بازگشت بازرس‌ها در سکوت

براساس آنچه دیروز یک عضو هیات علمی دانشگاه که خواست نامش فاش نشود گفت: بازرسان از دانشگاه صنعتی شریف هم بازدید پنهانی داشته‌اند ولی این موضوع رسانه‌ای نشده است.

وی در گفت‌وگو با فارس با بیان این‌که برجام این قابلیت را ایجاد کرده که این بازرسی‌ها صورت گیرد، گفت: آژانس در گام‌های بعدی قصد دارد به دانشگاه شهید بهشتی هم برود ولی بنابر حساسیت‌ها فعلا در مقابل آنها ایستادگی شده است.

محمد میرزایی، رئیس بسیج اساتید دانشگاه صنعتی شریف هم درباره بازدید بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این دانشگاه گفت: بنده از جزئیات این بازدید خبری ندارم ولی قبلا از مسئولان دانشکده انرژی شنیده بودم که فعالیت‌های این دانشکده و آزمایشگاه‌ها تحت نظارت آژانس است.وی در گفت‌وگو با فارس، عنوان کرد: ممکن است برخی فعالیت‌های علمی دانشگاه با مسائل امنیت ملی مرتبط باشد و الزامی ندارد که چنین مسائلی در معرض دید بازرسان قرار گیرد.

تجربه تلخ بازرسی‌های آژانس

نگرانی از بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها و ارتباط بازرسان این نهاد بین‌المللی با دانشمندان جمهوری اسلامی ایران به دلیل تجربه تلخی است که از گذشته وجود دارد.

این تجربه به سال‌های 88 تا 90 بر می‌گردد که به دلیل درز اطلاعات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و شناسایی دانشمندان هسته‌ای کشورمان، پنج نفر از زبده‌ترین دانشمندان کشور از سوی اسرائیل ترور شدند و به شهادت رسیدند.از آن مقطع به بعد هر زمان که موضوع ارتباط بازرسان آژانس با دانشمندان و محیط‌های دانشگاهی پیش می‌آید آن خاطره‌های تلخ زنده می‌شود و این نگرانی بوجود می‌آید که بار دیگر اطلاعات دانشمندان کشور سر از سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا در نیاورند و امنیت فرزندان این مرز و بوم به خطر نیفتد.

همین نگرانی‌ها یک بار در سال 94 و همزمان با مذاکرات نهایی ایران و 1+5 درباره برجام ایجاد شد؛ زمانی که اعلام شد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است برای روشن شدن برخی مسائل با دانشمندان هسته‌ای کشورمان مصاحبه کند.

در آن مقطع بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به درخواست‌ها برای مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای تاکید کرد: این موضوعی است که با آن موافقت نکرده‌ایم و قطعا هم موافقت نمی‌کنیم چون به نظر می‌رسد به اندازه کافی چنین دسترسی‌هایی وجود داشته است و اگر بخواهیم این در را باز بگذاریم امروز مصاحبه با چهار نفر و فردا با شش نفر دیگر را مطرح می‌کنند و معلوم نیست انتهای این خواسته‌ها کجا باشد. البته چندی بعد کمالوندی با بیان این‌که مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای ایران با بهانه‌های ساختگی میسر نیست گفت: مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای تحت شرایط موافقت شده و با دقت خاص رخ می‌دهد!

سکوت مسئولان در خصوص بازدیدها

از چند هفته قبل هم که اخبار مرتبط با بازدید آژانس از دانشگاه‌ها منتشر شده، هیچ خبری از بهروز کمالوندی نیست و نه‌تنها تماس‌های خبرنگار جام‌جم با او نتیجه‌ای نداشته که حتی در هیچ‌یک از دیگر رسانه‌ها نیز خبری از سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیست.

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه هم دیروز در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره این بازدیدها عنوان کرد: درباره بازدیدها حوزه کاری من نیست و سخنی در این زمینه نخواهم گفت و با سخنگوی سازمان انرژی اتمی در این زمینه صحبتی داشته باشید.

خبرنگار جام‌جم در هفته‌های اخیر تلاش کرده از مسئولان دانشگاه‌هایی که بازرسان آژانس از آنجا بازدید کرده‌اند جزئیات این بازدیدها را جویا شود. یکی از روسای این دانشگاه‌ها که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با جام‌جم در مورد بازدید بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دانشگاه متبوعش گفت: موضوع مربوط به بازدید سرزده از یکی از دانشکده‌ها مربوط به گذشته است و نمی‌دانم اهداف منتشرکنندگان این خبر در مقطع کنونی چیست.

وی در عین حال با بیان این‌که این بازدید موضوعی طبقه‌بندی شده است و انعکاس خبری آن برای کشور در شرایط فعلی مناسب نیست، تصریح کرد: اطلاعات و جزئیات بیشتر در مورد این خبر از سوی مسئولان ذی‌ربط صورت خواهد گرفت.

سید حسن صدوق، رئیس دانشگاه شهید بهشتی هم در این زمینه به جام‌جم گفت: در حال حاضر از این دانشگاه بازرسی صورت نگرفته و به همین دلیل نمی‌توانم سخنی در این مورد مطرح کنم.

وی با بیان این‌که تصمیم‌گیری در مورد این مسائل فراتر از دانشگاه است توضیح داد: دانشگاه‌ها تابع وزارت علوم هستند و این وزارتخانه نیز بخشی از دولت است، بنابراین اجازه بازرسی به بازرسان آژانس از دانشگاه‌ها در مراجع بالاتری صادر می‌شود.

صدوق در عین حال تصریح کرد: هرگونه بازرسی، فعالیت‌های دانشگاه را با اخلال و کم‌کاری مواجه می‌کند و امیدواریم این‌گونه بازرسی‌ها موجب سلب امنیت دانشمندان و استادان ما نشود.

فعالیت‌های دانشگاهی، تحت‌الشعاع بازدیدها

اگرچه رئیس دانشگاه شهید بهشتی ابراز امیدواری کرده که بازرسی از دانشگاه‌ها باعث سلب امنیت دانشمندان نشود اما تجربه نشان داده که صرفا ابراز امیدواری در این موارد راهگشا نیست.

حسین آبنیکی، رئیس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی در گفت‌و‌گو با جام‌جم، درباره نتیجه چنین بازدیدهایی گفت: این بازدیدها در صورت کنترل نشدن منجر به ارتباط گیری آنها با کارشناسان، دانشمندان و بازرسان ما خواهد شد و به نوعی فعالیت دانشگاهی ما تحت‌الشعاع این بازدیدها قرار خواهد گرفت.

آبنیکی ادامه داد: هر چند این‌ امکان وجود دارد این بازرسی‌ها منجر به رودرو شدن با دانشمندان ما نشود اما نتایج تحقیقات دانشمندان به نوعی مورد بازرسی قرار می‌گیرد و منجر به شناسایی توانمندی فرد، نوع و محیط کارش می‌شود که به این ترتیب به نوعی از کارشناسان سلب امنیت می‌شود.

وی با تاکید بر لزوم محدود شدن این‌گونه بازدیدها گفت: در غیر این صورت باید شاهد اشراف بازرسان بر توانمندی‌ها و فعالیت‌های علمی و پژوهشی کشورمان باشیم.آبنیکی با بیان این‌که این‌گونه بازرسی‌ها در بستر اجرای پروتکل الحاقی و تعهداتی که طبق آن داده‌‌ایم صورت می‌گیرد تصریح کرد: بازرسان عمدتا به دنبال بازدید از مکان‌هایی هستند که فعالیت‌هایشان به زعم آنها می‌تواند در حوزه هسته‌ای کاربرد داشته باشد.

با توجه به سکوت مسئولان درخصوص این بازدیدها، برخی فعالان و گروه‌های دانشگاهی در هفته‌های گذشته در موضعگیری‌ها و بیانیه‌هایی خواستار جلوگیری مسئولان از این اقدامات آژانس شده‌اند.

در یکی از تازه‌ترین موضع‌گیری‌ها، حسین اخگرپور دبیرکل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان گفت: بازرسی ماموران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مراکز علمی ما به معنای زیرپا گذاشتن استقلال و هویت ملی کشور است و باید سریعا جلوی جاسوسان آژانس گرفته شود. وی در گفت‌وگو با فارس گفت: در صورتی که جلوی این اقدامات گرفته نشود، دانشجویان انقلابی، آتش به اختیار عمل خواهند کرد و در مقابل بازرسان خواهند ایستاد.

البته امید است پیش از اقدام آتش به اختیار در مقابل بازرسی‌های آژانس از نهادهای دانشگاهی، جزئیات این موضوع توسط نهادهای ذی‌ربط به اطلاع مردم برسد و مسئولان با شفاف‌سازی این مسائل، نگرانی‌های ایجاد شده در این زمینه را برطرف کنند.

هشدار رهبر انقلاب درباره زیاده‌‌خواهی‌ها

رهبر معظم انقلاب در بهار سال 94 همزمان با انتشار اخباری مبنی بر درخواست آژانس برای مصاحبه با دانشمندان هسته‌ای، این درخواست را یک نمونه از زیاده‌خواهی‌های طرف مقابل در مذاکرات هسته‌ای خواندند و افزودند: همان‌گونه که قبلا هم گفته شد، اجازه هیچ‌گونه بازرسی از هیچ‌یک از مراکز نظامی و همچنین گفت‌وگو با دانشمندان هسته‌ای و سایر رشته‌های حساس و اهانت به حریم آنها، داده نخواهد شد.

حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای تأکید کردند: من اجازه نخواهم داد بیگانگان بیایند و با دانشمندان و فرزندان عزیز و برجسته این ملت صحبت و از آنان بازجویی کنند.

ایشان با تأکید براین‌که هیچ ملت و دولت عاقلی اجازه چنین کاری را نمی‌دهد، گفتند: دشمن پررو و وقیح، انتظار دارد ما اجازه دهیم آنها با دانشمندان و محققان ما درباره یک پیشرفت اساسیِ بومی و علمی گفت‌وگو کنند اما مطلقا چنین اجازه‌ای داده نخواهد شد.