آمادگی تهران برای نقش‌آفرینی بیشتر در عراق

کمک‌های تهران به دولت عراق، باعث شده آنها در حال حاضر در آستانه فتح موصل قرار بگیرند. آزادسازی موصل عملیاتی است که از روز دوشنبه 17 اکتبر 2016 به فرمان حیدر العبادی، نخست وزیر عراق برای پس‌گرفتن موصل از سیطره داعش آغاز شد.

برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها، عملیات آزادسازی موصل به طول انجامید و بتازگی مرحله جدیدی از پیشروی‌ نیروهای عراقی در این منطقه آغاز شده است. در ارتباط با نقش ایران در کمک به عراق برای مبارزه با داعش و ائتلاف شیعیان و قانونی شدن حضور حشدالشعبی در ارتش این کشور با حسن دانایی‌فر، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق که از سال 1389 تا کنون در آنجا حضور دارد، به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

ایران در سال‌های اخیر به درخواست دولت عراق در این کشور حضور مستشاری داشته و به نظامیان عراقی در مبارزه با تروریسم کمک کرده است. چه شد که در جریان آزادسازی موصل، ایران حضور ندارد؟ آیا ما تمایلی به این کار نداشتیم یا این‌که عراقی‌ها نخواستند؟

جمهوری اسلامی ایران در تمام مقاطع مبارزه با داعش به صورت مستشاری حضور داشته و در حال حاضر این روند نیز در عراق ادامه دارد. همان‌گونه که اشاره کردید بنا به تقاضای دولت عراق این حضور شکل گرفته و همیشه نقش مستشاری ما نیز بسیار تاثیرگذار بوده است. نخست‌وزیر محترم عراق نیز اخیرا بر این موضوع تاکید کرده‌اند، اگر دولت عراق بخواهد، ما آماده نقش‌آفرینی بیشتر هستیم.

در مقطعی که آقای کاظمی قمی سفیر بود، شاهد برگزاری نشستی سه‌جانبه میان ایران، آمریکا و عراق بودیم. آیا در سال‌ها و ماه‌های اخیر با توجه به حضور مستشاران ایرانی در عراق و همچنین حضور ائتلاف غربی در این کشور، نشستی برای هماهنگی میان ایران و آمریکا در خصوص مبارزه با داعش انجام شده است؟

برگزاری نشست سه‌جانبه در سال‌های گذشته برای یک‌بار اتفاق افتاد و آنچه آمریکایی‌ها وعده دادند، هیچ‌گاه عملی نشد و کارایی ملموسی نداشت. امور مستشاری کشورمان با دولت عراق است و نیازی به هماهنگی با دیگران ندارد در ضمن سوالات بسیاری از رفتار آمریکایی‌ها در مبارزه با داعش در اذهان به‌وجود آمده است به‌عنوان مثال، آمریکایی‌ها درباره حمله به عراق در دوره سرنگونی صدام بعضی از روزها تا بیش از 2000 سورتی پرواز برفراز عراق و حمله به اهداف انجام می‌دادند، ولی در حال حاضر با وجود مشخص بودن بسیاری از اهداف داعش، متوسط پرواز آمریکایی‌ها به 20 مورد در روز هم نمی‌رسد. در هر صورت تمام اقدامات مستشاران کشورمان با دولت عراق هماهنگ می‌شود.

اخیرا شاهد دو اتفاق مهم در عراق بودیم. یکی ائتلاف شیعیان این کشور و دیگری تشکیل و قانونی شدن حشدالشعبی. نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق، چقدر در محقق شدن این دو مساله تاثیرگذار بود. بویژه این‌که بسیاری معتقدند، حشدالشعبی از الگوی بسیج در ایران، الهام گرفته است؟

ائتلاف شیعیان عراق مجموعه‌ای است که پس از سرنگونی صدام حسین در سال 2003 و در اولین انتخابات مجلس عراق از تمام گروه‌های شیعی عراق تشکیل شده و به‌عنوان یک مرجع و کانون هماهنگی سیاسی در جریانات پس از سقوط صدام،نقش ایفا کرده است و اخیرا براساس نظام داخلی این ائتلاف، ریاست آن از دکتر ابراهیم جعفری ـ که ایشان زحمات بسیاری طی سال‌های مسئولیت خود در آن کشیدند ـ به حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعمار حکیم منتقل شد. حشدالشعبی به‌عنوان یکی از نیروهای موثر در صحنه مبارزه با داعش پس از سقوط موصل از تمام مردم عراق اعم از شیعه و سنی به‌عنوان یک واقعیت در کنار دیگر نیروهای مسلح عراق تشکیل شد و توانست جایگاه ویژه و خاصی در جامعه عراق کسب کند و برهمین اساس دولت و پارلمان عراق این نیرو را به صورت رسمی و قانونی اعلام کردند.

مقامات عراقی بارها تاکید کرده‌اند، ایران تنها کشوری بود که در ابتدای حمله داعش به دولت عراق کمک کرد و به این کشور سلاح فروخت. چرا برخی دیگر از کشورها که ادعای مبارزه با تروریسم دارند در مواقع حساس در این زمینه تعلل می‌کنند؟

همان‌طور که اشاره کردید، تمام مسئولان در مناصب و مناطق مختلف در عراق برنقش کشورمان در مبارزه با داعش اذعان دارند. از طرفی سوالات بسیاری درخصوص رفتار، نه گفتار (در سیاست رفتار مهم است نه صرفا گفتار و نیات) آمریکایی‌ها در مبارزه واقعی و جدی و قطع خطوط امداد و کمک‌رسانی به داعش مطرح شده و بعضی اوقات تئوری اداره داعش را به جای نظریه حذف و نابودی آن نیز می‌شنویم که این تئوری می‌تواند یک خیانت بزرگ محسوب شود.

آیا همکاری‌های ایران و روسیه درباره سوریه شامل حال عملیات علیه داعش در عراق هم می‌شود یا خیر؟

هماهنگی اطلاعاتی چهار کشور ایران، روسیه، سوریه و عراق درخصوص مبارزه با داعش، حدود دو سالی است که تشکیل شده و نقش موثری در روند مبارزه با آنها داشته است.

چشم‌انداز عراق را در سال 2017 بخصوص درباره عملیات موصل، چگونه می‌بینید؟ علت تعویق عملیات آزادسازی موصل چیست؟

حسب اطلاعاتی که ما داریم، دولت عراق در مبارزه و پاکسازی داعش از مناطق موصل کاملا جدی است و موفقیت‌های زیادی را تاکنون به‌دست آورده و به‌خاطر رعایت ملاحظات انسانی و جلوگیری از آسیب به مردم غیرنظامی از تاکتیک‌ها و تکنیک‌هایی استفاده می‌کند که مقداری زمانبر است.

روابط دو کشور ایران و عراق در حال حاضر در بخش‌های مختلف اقتصادی و... در چه سطحی است؟

به لحاظ اقتصادی، عراق دومین شریک تجاری و در زمینه گردشگری، اولین شریک محسوب می‌شود (سالانه بیش از 5/2 میلیون نفر از عراق به ایران و بیش از سه میلیون نفر از ایران به عراق سفر می‌کنند).

مریم شریف‌زاده

سیاسی