نظام سلامت در پیچ منابع پایدار

طرح تحول سلامت با تمرکز بر کاهش پرداخت از جیب مردم توانست پرداختی از جیب بیماران را حدود 16 درصد کاهش دهد، اما هنوز این میزان پرداختی بیماران، بالاتر از میزانی است که در سند چشم‌انداز توسعه به آن تاکید شده است.

بر اساس اسناد بالادستی، بیماران باید فقط 30 درصد کل هزینه‌های درمانی را پرداخت کنند، اما میزان پرداختی فعلی بیماران، حدود 40درصد ارزیابی می‌شود.

یعنی با وجود اجرای طرح تحول سلامت و تزریق حدود 12هزار میلیارد تومان بودجه به این طرح، هنوز به طور کامل به اهداف برنامه‌های توسعه در قوانین بالادستی نرسیده‌ایم.

براساس آمارهای رسمی، هر یک درصد کاهش پرداختی از جیب بیماران به حدود 790 میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. در نتیجه اگر می‌خواهیم در دولت دوازدهم، طرح تحول سلامت تداوم داشته باشد و به هدف 30 درصد پرداختی از جیب بیماران برسیم، نیاز است که حداقل حدود 7900 میلیارد تومان بودجه به طرح تحول سلامت اختصاص یابد.

بدهی بیمه‌ها؛ مشکلی 4 ساله که ادامه دارد

یکی از عمده گره‌های نظام سلامت در چهار سال اخیر، بحث بدهی بیمه‌های درمانی به بیمارستان‌ ها و سایر مراکز ارائه خدمات درمانی است.

پیش‌بینی می‌شود که بیمه‌ها حدود ده هزار میلیارد تومان به بیمارستان‌ها بدهی داشته باشند و حدود ده ماه است که مطالبات بیمارستان‌ها پرداخت نشده است.

وقتی مطالبات بیمارستان‌ها پرداخت نمی‌شود، دو نتیجه قطعی دارد؛ اول این‌که کیفیت ارائه خدمات در بیمارستان‌ها پایین می‌آید و دوم، نارضایتی بین کادر درمان افزایش پیدا می‌کند که هر دو نتیجه، در نهایت به ضرر بیماران تمام می‌شود.

البته بیمه‌های درمانی هم استدلال خود را مطرح می‌کنند. سازمان‌های بیمه‌گر بارها اعلام کرده‌اند که افزایش 120 تا 300 درصدی بسیاری از تعرفه‌های پزشکی در گام سوم طرح تحول سلامت، در توان بیمه‌ها نبود و حال اگر سرانه بیمه‌ها به اندازه این تعرفه‌های پزشکی افزایش پیدا نکند، بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها بیشتر هم خواهد شد.

اگر قرار باشد در چهار سال آینده، بدهی‌های چند هزار میلیاردی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها ادامه داشته باشد، جدای این که چه نهادی در این میان مقصر است، این شرایط موجب می‌شود در دولت دوازدهم، سطح ارائه خدمت رسانی به مردم در طرح تحول سلامت کاهش پیدا کند.

پزشک خانواده باید در اولویت باشد

هر برنامه اجرا شده در نظام سلامت و حتی برنامه‌ای که هنوز اجرا نشده است، وابستگی زیادی به تامین منابع دارد؛ طوری که می‌توان گفت بدون مدیریت منابع، هر طرحی در حوزه سلامت شکست می‌خورد.

دکتر بهنام عباسیان، عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم به تحلیل عملکرد وزارت بهداشت در چهار سال اخیر می‌پردازد و می‌گوید: اگر بدون منابع پایدار قرار باشد که طرح تحول سلامت ادامه داشته باشد، این طرح دوام نمی‌آورد، زیرا برای رضایت بیمار، بیمه‌ها و کادر پزشکی نیاز است منابعی به طرح تحول سلامت تخصیص پیدا کند که به بودجه‌های متغیر نفتی وابسته نباشد.

عباسیان تاکید دارد: طبق قانون باید 10درصد درآمد هدفمندی یارانه‌ها، مالیات سیگار و ارزش افزوده کالاهای آسیب‌رسان سلامت، به حوزه سلامت تخصیص یابد تا منابع پایدار نظام سلامت تامین شود، در غیر این صورت، بدهی بیمه‌ها و مشکلات طرح تحول سلامت ادامه خواهد داشت.

البته این مقام مسئول تاکید دارد این منابع پایدار فقط زمانی می‌تواند گره‌گشای نظام سلامت باشد که مدیریت منابع بدرستی انجام شود و اجرای پزشک خانواده در اولویت باشد. در صورت اجرای نظام ارجاع و سطح‌بندی خدمات درمانی از ظرفیت پزشکان عمومی هم استفاده می‌شود و بسیاری از هزینه‌های نظام سلامت کاهش پیدا خواهد کرد، اما متاسفانه هم اکنون اجرای نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده با سرعت پیش نمی‌رود.

اگر نظام ارجاع و پزشک خانواده در دولت دوازدهم به شکل جدی اجرا نشود، عباسیان عقیده دارد که این وضعیت به افزایش بدهی بیمه‌ها، هدررفت منابع نظام سلامت و نارضایتی پزشکان منجر می‌شود.

پیشگیری و بهداشت در اولویت باشد

یکی از عمده اقدامات طرح تحول سلامت، افزایش تخت‌های بیمارستانی در استان‌های مختلف کشور است. چندی قبل هم دکتر حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت تاکید کرد: در ابتدای دولت یازدهم قول ایجاد 21هزار تخت بیمارستانی را دادیم، اما امروز تعداد تخت‌های بیمارستانی ساخته شده در دولت یازدهم به 25 هزار تخت رسیده است.

برای اولین‌بار در تاریخ معاصر نظام سلامت، بهداشت و درمان مردم در اولویت یک دولت قرار گرفت و منابع خوبی به این بخش اختصاص پیدا کرد. چندی قبل دکتر حسن روحانی، رئیس‌جمهور با صراحت اعلام کرد که طرح تحول سلامت زنده است و به عنوان یکی از برنامه‌های مهم در دولت دوازدهم ادامه خواهد داشت.

دکتر اصغر سلیمی، عضو فراکسیون سلامت مجلس هم در گفت‌وگو با جام‌جم، تداوم این طرح را به نفع مردم می‌داند و می‌گوید: در تحلیل طرح تحول سلامت باید منصف بود. این طرح توانسته پرداختی از جیب بیماران را کاهش دهد. همچنین در زمینه کاهش زیرمیزی، ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، حل بحران کمبود و گرانی دارو و نوسازی و تجهیز مراکز درمانی، گام‌های بزرگی برداشته شده است، اما با وجود این دستاوردها، هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم. این که بهداشت و پیشگیری در اولویت قرار بگیرد و بودجه‌های این بخش افزایش پیدا کند، خواسته‌ای است که این نماینده مجلس مطرح می‌کند و تاکید دارد: باید در ادامه طرح تحول سلامت، نظام بهداشت بر درمان اولویت پیدا کند و به این بخش، توجه بیشتری شود.

تجویز منطقی داروها، تکمیل پرونده الکترونیک سلامت برای همه ایرانیان و تهیه مکان‌های اقامتی مناسب برای جامعه پزشکی مقیم در مناطق محروم از دیگر کاستی‌های فعلی نظام سلامت است که سلیمی به آن اشاره می‌کند و خواستار اصلاح این نواقص در آینده‌ای نزدیک است.

یکی دیگر از مشکلات جدی حوزه سلامت، کمبود حدود 110 هزار پرستار در مراکز درمانی است که اگر قرار باشد با همین کمبود پرستار، طرح تحول سلامت ادامه پیدا کند، قطعا چوب اول و آخر این کمبود نیروی انسانی را بیماران خواهند خورد.

کاش چپ و راست نمی‌شدیم

گذشته از دیدگاه هایی که در این گزارش درباره افق های آینده وزارت بهداشت و اولویت های آن مطرح کردیم دیروز اتفاق جالب دیگری هم افتاد که وزیر بهداشت در آن دست داشت و ذکرش خالی از لطف نیست.

روز گذشته ، دکتر سیدحسن هاشمی،‌ وزیر بهداشت در مطلبی با عنوان «کاش چپ و راست نمی‌شدیم» در کانال تلگرامی خود آورد: طی روزهای اخیر رخداد جالب توجهی برایم پیش آمد و آن این‌که چشم‌های دو دوست قدیمی و از نام‌آوران عرصه سیاست، دکتر عارف و دکتر حداد عادل را همزمان معاینه کردم؛ مشخص شد چشم راست دکتر عارف و چشم چپ دکتر حداد تار می‌بیند و هر دو به جراحی نیاز دارند. به طنز به آن دو بزرگوار گفتم، مشکل جدی کشور در معاینه چشم پزشکی شما بروز و ظهور کرده است! و توضیح دادم که جریانات سیاسی، به‌واقع خود و کشور را از نعمت بینایی متوازن محروم کرده‌اند.

تجربه 38 سال گذشته نشان داده برای پیشرفت، نیاز به همه امکانات و سرمایه‌های کشور داریم؛ چپ و راست و میانه باید دست به دست هم دهند تا مشکلات حل شود و در شرایط امروز جهان و منطقه، این نیاز بیش از همیشه محسوس است.

امیدوارم با روشن شدن چشم راست جناب عارف و چشم چپ جناب حدادعادل، چپی‌ها و راستی‌ها بیشتر به افق‌های دور توجه نمایند؛ دوستان و دشمنان کشور را دقیق‌تر رصد کنند؛ زیبایی‌ها را بیشتر ببینند و به‌جای فرصت‌های کوتاه مدت جناحی به منافع بلندمدت ملی و آرمان‌های بلندی بیندیشند که برای تحقق آنها خون‌های عزیزی ریخته و جان‌های شیرینی تقدیم شده است.

در پایان از دکتر عارف و دکتر حدادعادل سپاسگزارم که اجازه دادند برای این مطلب از عکس‌هایشان استفاده کنم.»

امین جلالوند - جامعه