روزگار سیاه عدالت در جهان

مجمع اقتصادی جهان که هرساله نشست‌های خود را در داووس سوئیس برگزار می‌کند، امسال نیز از روز گذشته کار خود را شروع کرد و تا پنجم بهمن ادامه خواهد یافت. طبق معمول حدود 3000 شرکت‌کننده از بخش‌های تجاری، جامعه مدنی، فرهنگ و هنر، رسانه و بخش دولتی دور هم جمع می‌شوند تا برای مشکلات اقتصادی و اجتماعی جهان راه‌حل‌های جدید پیدا کنند. این درحالی است که به گفته خبرگزاری‌ها بسیاری از رهبران بزرگ جهان ازجمله دونالد ترامپ، امانوئل مکرون، ترزا می، روسای جمهوری چین و نخست‌وزیر هندوستان در آن شرکت نخواهند داشت و برخی نیز از راه ویدئو کنفرانس در این اجلاس شرکت خواهند کرد. نشست داووس به باشگاه ثروتمندان جهان شهرت دارد. جایی که مغزهای متفکر جهان سرمایه‌داری جمع می‌شوند تا برای بقای شرکت‌های خود و کسب سودهای بیشتر در آینده تصمیم‌گیری کنند. برای مثال موضوع امسال اجلاس داووس جهانی‌سازی؛ شکل دهی به یک معماری جهانی در عصر انقلاب صنعتی چهارم است.
گزارش آکسفام
وینی بیانییما، مدیرعامل آکسفام در آستانه نشست داووس گزارشی را منتشر کرد که برای جهانیان تکان‌دهنده بود. وی در گزارش خود گفت: در سال گذشته میلادی، به طور متوسط در هر دو روز یک نفر به جمع میلیاردرهای دنیا اضافه شده و همزمان سرمایه نیمه فقیر جمعیت جهان 11درصد کاهش داشته است. به گفته او دولت‌های جهان به طور فزاینده، خدمات عمومی را کاهش داده و همزمان فاقد توانایی لازم برای مقابله با فرار مالیاتی بوده‌اند.
بیانییما در مصاحبه‌ای نیز گفت: فشار نظام‌های مالیاتی روی جمعیت فقیر، به معنای نبود بودجه کافی برای ارائه خدمات عمومی است و این خود به تشدید فاصله طبقاتی منجر شده است. فقرا
نه تنها دو برابر از خدمات اولیه محروم شده، بلکه همزمان فشار مالیاتی بیشتری را متحمل
شده اند. برمبنای گزارش این نهاد، نرخ مالیات برای شرکت‌ها و ثروتمندان در دهه‌های اخیر کاهش یافته و همزمان دولت‌ها در جهان، بار مالیاتی را از طریق مالیات بر مصرف، به سمت جمعیت فقیرتر هدایت کرده‌اند.
گزارش سی‌ان‌ان
همزمان با این خبرها شبکه خبری تلویزیونی سی‌ان‌‌ان نیز در گزارشی نوشت: مجموع دارایی و تمکن 26 فرد ثروتمند تراز اول جهان به یک تریلیون و 400 میلیون دلار رسید، ثروتی که برابر با دارایی سه میلیارد و 800 میلیون نفر دیگر روی کره زمین است. به عبارت ساده‌تر یعنی ثروت 26 نفر از ثروتمندان جهان برابر با سرمایه حدود چهار میلیارد نفر دیگر در همین کره خاکی است. به نوشته این شبکه: میلیاردرهای جهان روزانه 5/2 میلیارد دلار ثروتمندتر می‌شوند درحالی‌که نیمی از افراد فقیر جهان شاهد فقیرتر شدن خود هستند. شمار میلیاردرهای جهان هم‌اکنون به 2208 نفر می‌رسد و این تعداد با توجه به بحران مالی در یک دهه اخیر بی‌سابقه بوده و نشانگر دو برابر شدن شمار چنین ثروتمندانی است.
سی‌ان‌ان افزود: اکثر افراد به غایت ثروتمند عبارتند از جف بزوس، رئیس شرکت آمازون، بیل گیتس، رئیس شرکت مایکروسافت، وارن بافت، رئیس شرکت بیمه‌ای برکشایر هاتاوی و مارک زاکربرگ از شبکه اجتماعی فیس‌بوک. مجموع دارایی این چهار نفر از سوی نشریه اقتصادی فوربس 357 میلیارد دلار برآورد شده است.
90 درصد محروم
سال گذشته نیز آکسفام به همین مناسبت در گزارشی اعلام کرد: ۸۲ درصد ثروت جهان در اختیار یک درصد از جمعیت کره زمین است. به گفته این سازمان شرکت‌های بزرگ روز‌به‌روز ثروتمندتر می‌شوند، اما دستمزدها را کاهش می‌دهند و دارایی‌های خود را در بهشت‌های مالیاتی پنهان می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد اگر توزیع ثروت عادلانه انجام می‌شد ۲۰۰ میلیون نفر از فقر شدید نجات پیدا می‌کردند. این نهاد مهم‌ترین دلیل افزایش فقر در جهان را افزایش شکاف اقتصادی و توزیع ناعادلانه ثروت و کاهش و بخشودگی مالیاتی شرکت‌های بزرگ به منظور تشویق به سرمایه‌گذاری می‌داند و می‌گوید به طور مثال در برخی از کشورها از جمله آمریکا افراد با درآمد پایین بیش از ثروتمندان مالیات پرداخت می‌کنند. آکسفام راه مقابله با این نابرابری را افزایش مالیات ثروتمندان در جهان می‌داند و می‌گوید نیمی از ثروت جهان در دست یک اقلیت کوچک است و نیمی دیگر در دست اکثریت باقیمانده.
شکاف‌های عمیق طبقاتی و محرومیت بخش اعظمی از ساکنان جهان تاکنون موجب بروز جنبش‌هایی علیه نظام سرمایه‌داری در غرب شده است. یکی از این جنبش‌ها همان جنبش وال استریت یا جنبش یک درصدی بود که در آمریکا شکل گرفت و به تعدادی دیگر از کشورهای اروپایی نیز سرایت کرد. رهبران این جنبش معتقد بودند نظام کاپیتالیستی غرب با غارت ثروت‌های جهان 99 درصد از جمعیت ساکن بر کره زمین را به قعر محرومیت برده است. یکی از چهره‌های برجسته و حامی این جنبش اسلاوی ژیژک، فیلسوف و جامعه‌شناس فرهنگی معروف بود که به معترضان تسخیر وال‌استریت ملحق شد و برای آنها سخنرانی کرد.
تعدادی از هنرمندان آمریکایی نیز با این جنبش همراه شدند، اما بعدها سیاستمداران تلاش کردند از آن سوء‌‌استفاده کرده و آن را به بیراهه بکشانند. یکی دیگر از نمونه این جنبش‌ها، جنبش موسوم به جلیقه‌زردها در فرانسه است که از ده هفته پیش هر روز شنبه با تجمع در پاریس و سایر شهرهای فرانسه تظاهرات برگزار می‌کند. آنها نیز نسبت به شکاف‌های طبقاتی اعتراض داشته و نظام نئولیبرال سرمایه‌داری را عامل اصلی بدبختی و فقر و محرومیت طبقات فرودست جامعه می‌دانند.

اقتصاد اسلامی

در این میان برخی از پژوهشگران مسلمان تلاش می‌کنند با ارائه راهکارهایی از اقتصاد اسلامی این بن‌بست را بشکنند. به گزارش پایگاه اینترنتی مشرق، یک پژوهشگر مسلمان در مقاله‌ای با عنوان «تنها نظام اقتصادی کامل»، با برشماری نقایص و نقاط‌ضعف نظام سرمایه‌داری که مبتنی بر بهره بیشتر است، به تبلیغ نظام اقتصاد اسلامی که مخالف ربا و بهره است، پرداخت و نوشت: نوع تکامل‌یافته نظام اقتصادی اسلام در حال حاضر در مالزی اجرا شده است. وی درعین حال معترضان به نظام سرمایه‌داری را دعوت کرد بکوشند نظام اقتصادی اسلام را به جای نظام سرمایه‌داری در جهان مستقر کنند.

علی باقری
بین‌الملل