روایت ابراهیم یزدی از خیانت میلیارد دلاری دولت بختیار

نویسنده لابه‌لای روایت‌هایش از آن روزها، نیم‌نگاهی هم به وضعیت هیات حاکمه و دستگاه پهلوی دارد و ارتباطات و نسبتی که حکومت وقت با آمریکایی‌ها داشته. چندان معمول نیست که یک ژورنالیست در متنش، بهت و حیرت خود را نشان دهد. این موضوع در اخلاق حرفه‌ای ما چندان روال نیست، اما اجازه بدهید بهت و حیرت خود را از روایتی که نویسنده از نفوذ و سلطه‌ ایالات متحده بر هیات حاکمه وقت ایران داشته ابراز کنم.

قبل از توضیح بیشتر، ذکر این نکته را هم خالی از لطف نمی‌دانم که یزدی و بعضی دیگر از همفکرانش بعدها با جمهوری اسلامی زاویه پیدا کردند تا جایی که او طعم زندانِ پس از انقلاب را هم چشید.

این موضوع از این جهت مهم است که بدانیم روایتی که در کتاب «آخرین تلاش‌ها در آخرین روزها» از سلطه آمریکایی‌ها بر هیات حاکمه و نیروهای مسلح ایران می‌شود از نگاه یک فرد ملی-مذهبی است که به رویکردهای جمهوری اسلامی هم نگاهی منتقدانه دارد. با این حال حجم واقعیت آن قدر سنگین است که حتی به تعبیر سیاسیون، نگاه یک عنصر سیاسی میانه هم نتواند از تندی و تلخی آن بکاهد.

یزدی در بخشی از کتاب که به موضوع قراردادهای نظامی بین ایران و آمریکا اشاره می‌کند، می‌نویسد: نگرانی آمریکا در مورد این قراردادها تنها به زیان‌های احتمالی مالی متعاقب با پیرزوی انقلاب ایران محدود نمی‌شد. دولت آمریکا هرگز حاضر نبود سلاح‌های مزبور را به دولت انقلابی ایران تحویل دهد. اگر دولت آمریکا مجبور می‌شد قراردادها را لغو کند در آن صورت عوارض ناشی از لغو آنها گریبانگیر دولت آمریکا می‌شد. به دنبال فعالیت‌هایی که توسط مقامات آمریکایی صورت گرفت، همزمان با سفر هایزر به ایران یکی از نظامیان پنتاگون به ایران سفر کرد... او و هایزر تا آخرین روزهای حکومت بختیار در ایران ماندند و به کمک سولیوان و با پیگیری او در 15 بهمن 57 تفاهم‌نامه‌ای مبنی بر لغو این قراردادها به درخواست دولت ایران توسط دولت بختیار امضا می‌شود. دو روز بعد از امضای این تفاهم‌نامه، او و هایزر ایران را ترک می‌کنند. با امضای این تفاهم‌نامه توسط دولت بختیار چیزی حدود 9 میلیارد دلار از چنگ ایران پرید.

محمدصادق علیزاده

روزنامه‌نگار