با نشانه‌های کمبود ویتامین در بدن آشنا شوید/ بهترین زمان مصرف مکمل‌ها

به گزارش جام جم، مردم مناطقی از زمین مثل ایران، در این فصل روزهایی کوتاه‌تر را تجربه می‌کنند و به دلیل سرمای هوا از پوشش‌های ضخیم‌تر استفاده می‌کنند.

به این ترتیب، فرصت دریافت ویتامین D به شکل طبیعی محدودتر می‌شود. این روزها، روزهایی است که باید بیش از هر زمان دیگر به تنظیم میزان ویتامین‌های دریافتی بدن اهمیت داد و جلوی بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات دردسرساز را گرفت.

با نشانه‌های کمبود ویتامین در بدن آشنا شوید

کمبود انواع ویتامین می‌تواند نشانه‌ها و عوارض جدی روی سلامت گروه‌های مختلف افراد داشته باشد. متخصصان تغذیه نیز همیشه در مورد اهمیت دریافت ویتامین کافی تاکید می‌کنند. در مواردی مصرف مکمل توصیه‌ای برای جذب کافی ویتامین است، اما گاهی مصرف مکمل هم برای جبران کمبودها کافی نیست. این در حالی است که گاه افراد با مصرف خودسرانه مکمل، باعث ایجاد عوارض جانبی تجمع بیش از حد ویتامین در بدن می‌شوند. برای تشخیص کمبود انواع ویتامین‌ها در بدن فقط نیاز به انجام آزمایش خون نیست. بسیاری از تظاهرات بالینی نشان‌دهنده عدم تنظیم ویتامین‌های حیاتی برای بدن است. معمولا نشانه‌های کمبود با توجه به نوع هر ویتامین، در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شود.

ویتامین A‌

ویتامین A برای بینایی بسیار ضروری است و به همین دلیل کمبود آن در بدن باعث ایجاد اختلال در بینایی و شب کوری می‌شود.

بیماری‌هایی مثل اسهال چرب و اختلالات جذب، یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های کمبود ویتامین A در بدن است. در این شرایط کبد نمی‌تواند میزان کافی این ویتامین را جذب کند و علائم آن روی سیستم گوارش بروز پیدا می‌کند. اختلالات دیگری مثل کم‌خونی، اختلال در سیستم ایمنی، سقط بی‌دلیل و اختلال باروری بخصوص در مردان دیگر نشانه‌های کمبود ویتامین A است. در صورت بروز این علائم باید به پزشک مراجعه شود و نمی‌توان با رعایت تغذیه این مشکل را برطرف کرد.

ویتامین B

مجموعه ویتامین‌های گروه B در حفظ انرژی بدن نقش غیرقابل انکاری دارند. این ویتامین‌ها در حالت عادی در بدن ذخیره نمی‌شود و بدن همواره این ویتامین‌ها را با مصرف مواد غذایی تامین می‌کند.

ویتامین B1 وظیفه تولید گلبول‌های قرمز خون را در بدن دارد و این گلبول‌ها قند خون را به انرژی و فعالیت‌های متابولیک تبدیل می‌کنند. این ویتامین به شکل غیرمستقیم روی عملکرد متابولیک قلب، اعصاب و عضلات تاثیرگذار است. کمبود B1 در بدترین شرایط باعث بیماری بری بری می‌شود، اما ممکن است علائم خفیفی مثل افزایش ضربان قلب، تورم پا، بی‌اشتهایی و کاهش وزن نیز داشته باشد.

کمبود ویتامین B2 باعث ایجاد مشکلاتی در چشم مثل سوزش، خارش و اشک می‌شود. کاهش شفافیت بینایی، شکاف و ترک‌خوردگی لب و افزایش رشد مویرگ‌های اطراف قرنیه، از نشانه‌های کمبود شدید این ویتامین در بدن است.

ویتامین B6 یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های این گروه است و کمبود آن به شکل شدید، باعث اختلال ایمنی سلولی و بروز صرع می‌شود. علائمی مانند ضعف، بی‌خوابی، التهاب زبان و حفره دهان از دیگر علائم کمبود این ویتامین است.

کمبود ویتامین B9 باعث بروز کم‌خونی می‌شود و در دوران بارداری آسیب‌هایی به جنین وارد می‌کند و سلامت جنین را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل زنان باردار باید به تامین این ویتامین در طول بارداری بیشتر توجه کنند.

ویتامین B12 تنها ویتامین گروه B است که معمولا تا چند سال در کبد ذخیره می‌شود و منبع اصلی تامین آن تولیدات دامی است. به همین دلیل کمبود آن فقط در گیاه‌خواران مطلق دیده می‌شود. کمبود این ویتامین باعث کم‌خونی و زمینه‌ساز ایجاد مشکلات عصبی و استرس مزمن می‌شود. افرادی که دچار کمبود ویتامین B12 می‌شوند، بیشتر احساس بی‌حالی و خستگی زودرس می‌کنند.

ویتامین B3، نیاسین (PP)

نیاسین (PP) شکل‌هایی از ویتامین B3 است که در بسیاری مواد غذایی مثل گوشت، ماهی، شیر، تخم مرغ، قارچ، سبزیجات و غلات یافت می‌شود. این ویتامین در تبدیل غذای مصرفی به انرژی نقش مهمی دارد و استفاده از آن به‌دلیل موثر بودن در کاهش فشار خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد.

ضعف عضلانی، بی‌اشتهایی، اسهال، تیرگی رنگ پوست، تحریک‌پذیری دستگاه گوارش و التهاب لوله گوارش از نشانه‌های کمبود ویتامین B3 در بدن است. کمبود این ویتامین در بیمارانی که به بی‌اشتهایی عصبی مبتلا هستند نیز دیده می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود و به همین دلیل باید مصرف روزانه آن در برنامه غذایی قرار گیرد.

ویتامین E و K

ویتامین E یکی دیگر از ویتامین‌های محلول در چربی با خاصیت ضداکسیدانی است. وجود این ویتامین باعث افزایش سطح ایمنی بدن می‌شود و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و مشکلات قلبی را کاهش می‌دهد.

کمبود ویتامین E و K در افراد اتفاق رایجی نیست، اما کمبود شدید این ویتامین‌ها در بدن اختلالاتی در انعقاد خون، اختلالات تعادلی و دیگر مشکلات عضلانی و عصبی را ایجاد می‌کند. از طرفی مصرف بیش از اندازه ویتامین E باعث کاهش توانایی لختگی خون بعد از بریدگی و جراحت می‌شود.

ویتامین D

بهترین منبع دریافت ویتامین D،‌ نور خورشید است، اما رعایت نکات تغذیه‌ای نیز می‌تواند کمبود ویتامین D را جبران کند. ویتامین D به استخوان‌ها در جذب کلسیم کمک می‌کند و کمبود آن در شرایط حاد با نشانه‌هایی مثل پوکی استخوان در بزرگسالان و نرمی استخوان در کودکان بروز پیدا می‌کند.

این ویتامین محلول در چربی است و وجود عارضه گوارشی می‌تواند روی جذب چربی و در نتیجه، جذب این ویتامین تاثیر داشته باشد. در حالت کلی و کم‌خطر، کمبود ویتامین D معمولا نشانه بارزی ندارد، اما دردهای عضلانی،‌ استخوانی، مفصلی، ضعف سیستم ایمنی و بروز افسردگی‌ فصلی ممکن است نخستین نشانه‌های کمبود ویتامین D باشد. این در حالی است که با افزایش سن، میزان جذب ویتامین D کاهش پیدا می‌کند و باید بیشتر به تامین این نیاز بدن توجه شود.

ویتامین C

شایع‌ترین نشانه کمبود ویتامین C سرماخوردگی‌ مداوم است. دردهای مفصلی، تحلیل عضلانی، ضایعات پوستی مثل خونریزی‌های زیرپوستی، تورم و خونریزی لثه، خونریزی بینی، تنگی نفس و افسردگی از دیگر نشانه‌های کمبود ویتامین C در بدن است. همچنین کمبود ویتامین C نشانه‌هایی دارد که شاید باعث بروز بیماری نشود، اما آزاردهنده است. ازجمله این نشانه‌ها خشکی پوست و مو، کمبود آهن، خستگی و بدخلقی و دیر خوب شدن زخم‌ است. مصرف بیش از حد این ویتامین مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و اضافه آن دفع می‌شود و در صورت مصرف بیش از حد مکمل‌های ویتامین C ممکن است فرد فقط دچار حالت ترش کردن و گاهی اسهال شود.

مصرف مکمل‌ بدون توصیه پزشک پیشنهاد نمی‌شود

در مواردی مصرف مکمل‌ها به تامین ویتامین کمک می‌کند، اما مصرف آنها می‌تواند عوارضی هم داشته باشد و به همین دلیل باید با نظر پزشک استفاده شود. مصرف بی‌رویه مکمل‌ها می‌تواند باعث ایجاد تغییرات هورمونی، جوش صورت و بدن، افزایش موهای زائد و در موارد حاد ناباروری شود.

در نهایت اگر از مکمل‌ها برای تامین نیاز بدن استفاده می‌کنید، بهترین زمان مصرف آن صبح و هنگام خوردن اولین وعده غذایی است.