روزی روزگاری آمریکا

به گزارش مهر، فرید زکریا در مقاله‌ای که در نشریه «فارین پالیسی» منتشر شد با ارائه تاریخچه‌ای از اشتباهات سران کاخ سفید به تشریح علل سقوط هژمونی قدرت آمریکا در جهان پرداخت. او که سال‌هاست به عنوان کارشناس مسائل سیاسی و مجری شبکه سی.ان‌.ان فعالیت می‌کند و هر بار با نوشتن کتابی افکار و اذهان جهانی را به تحلیل‌هایش مشغول می‌دارد اعتراف می‌کند که در دوره دونالد ترامپ این هژمونی به‌شدت کاهش یافته است. البته سخنان فرید زکریا سخنان جدیدی نیست و پیش از او نیز بسیاری از صاحب‌نظران شرقی و غربی درباره پایان ابرقدرتی آمریکا مقاله، کتاب و مطلب نوشته یا در این باره فیلم‌ها و سریال‌ها ساخته‌اند. با این حال باید گفت سخنان فرید زکریا در عین حال که آب‌سردی بر سر کسانی است که می‌پندارند آمریکا از قدرتی لایزال برخوردار است می‌تواند تلنگری به آمریکایی‌ها هم باشد تا دیر نشده فکر چاره‌ای کرده و حداقل رهبری کشورشان را از چنگ سیاستمداران بی‌خردی امثال ترامپ خارج سازند.
حرف‌های زکریا
فرید زکریا می‌نویسد: «در دو سال گذشته، هژمونی آمریکا از بین رفته است. در مجموع تاریخ سلطه ایالات متحده یک دوره کوتاه و پر سر و صدا شامل حدود سه دهه با دو دوره مشخص بود: فروریختن دیوار برلین در سال ۱۹۸۹ که آغاز این دوره بود و دوره پایان یا نزدیک به پایان آن در زمان جنگ عراق در ۲۰۰۳. سؤال اینجا است که آیا پایان تسلط خارق‌العاده ایالات متحده در نتیجه عوامل خارجی بود یا واشنگتن به دلیل عادت‌های بد و رفتار بد خود این موقعیت را از دست داد؟ این سؤالی است که مورخان سال‌ها باید در مورد آن بحث کنند». به گفته زکریا با ظهور دو بازیگر قوی مانند روسیه و چین دوران ابرقدرتی آمریکا به پایان رسیده است. وی می‌افزاید « امروز ایالات متحده هنوز قدرتمندترین کشور جهان است، اما در دنیایی از قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای احاطه شده که می‌تواند همان‌گونه که بارها اتفاق افتاده ـ به عقب رانده شود.» فرید زکریا در ادامه مطلب خود به تجارب دو جنگ آمریکا در افغانستان و عراق می‌پردازد و در نهایت نتیجه می‌گیرد که آمریکا به دلیل اشتباهاتی که دراین جنگ‌ها داشت روز به روز از قدرت خود کاست. به گفته او «اکنون آمریکا مانند یک شیر زخمی است که به نشان دادن چنگ و دندان به اطرافیان می‌پردازد و در حال از بین بردن تمام هم‌پیمانی‌ها و هنجارهای بین‌المللی است. جورج دبلیو بوش در دو سال اول دولتش بیش از هر دولت دیگر آمریکا توافق‌نامه‌های بین‌المللی را زیر پا گذاشت (بدون تردید این رکورد در حال حاضر از آن دونالد ترامپ است)».
گزارش واشنگتن‌پست
چندی پیش روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در گزارشی نوشت: مطالعات کنگره آمریکا نشان می‌دهد که هژمونی و قدرت نظامی آمریکا رو به افول و فرسایش است. به گفته نویسنده این گزارش «تیغ تیز نظامی آمریکا فرسوده شده و به «درجه خطرناک» رسیده است و اگر احیانا جنگی با چین یا روسیه رخ بدهد، آمریکا بازنده آن خواهد بود.» واشنگتن‌پست در ادامه گزارش خود نوشت: چین و روسیه در پی استیلا بر منطقه‌شان هستند و مشغول طراحی پروژه قدرت‌اند تا به یک قدرت نظامی جهانی بدل شوند. این دو کشور درصدد افزایش ظرفیت‌های دفاعی خود هستند تا بتوانند در نبرد نظامی، رو‌در‌روی آمریکا ایستادگی کنند. از این رو چشم‌انداز امنیت ملی آمریکا در آینده غم‌انگیز است. در این چشم‌انداز ترسیم‌شده، آمریکا توان نظامی و قدرت نوآوری نظامی‌اش را از کف داده و رهبران این کشور ناگزیرند در یک نبرد نظامی به یادگار مانده از دوران جنگ سرد، با چین و روسیه درگیر شوند و این دو را از میدان به در کنند .
چرایی افول؟
حسن هانی‌زاده، تحلیلگر مسائل غرب آسیا در مقاله‌ای که سایت خبرگزاری فارس آن را منتشر کرد درباره چرایی افول هژمونی آمریکا می‌نویسد: «آمریکا پس از حوادث 11 سپتامبر به بهانه مبارزه با تروریست‌هایی که به برج‌های دوقلوی تجارت جهانی حمله کردند، به غرب آسیا لشکرکشی کرد و افشاگری‌های مقامات پیشین کاخ سفید نشان می‌دهد که واشنگتن قصد داشت بعد از حمله به عراق، حکومت‌های سوریه، لبنان، لیبی، سومالی، سودان و ایران را طی پنج سال سرنگون کند. این در حالی است که شواهد و قرائن نشان می‌دهند از مقطعی که یانکی‌ها در منطقه حضور یافته، تروریسم و ناامنی نیز به‌‌موازات آن در این نقطه حساس از جهان شیوع پیداکرده است. آمریکایی‌ها از رهگذر حضور نظامی در خاورمیانه، صدها میلیارد دلار سلاح به مرتجعین منطقه فروخته و به‌این‌ترتیب، حائز رتبه اول در تولید تسلیحات و افزایش بودجه نظامی شده‌اند.» به نوشته این تحلیلگر: «تجربه نشان داده است که وقتی آمریکا از تروریسم برای گسترش و حمایت از منافع خود استفاده کرده، منطقه و دیگر نقاط جهان را دچار خسارات زیادی کرده است. لذا استفاده از این حربه را باید به‌پای ضعیف شدن شدید سیستم ایمنی آمریکا و احساس ترسی که از جانب جمهوری اسلامی حس می‌کند، نوشت و البته نویدی برای اضمحلال هژمونی آمریکا در آینده.»
عدو شود سبب خیر
غالب تحلیلگران بر این نکته اتفاق نظر دارند که هژمونی آمریکا در دوران دونالد ترامپ به‌شدت فروکش کرده و بیشترین ضربات را متحمل شده است. حتی رسانه‌های آمریکایی اعتراف دارند که «ترامپ مایه شرمساری ایالات متحده است». برای مثال تارنمای روزنامه واشنگتن‌پست با انتقاد از رئیس‌جمهور آمریکا، وی را فردی خطرناک توصیف کرد که به گفته این رسانه «تشنه جنگ تمدن‌ها» است. نظریه جنگ تمدن‌ها وابسته به ساموئل هانتینگتون بود که ترس و وحشت جهانی را به دنبال داشت و از سوی بسیاری از صاحب نظران محکوم و مطرود شد.
تارنمای شبکه خبری سی.ان.ان نیز در گزارشی نوشت ترامپ با سیاست‌های خود در حال نابود کردن اعتبار آمریکا در جهان است. به نوشته سی.ان.ان «یکی از ویژگی‌های هولناک ترامپ حمله و بی‌اعتبار کردن توافق‌های بین‌المللی است ». خروج از توافق آب و هوایی پاریس و خروج از توافق بین‌المللی برجام، دو نمونه بارز چنین تصمیم‌هایی است. دونالد ترامپ نه تنها از برجام خارج شد بلکه با اعمال تحریم‌های ظالمانه کشور ما را تحت شدید‌ترین فشارهای اقتصادی قرار داد. این اواخر نیز با گسیل داشتن ناوها و نیروهای خود به منطقه، چهره‌ای جنگ‌طلب را از خود به نمایش گذاشت؛ چهره‌ای توخالی که البته به‌زودی معلوم شد داستان ترامپ داستان همان شیر پیر و بی‌یال و دم و اشکم است.

ناامیدی زکریا از آمریکا

فرید زکریا: در دو سال گذشته، هژمونی آمریکا از بین رفته است. اکنون آمریکا مانند یک شیر زخمی است که به نشان دادن چنگ و دندان به اطرافیان می‌پردازد و در حال از بین بردن تمام هم‌پیمانی‌ها و هنجارهای بین‌المللی است.

علی باقری

بین‌الملل