استندآپ یعنی نقد رفتارهای غلط

او این شب‌ها علاوه بر اجراهای ‌گهگاهش در خندوانه، در مجموعه طنز «شهرک جیم» به کارگردانی فرید شب‌خیز هم مشغول بازی است و ایفای نقشی طنز را به عهده دارد. به این بهانه با او گفت‌وگو کردیم و از بازی در این مجموعه تا حضور در خندوانه و ضوابط درست اجرای استندآپ کمدی پرسیدیم.

از بازی در مجموعه «شهرک جیم» برایمان بگویید. این نقش چه ضوابط و مختصاتی دارد و اصلا دلیل شما برای حضور در این مجموعه چه بود؟

بعد از بازی در سریال «قرعه» که در عید 95 از شبکه سه سیما پخش شد، سراغ شهرک جیم آمدم که این مجموعه هم فضایی کمدی دارد و البته به لحاظ فضا بشدت با قرعه متفاوت است؛ زیرا تمام لوکیشن‌ها و فضای فیلمبرداری آن به طور کامل در دل یک استودیو ساخته شده است. از این جهت این پروژه را تجربه جدیدی در مقابلم دیدم و احساس کردم وقت آن شده که این قالب تازه را هم تجربه کنم و دوباره در ارتباط با مخاطبانم قرار بگیرم.

تجربه همبازی شدن با گروه بازیگران این مجموعه چطور بود؟ البته فکر می‌کنم بیژن بنفشه‌خواه را به واسطه برگزاری مسابقات «خنداننده برتر» در خندوانه از پیش می‌شناختید.

بله، با این حال هیچ‌گاه با هم همبازی نبودیم و در این مجموعه از همبازی شدن با او لذت بردم. بازیگران این سریال همچون عباس جمشیدی، بیژن بنفشه‌خواه، سوسن پرور و دیگر دوستان هر کدام سبک‌های خاص خودشان را برای بازی دارند، چرا که همه کمدین هستند و این جنس‌های گوناگون بازیگری در گروه، برایم جالب بود و ارتباط خوبی با همه داشتم.

به ساختار استودیویی لوکیشن‌های این مجموعه اشاره کردید. به نظر شما این عامل نمی‌تواند موجب مصنوعی شدن فضا و لطمه خوردن به کار شود؟

لوکیشن‌های اصلی این مجموعه به صورت استودیویی و در داخل یک سوله ساخته شده، اما با زیرکی و تدبیر کارگردان، بخشی از فضای کار هم در محیط خارجی فیلمبرداری شده تا این استودیویی بودن خیلی هم به چشم نیاید و بیننده متوجه آن نشود. ضمن این‌که از لنزهایی با عمق میدان بیشتر هم استفاده شده تا پرسپکتیو بیشتری در کار ایجاد شود و فضا از حالت مصنوعی بودن بیرون بیاید. البته ما در همه جای دنیا مجموعه‌های مطرحی را داریم که در فضای استودیوها ساخته می‌شوند؛ به‌عنوان مثال، مجموعه «دوستان» اتفاق جدید و تازه‌ای نیست. به نظرم لازم است که ما هم این مدیوم‌های مختلف را تجربه کنیم تا به یک آزمون و خطا در این رابطه برسیم و کاری با کیفیت بهتر ارائه کنیم. البته قاضی نهایی خود تماشاگر خواهد بود و اوست که قضاوت می‌کند حاصل کار ما موفق بوده یا نه.

و طبق بازخوردهایی که تاکنون دیده‌اید، فکر می‌کنید این مجموعه توانسته موفق باشد؟

من آماری ندارم و فکر می‌کنم این کار را شما و همکارانتان باید انجام بدهید. اما آن چیزی که در بیرون و اجتماع دیده‌ام این است که مردم مجموعه را دوست دارند. همان‌طور که می‌دانید این کار به سفارش گروه اجتماعی شبکه سه ساخته شده و این وجهه اجتماعی بودن موجب جلب نظرات گوناگون شده است.

شما کارنامه پرباری را به لحاظ بازیگری بخصوص در عرصه تئاتر دارید؛ با این حال فکر می‌کنم آن چیزی که موجب شناخته شدن بیشتر شما در سطح جامعه شد، اجرای استندآپ کمدی‌های مختلف‌تان در برنامه خندوانه بود. حالا با بازی در شهرک جیم دوباره وارد فضای داستانی شده‌اید. اولویت خودتان کدام است؟ عرصه استندآپ کمدی را بیشتر می‌پسندید یا بازی در مجموعه‌های تلویزیونی؟

اساسا من بازیگرم و بازیگر کسی است که بتواند قالب‌های مختلف را بازی کند. در زمینه استندآپ علاقه خاصی دارم، چون من اولین نفر در کشورم که استندآپ کمدی را با معنای درست آن در کشور اجرا کردم و این اتفاق چند سال قبل از شروع خندوانه رخ داد. همان‌طور که می‌دانید استندآپ در تعریف درست آن به معنای نقد رفتار اجتماعی است و رفتارهای غلط ما در مقابله با اتفاقات مختلف را به چالش می‌کشد. استندآپ عمر کوتاهی در عالم دارد و با این حال در همین مدت توانسته جای خودش را باز کند. هدفم هم همین بود که بتوانم این اتفاق جدید را در کشور خودمان رقم بزنم و با لطیفه‌های قومیتی و شوخی‌هایی از این دست که خیلی در فرهنگ‌مان رواج پیدا کرده بود، مقابله کنم. این اتفاق را باب کنم که در عوض دستاویز قرار دادن قومیت‌ها و فرهنگ‌ها، رفتارهای غلط خودمان را به نقد بکشیم. اساسا استندآپ کمدی یکی از شاخه‌های هنرهای نمایشی است و فکر می‌کنم لازم است که در مرکز هنرهای نمایشی هم بخشی ویژه به آن اختصاص داده شود و هنرمندان فعال در عرصه استندآپ کمدی مجوزهای شخصی و فردی را برای اجراهایشان دریافت کنند. البته کاری که من در خندوانه انجام می‌دهم فقط یکی از شکل‌های استندآپ کمدی است و خیلی دوست دارم که بتوانم سبک‌های دیگر آن را هم تجربه کنم.

این سبک‌های مختلف چه هستند؟

اولین سبک استندآپ کمدی این است که فرد کمدین خود را به مثابه دوربین مداربسته جامعه‌اش می‌بیند، رفتارها را مشاهده و با جملاتی چون «مورد داشتیم...»، «تا حالا واستون پیش اومده...» و واژگانی از این دست این رفتار را برای مخاطبانش بازگو می‌کند. در سبک دوم کمدین از شباهت با اعضای خانواده‌اش استفاده می‌کند و با مثال‌هایی داستان‌هایش را از زبان آن شخصیت‌ها می‌گوید یا داستانشان را تعریف می‌کند. در واقع این سبک نوعی خلق موقعیت است. باید یادمان باشد که استندآپ کمدی حتما به ابزار بازیگری وابسته است و برای پیشبرد به آن احتیاج دارد. استندآپ کمدی همچون اجرای یک نمایش تک‌نفره است و به نظرم استندآپ کمدین باید این اصول اولیه را حداقل بلد باشد. در نهایت هم به سبک سوم می‌رسیم که استندآپ کمدین در آن خلق کاراکتر می‌کند و شخصیتی را برای خودش شکل می‌دهد و می‌سازد؛ فردی منحصر به فرد با شکل لباس پوشیدن و تکیه‌کلام‌ها و ابزارهای خاص خود. برای مثال استاد کهنمویی که در سری پیشین خندوانه شکل گرفت، نمونه‌ای از همین نوع اجرا بود که به نظرم جای کار بیشتری هم داشت.

و برنامه‌هایتان برای اجرای استندآپ در سری جدید خندوانه چیست؟ در این زمینه فکری کرده‌اید؟ آیا قرار است سراغ موضوع یا سبک تازه‌ای بروید؟

همکاری من با برنامه خندوانه قطعا در این سری هم ادامه خواهد داشت. البته شکل آن به همان صورت سابق است، چرا که فکر می‌کنم هنوز زمان لازم است تا این شکل فعلی را در جامعه جا بیندازیم و مخاطبان را به آن عادت بدهیم. در کنار این مساله در سری جدید رقابتی را هم با نام «خنداننده شو» داریم که به منظور شناسایی استعدادهای جدید و جوان عرصه طنز و کمدی است. البته اتفاق دیگری هم در راه است که ترجیح می‌دهم فعلا اشاره‌ای به آن نکنم و اجازه دهیم این اتفاق به صورت یک غافلگیری برای مخاطبان رخ دهد.

زهرا غفاری