احتیاطی در رودخانه کرج، دو کودک و مادر و پدرشان را به کام مرگ فرستاد. پس از اعلام حادثه در محدوده وینه رودخانه کرج، دو تیم سیلاب، عملیات جست‌وجو را آغاز کردند که پس از مدتی جسد آنان از آب گرفته شد.

حوض آب را دست‌کم نگیرید
دو پسر 10 و 12 ساله از ساکنان روستای تیس در چابهار هم دو نفر از قربانیانی بودند که به هوای شنا وارد حوض آب شدند و جان خود را از دست دادند. پس از تماس اورژانسی و اعلام غرق‌شدگی، بلافاصله نیروهای امدادی در کمترین زمان ممکن در محل حاضر شدند، اما هر دو کودک فوت شده بودند.

کانال‌های مرموز آب
کانون حادثه، این بار حومه منطقه صنعتی هفت تپه کرمانشاه بود. در این حادثه، دو مرد 21 و 40 ساله هنگام شنا در کانال آبیاری کشاورزی غرق شدند. مشابه این حادثه نیز برای دو کودک و پدرشان در روستای سید جابر حمیدیه رخ داد. این مرد 50 ساله به همراه دو فرزند هفت و 9 ساله خود در کانال آبیاری کرخه و شاوور، مشغول شنا بود که یکی از کودکان در قسمت عمیق رودخانه غرق شد. پدر تلاش کرد تا او را نجات دهد، اما موفق نشد و فرزند دیگر نیز غرق شد. با غرق شدن کودکان، پدر نیز سکته کرد و در کانال آب غرق شد.

سدهای آرام، اما مخوف
رقص شراره‌های نور خورشید را حتما روی سدها دیده‌اید که چقدر آب را درخشنده می‌کند، اما در پسِ آن ظاهر فریبنده، هیولایی خفته که جان خیلی‌ها را گرفته است. در حادثه‌ای که در سد کینه‌ورس ابهر رخ داد، سه عضو خانواده‌ای که به همراه پدربزرگ و مادربزرگ برای گذران تعطیلات به حاشیه این سد رفته بودند، جان خود را در اثر غرق شدن در سد از دست دادند. پدر و مادر این خانواده وقتی متوجه غرق شدن فرزند خود شدند، برای نجات او داخل سد پریدند، اما هر سه جان خود را از دست دادند.
پنج نفر از اعضای خانواده دیگری که برای تفریح به حاشیه سد «بابا احمد» رفته بوند، به دلیل بی‌اطلاعی از عمق آب جان خود را از دست دادند. دختر 25 ساله خانواده وارد آب شد که ناگهان عمق آب به دلیل پرتگاهی بودن این سد به 9 متر رسید و دختر جوان را در خود فرو برد. اعضای دیگر خانواده که به ترتیب برای نجات او وارد آب شده بودند، جان خود را از دست دادند.

دریا، متهم ردیف دوم
16 تیرماه 97، آخرین روزی بود که مهدی، محسن و محمدرضا، زیبایی‌های دنیا را می‌دیدند. سه جوان 19 ساله‌ای که همراه دوستانشان برای شنا به دریای بابلسر محدوده بهمنیر رفته بودند، اما به دلیل آشنا نبودن به فنون شنا در خارج از محدوده طرح سالم سازی دریا، غرق شدند.
چهار عضو یک خانواده هفت نفره هم وقتی به خلیج فارس رفتند، نتوانستند در برابر امواج خروشان دریا مقاومت کنند و غرق شدند. این سانحه دلخراش، در ساحل شهرک پریشانی در کنگان رخ داد و طی آن، چهار نفر از اعضای این خانواده برای شنا کردن تا قسمت‌های جلویی ساحل پیش رفتند، اما در زمان برگشت و به دلیل بالا آمدن آب دریا با مشکل مواجه شدند.
در ادامه، سه نفر از همراهان که شاهد حادثه بودند، برای نجات جان فرزندان خود به دریا زدند که موفق به نجات آنها نشدند. پس از آن، نیروهای امدادی وارد دریا شدند و فقط توانستند جان سه نفر را نجات دهند و سه خواهر و عروس خانواده دچار خفگی شده و جان باختند.