تورم دردسرساز!

البته با توجه به پیشرفت علم پزشکی، در مراحل پیشرفته‌تر نیز، می‌توان امید به درمان داشت. چنانچه سرطان سینه به مرحله پیشرفته برسد، این احتمال وجود دارد که پزشک جراح مجبور به برداشتن همه یا قسمتی از سینه فرد شود. بعد از انجام این کار، مشکلاتی برای فرد ایجاد می‌شود که برای برطرف کردن برخی از این مشکلات باید از متخصص فیزیوتراپی کمک گرفت.

دکتر علیرضا پاک قلب ، فیزیوتراپیست در این رابطه توضیح می‌دهد.

منتظر ورم باشید

شاید بسیاری از افراد بر این باور باشند که نسج سینه تنها به جلوی سینه محدود می‌شود در حالی‌که این نسج تنها به این ناحیه محدود نمی‌شود و تا زیر بغل نیز ادامه می‌یابد و تا حدود زیادی با زیر بغل در ارتباط است. در شرایطی که سرطان سینه پیشرفت کند و احتمال متاستاز وجود داشته باشد، پزشک برای پیشگیری از این امر، قسمت‌هایی از نسج سینه را که به غدد لنفاوی متصل می‌شود، با جراحی برمی‌دارد. چنین کاری با بروز مشکلاتی برای خانم همراه است. در واقع برگشت لنف و مایع میان بافتی از اندام فوقانی در قسمت جراحی شده، مشکلاتی را به وجود می‌آورد. زمانی که لنف در این ناحیه تجمع می‌کند، ورم ایجاد می‌شود که این ورم، افزایش حجم دست و وزن آن را به‌دنبال دارد که این مساله برای بیمار بسیار آزاردهنده است.

مشکل در لباس پوشیدن

یکی از مشکلاتی که افزایش حجم و وزن اندام فوقانی در پی دارد، این است که فرد نمی‌تواند به راحتی لباس بپوشد. علاوه بر این، آویزان ماندن دست در کنار بدن در اثر این مساله، سبب بروز فشار و درد خواهد شد. تورم و بی‌‌تحرکی مفاصل ایجاد حالت خشکی را به‌دنبال دارد. ضمن این‌که افزایش وزن در ناحیه جراحی شده، شانه درد، کشش تاندون شانه و به‌طور کل آسیب به شانه را ایجاد می‌کند.

خود درمانی نکنید

برخی از افراد که دچار ورم پس از جراحی سینه می‌شوند، خوددرمانی می‌کنند که این مساله دردسرهایی را به همراه دارد. برای مثال، برخی از افراد روی ورم، کیسه آب گرم می‌گذارند که این کار اشتباه است و می‌تواند منجر به فعال شدن سلول‌های سرطانی غیر فعال (در صورت باقی ماندن این نوع سلول‌ها بعد از جراحی) شود. همچنین این کار سبب اختلال در جریان خون‌رسانی می‌شود و مرگ سلولی با گذاشتن کیسه آب گرم، تسریع می‌شود.

وقت درمان است

خیلی از بیماران دقیقا نمی‌دانند از چه زمانی باید به فیزیوتراپیست مراجعه کنند. به‌طور کلی، دو هفته بعد از عمل جراحی، وضعیت بیمار برای فیزیوتراپی مشخص خواهد شد. بیمارانی که برای رفع ورم ناشی از جراحی مراجعه می‌کنند، معمولا بعد از پنج تا ده جلسه فیزیوتراپی بهبودی برایشان حاصل می‌شود ولی این مساله از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت و بسته به نوع جراحی باشد. برای مثال، در شرایطی که جراح کل سینه و غدد لنفاوی را برداشته باشد، مشکل ورم همواره همراه بیمار است و فیزیوتراپی و کارهایی که در منزل انجام می‌شود، تنها از شدت ورم می‌کاهد.

هوا، یک نوع درمان؟!

کارهای زیادی در کلینیک فیزیوتراپی، برای کنترل و درمان ورم ناشی از جراحی، برای خانم‌ها انجام می‌شود. استفاده از دستگاه‌های مختلف برای کنترل و درمان ورم، رایج است. علاوه بر این، برای بهبود وضعیت بیمار، از کامپریشن (IPC)، بهره گرفته می‌شود که در واقع، بیمار آستین بلندی را می‌پوشد که زیپ آن بسته شده و داخل این آستین، تعدادی کیسه‌های هوایی مجزا وجود دارد که هر کدام از آنها به آرامی از هوا پر می‌شوند. این کیسه‌های پر از هوا، مقداری فشار را به وجود می‌آورند، فشار در حدی است که منجر به آسیب عضلانی یا اسکلتی نشود.

باندکشی به شما کمک می‌کند

یادگیری باندکشی (بانداژ)، یکی دیگر از کارهایی است که بیمار یا همراه او باید از فیزیوتراپیست بیاموزد تا در منزل و قبل از پوشیدن آستین مخصوص، آن را انجام دهد. به طور کلی، بستن باند از نوک انگشت دست شروع می‌شود و به زیر بغل می‌رسد و بانداژ باید نسبتا سفت صورت بگیرد. بستن باند باید به‌گونه‌ای باشد که هر لایه جدید، بتواند نصف لایه قبلی را پوشش بدهد. بعد از بستن باند فرد باید دست خود را کمی بالا بیاورد و انگشتان دست را به حالت مشت در بیاورد و باز و بسته کند. انجام بانداژ در شب و هنگام خواب ضروری است و بیمار علاوه بر این باید هنگام خواب دو بالشت زیر دست خود قرار دهد ضمن این‌که به پهلو بخوابد.

باز هم ورزش

بعد از کاهش ورم دست بیمار، اقدامات دیگری چون تحریک الکتریکی و ورزش درمانی برای بیمار از سوی فیزیوتراپیست انجام می‌شود. با توجه به این‌که ورم ناشی از جراحی، باعث ایجاد حالت خشکی می‌شود، با تکنیک‌های خاصی اندام فوقانی و مفاصل به حرکت در می‌آیند. همچنین در شرایطی که اعصاب درگیر باشد، اقداماتی نیز برای رفع این موضوع توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود. برای کاهش سریع ورم، بیمار باید به تغذیه خود نیز دقت کند و از خوردن غذاهایی که ورم را تشدید می‌کنند، بویژه نمک بپرهیزد.

دست را از دست نده

چنانچه خانم‌ها بعد از جراحی سینه فیزیوتراپی انجام ندهند، این مساله دردسرهای زیادی را برایشان ایجاد می‌کند و درمان ورم باید از سوی بیمار جدی گرفته شود. ورم ناشی از جراحی سینه، باعث ایجاد درد می‌شود و از کیفیت زندگی بیمار می‌کاهد. چنانچه تورم در اندام فوقانی بماند، چسبندگی در مفاصل و اندام فوقانی را به وجود می‌آورد.

عدم حرکت اندام فوقانی نیز، مشکلات دیگری را به وجود می‌آورد. به‌عنوان مثال، عدم حرکت اندام، سبب ضعف و از بین رفتن عضلات خواهد شد. همچنین افزایش وزن اندام، منجر به التهاب و درد در تاندون می‌شود. عدم‌درمان، عوارض جدی دیگری چون صدمه به اعصاب و فلج نسبی اندام فوقانی را به همراه دارد. ورم، سبب سفت و محکم شدن بافت می‌شود و خون کمتری به بافت وارد خواهد شد. اختلال در خون‌رسانی به اندام، می‌تواند باعث از بین رفتن دست (نکروز) شود.

همه افرادی که به دلیل ابتلا به سرطان، جراحی سینه انجام می‌دهند، باید ورم را جدی گرفته و برای بررسی و بهبود وضعیت خود به فیزیوتراپیست مراجعه کنند.

کاملیا تجریشی