وقتی بدن «تیک» می‌زند!

به گزارش جام جم آنلاین ، همین مساله سبب شد تا مطلب این هفته را به اختلال «تیک» اختصاص دهیم که همه شما احتمالا در میان خانواده یا دوستان و آشنایان با آن مواجه شده‌اید.

همراهی تیک با وسواس

وسواس از جمله مهم‌ترین مشکلاتی است که در بسیاری افراد در کنار تیک دیده می‌شود. همراهی تیک با وسواس می‌تواند نشان‌دهنده لزوم مراجعه زودهنگام به روانپزشک و لزوم درمان دارویی مناسب در اسرع وقت باشد. تعداد قابل توجهی از مبتلایان به وسواس مزمن و آزادهنده دچار تیک نیز هستند که مشکل این بیماران را دو چندان می‌کند.

علت تیک چیست؟

تیک یکی از بیماری‌های حرکتی و روانپزشکی است که واضحا به خاطر ایجاد مشکل در بخش‌هایی از مغز است.

در واقع بخشی از مغز که مسئول کنترل حرکات اضافی است عملکرد مناسبی در این بیماران ندارد و هم‌اکنون واضح است که فشارهای روانی اجتماعی در ایجاد این اختلال نقش زیادی ندارند و علت اصلی این مشکل، جسمی است.

تیک و عفونت گلو

تعدادی از کودکانی که دچار تیک می‌شوند شروع مشکلشان چند روز پس از یک گلودرد چرکی است. خانواده‌ها باید بدانند در صورت مشاهده چنین مشکلی خیلی سریع باید به روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند چرا که ممکن است ایجاد شدن این تیک به علت اثر منفی عفونت به بخش‌هایی از مغز باشد.

آیا تیک در اختیار فرد است؟

بسیاری از خانواده‌ها تیک را رفتاری نمایشی و از سر لجبازی فرد می‌دانند و می‌گویند «چطور است که بعضی وقت‌ها تیک دارد و بعضی وقت‌ها تیک ندارد؟» تیک به‌طور کامل غیر ارادی نیست اما فرد تنها می‌تواند گاهی به مدت کوتاهی جلوی آن را بگیرد ولی نهایتا در اکثر موارد پس از این مدت کوتاه، تیک با شدت و تعداد بیشتر رخ می‌دهد. از طرف دیگر تیک در مواردی از جمله شرایط پر اضطراب مانند حضور در جمع و شروع دوران امتحانات و همچنین قرار گرفتن در آب و هوای نامناسب تشدید پیدا کند و عملا والدین در صورت توجه بیشتر و انتقال نگرانی خود به کودک ممکن است منجر به افزایش تیک در او شوند.

آیا همه تیک‌ها نیازمند درمان هستند؟

خیر. تیک دربسیاری از موارد گذرا، کوتاه مدت و غیر قابل مشاهده است و عملا تنها خود فرد و افراد بسیار نزدیکش از آن مطلع هستند. چنین تیکی اگر همراه با بیماری دیگر از جمله وسواس و متعاقب عفونت چرکی نباشد نیازمند درمان و حتی مراجعه به روانپزشک نیست. در مورد چنین تیک‌هایی بهترین کمک به بیمار بی توجهی به تیک است.

اما تیک اگر منجر به مشکل در روابط اجتماعی فرد شود و برای خود وی ناراحت‌کننده باشد یا این که منجر به درد در بدن فرد شود نیازمند مراجعه به روانپزشک و درمان در اسرع وقت است.

تیک چیست؟

«تیک» عبارت است از حرکات تکرار شونده و تقریبا ثابت عضلات بدن که به صورت تقریبا غیر ارادی ایجاد می‌شود.

این حرکات که معمولا در دوران کودکی و سنین مدرسه برای اولین‌بار خود را نشان می‌دهند حدود 7 درصد کودکان را در مقطعی به خود مبتلا می‌کنند.

براساس این که این حرکات در کدام دسته از عضلات ظاهر شوند می‌توانند تیک حرکتی یا تیک صوتی را ایجاد کنند. شایع‌ترین تیک، بستن چشم‌هاست که معمولا دو طرفه است اما می‌تواند به صورت یک طرفه هم دیده شود. حدود 3 درصد جمعیت عمومی هم به‌طور مزمن دچار حداقل یک تیک هستند.

دارو، درمان اصلی اختلال تیک

اما افرادی که به علت تیک به روانپزشک مراجعه می‌کنند خوشبختانه با درمان، که بخش اصلی آن درمان دارویی است در بسیاری از موارد درمان می‌شوند. خوشبختانه در حال حاضر داروهای کم عارضه و موثری برای درمان تیک وجود دارد که می‌توانند به فرد کمک کنند. البته در کنار درمان دارویی، درمان‌های رفتاری نیز می‌توانند به این افراد کمک کنند تا فرد بتواند بدون مزاحمت یک حرکت اضافی دردسرساز از ادامه زندگی لذت ببرد.

دکتر محمدرضا شالبافان

روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران